ସ୍ୱାଧୀନତାର ଅଢେଇ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କାହିଁକି ଭାରତକୁ ମିଳିନଥିଲା ଜାତୀୟ ସଂଗୀତ? ଜାଣନ୍ତୁ କାରଣ
ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ଜନ ଗଣ ମନ, ଯାହା ଭାରତର ଜାତୀୟ ସଂଗୀତରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା କିନ୍ତୁ ଆପଣ ଜାଣନ୍ତି ଯେତେବେଳେ ଦେଶ ସ୍ୱାଧୀନ ହେଲା ସେତେବେଳେ ଆମ ଦେଶରେ କୌଣସି ଜାତୀୟ ସଂଗୀତ ନଥିଲା । ୨୪ ଜାନୁଆରୀ ୧୯୫୦ ଅର୍ଥାତ ଅଢେଇ ବର୍ଷ ପରେ ଏହି ସଂଗୀତକୁ ଜାତୀୟ ସଂଗୀତ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଥିଲା । ଏହା ପଛର ମୁଖ୍ୟ କାରଣ ହେଉଛି ବିଧାନସଭାରେ କେଉଁ ଗୀତକୁ ଜାତୀୟ ସଂଗୀତ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରାଯିବା ଉଚିତ ସେ ନେଇ ଏକ ଦୀର୍ଘ ବିତର୍କ ହୋଇଥିଲା। ବିଧାନସଭା ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ‘ଜନ ଗଣ ମନ’ ଏବଂ ‘ବନ୍ଦେ ମାତରମ’ ବିଷୟରେ କଳହ ଲାଗିଥିଲା। ଯେତେବେଳେ ବାଂଲାଦେଶ ଗଠନ ହେଲା, ସେତେବେଳେ ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ ଟାଗୋରଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ରଚିତ ଗୀତକୁ ଜାତୀୟ ସଂଗୀତ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଥିଲା। ତେବେ ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା ଏହି ଇତିହାସ ବିଷୟରେ।
ଅଧିକାଂଶ ଲୋକ ଜାଣନ୍ତି ଯେ, ଆମର ଜାତୀୟ ସଂଗୀତର ଲେଖକ ଗୁରୁଦେବ ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ ଟାଗୋର, କିନ୍ତୁ ଆପଣ ଏହା ମଧ୍ୟ ଜାଣିବା ଉଚିତ ଯେ, ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ ଟାଗୋର କେବଳ ଭାରତ ନୁହେଁ ବାଂଲାଦେଶ ଅର୍ଥାତ୍ ଅମର ଶୋନାର ବଙ୍ଗଳା ର ଜାତୀୟ ସଂଗୀତ ଲେଖିଛନ୍ତି। ଏହା ବ୍ୟତୀତ ସବୁଠାରୁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ କଥା ହେଉଛି ଶ୍ରୀଲଙ୍କାର ଜାତୀୟ ସଂଗୀତ ଲେଖିଥିବା ଆନନ୍ଦ ସମରକୋଣ ଗୁରୁଦେବଙ୍କ ଶିଷ୍ୟ ଥିଲେ।
ଅଧିକାଂଶ ଲୋକ ଜାଣନ୍ତି ଯେ, ଆମର ଜାତୀୟ ସଂଗୀତର ଲେଖକ ଗୁରୁଦେବ ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ ଟାଗୋର, କିନ୍ତୁ ଆପଣ ଏହା ମଧ୍ୟ ଜାଣିବା ଉଚିତ ଯେ, ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ ଟାଗୋର କେବଳ ଭାରତ ନୁହେଁ ବାଂଲାଦେଶ ଅର୍ଥାତ୍ ଅମର ଶୋନାର ବଙ୍ଗଳା ର ଜାତୀୟ ସଂଗୀତ ଲେଖିଛନ୍ତି। ଏହା ବ୍ୟତୀତ ସବୁଠାରୁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ କଥା ହେଉଛି ଶ୍ରୀଲଙ୍କାର ଜାତୀୟ ସଂଗୀତ ଲେଖିଥିବା ଆନନ୍ଦ ସମରକୋଣ ଗୁରୁଦେବଙ୍କ ଶିଷ୍ୟ ଥିଲେ।
ଆପଣ ଜାଣି ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହେବେ ଯେ, ଯେତେବେଳେ ଅଗଷ୍ଟ ୧୫, ୧୯୪୭ ରେ ଦେଶ ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଲା। ସେତେବେଳେ ଦେଶର ନିଜସ୍ୱ ଜାତୀୟ ସଂଗୀତ ନଥିଲା। ୧୯୧୧ ମସିହାରେ ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ ଟାଗୋରଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ‘ଜନ ଗଣ ମନ’ ରଚନା କରାଯାଇଥିଲା, କିନ୍ତୁ ସେତେବେଳେ ଏହା ‘ଭାରତ ଭାଗ୍ୟ ବିଧାତା’ ଭାବରେ ଜଣାଶୁଣା ଥିଲା। ପରେ ଏହାର ନାମ ଜନ ଗଣ ନାମରେ ନାମିତ ହେଲା । ଏହାପରେ ଜନ ଗଣ ମାନଙ୍କୁ ସମ୍ବିଧାନ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେବା ପୂର୍ବରୁ ଜାନୁଆରୀ ୨୪, ୧୯୫୦ ରେ ଭାରତର ଜାତୀୟ ସଂଗୀତ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଥିଲା। ସ୍ୱାଧୀନତାର ଅଢେଇ ବର୍ଷ ପରେ ଦେଶ ଏହିପରି ଭାବରେ ଜାତୀୟ ସଂଗୀତ ପାଇଥିଲା।
