ସାୟାଟିକା ରୋଗ କାହିଁକି ହୁଏ, ଏହାର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଲକ୍ଷଣ କ’ଣ? ଜାଣନ୍ତୁ ବର୍ତ୍ତିବାର ଉପାୟ

ସାୟାଟିକା ଏକ ସାଧାରଣ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସମସ୍ୟା, ଯାହା ସାୟାଟିକ ସ୍ନାୟୁ (Sciatic Nerve) ଉପରେ ଚାପ ବା କ୍ଷତି ହେତୁ ହୁଏ। ଏହି ସ୍ନାୟୁ ଶରୀରର ସବୁଠାରୁ ଲମ୍ବା ସ୍ନାୟୁ, ଯାହା ଅଣ୍ଟାରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇ ନିତମ୍ବ, ଜଙ୍ଘ ଓ ଗୋଡ଼ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବ୍ୟାପିଥାଏ। ସାୟାଟିକା ରୋଗୀମାନଙ୍କୁ ତୀବ୍ର ଯନ୍ତ୍ରଣା ଓ ଅସୁବିଧାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ। ଚିକିତ୍ସକମାନଙ୍କ ମତରେ, ସଠିକ ସଚେତନତା ଓ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଚିକିତ୍ସା ଦ୍ୱାରା ଏହି ରୋଗକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରାଯାଇପାରିବ।

 

ସାୟାଟିକା ରୋଗର କାରଣ

ସାୟାଟିକା ରୋଗ ମୁଖ୍ୟତଃ ସାୟାଟିକ ସ୍ନାୟୁରେ ଚାପ ବା ଉତ୍ତେଜନା ହେତୁ ହୁଏ। ଏହାର ପ୍ରମୁଖ କାରଣଗୁଡ଼ିକ ହେଲା:

ହର୍ନିଏଟେଡ ଡିସ୍କ: ମେରୁଦଣ୍ଡର ଡିସ୍କ (କଶେରୁକା ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ନରମ ପଦାର୍ଥ) ଖସିଗଲେ ବା ଫାଟିଗଲେ ଏହା ସାୟାଟିକ ସ୍ନାୟୁ ଉପରେ ଚାପ ସୃଷ୍ଟି କରେ।

 

ସ୍ପାଇନାଲ ଷ୍ଟେନୋସିସ: ମେରୁଦଣ୍ଡର ନଳୀ ସଙ୍କୁଚିତ ହେବା ଦ୍ୱାରା ସ୍ନାୟୁ ଉପରେ ଚାପ ପଡ଼ିଥାଏ।

 

ପିରିଫର୍ମିସ ସିଣ୍ଡ୍ରୋମ: ନିତମ୍ବରେ ଥିବା ପିରିଫର୍ମିସ ମାଂସପେଶୀ କଠିନ ହେବା ବା ସଙ୍କୋଚନ ହେବା ଦ୍ୱାରା ସ୍ନାୟୁ ଉତ୍ତେଜିତ ହୁଏ।

 

ଆଘାତ ବା ଟ୍ୟୁମର: ମେରୁଦଣ୍ଡ ବା ନିତମ୍ବ ଅଞ୍ଚଳରେ ଆଘାତ ବା ଟ୍ୟୁମର ମଧ୍ୟ ସାୟାଟିକା ସୃଷ୍ଟି କରିପାରେ।

 

ଜୀବନଶୈଳୀ: ଦୀର୍ଘ ସମୟ ବସି ରହିବା, ଅତ୍ୟଧିକ ଓଜନ, ଅନିୟମିତ ବ୍ୟାୟାମ ବା ଭାରୀ ଜିନିଷ ଉଠାଇବା ମଧ୍ୟ ଏହାର କାରଣ ହୋଇପାରେ।

 

ଅନ୍ୟାନ୍ୟ: ଡାୟାବେଟିସ, ଗର୍ଭାବସ୍ଥା ବା ମେରୁଦଣ୍ଡର ଅସ୍ଥିରୋଗ ମଧ୍ୟ ସାୟାଟିକାର ଆଶଙ୍କା ବଢ଼ାଇଥାଏ।

 

ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଲକ୍ଷଣ

ସାୟାଟିକାର ଲକ୍ଷଣ ସାଧାରଣତଃ ଗୋଟିଏ ପାର୍ଶ୍ୱରେ (ବାମ ବା ଡାହାଣ) ଦେଖାଦେଇଥାଏ। ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଲକ୍ଷଣଗୁଡ଼ିକ ହେଲା:

କମର ଓ ଗୋଡ଼ରେ ଯନ୍ତ୍ରଣା: ଅଣ୍ଟାରୁ ନିତମ୍ବ, ଜଙ୍ଘ ଓ ଗୋଡ଼ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବିଦ୍ୟୁତ ଶକ ଭଳି ତୀବ୍ର ବା ଜଳାପୋଡ଼ା ଯନ୍ତ୍ରଣା।

 

ଯନ୍ତ୍ରଣା: ଗୋଡ଼, ଜଙ୍ଘ ବା ପାଦରେ ଯନ୍ତ୍ରଣା ଅନୁଭବ ହୁଏ।

 

ମାଂସପେଶୀରେ ଦୁର୍ବଳତା: ପ୍ରଭାବିତ ଗୋଡ଼ରେ ଦୁର୍ବଳତା ବା ଭାରୀପଣା ଅନୁଭବ।

 

ବସିବା ବା ଉଠିବାରେ ଅସୁବିଧା: ଦୀର୍ଘ ସମୟ ବସିଲେ ବା ହଠାତ୍ ଉଠିଲେ ଯନ୍ତ୍ରଣା ବଢ଼ିଯାଏ।

 

ଗତିଶୀଳତାରେ ସମସ୍ୟା: ଚାଲିବା, ପାଦ ଉଠାଇବା ବା ଶୋଇବା ସମୟରେ ଅସୁବିଧା।

 

କାଶ ବା ଛିଙ୍କ ସମୟରେ ଯନ୍ତ୍ରଣା: କାଶିଲେ  ବା ଛିଙ୍କିଲେ ଯନ୍ତ୍ରଣା ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥାଏ।

 

ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଲକ୍ଷଣକୁ ଅଣଦେଖା କରନ୍ତୁ ନାହିଁ

ଚିକିତ୍ସକମାନେ କହନ୍ତି, ସାୟାଟିକାର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଲକ୍ଷଣ ଦେଖାଦେଲେ ତୁରନ୍ତ ଚିକିତ୍ସା ଆରମ୍ଭ କରିବା ଉଚିତ। ଅବହେଳା କଲେ ଯନ୍ତ୍ରଣା ବଢ଼ିପାରେ ଓ ଦୈନନ୍ଦିନ କାର୍ଯ୍ୟରେ ବାଧା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇପାରେ। ନିମ୍ନଲିଖିତ ଲକ୍ଷଣ ଦେଖାଦେଲେ ତୁରନ୍ତ ଡାକ୍ତରଙ୍କୁ ପରାମର୍ଶ କରନ୍ତୁ:

 

ଗୋଡ଼ରେ ତୀବ୍ର ଦୁର୍ବଳତା।

 

ମୂତ୍ରାଶୟ ବା ଅନ୍ତନଳୀ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ହରାଇବା।

 

ଯନ୍ତ୍ରଣା ଯାହା କିଛି ସପ୍ତାହ ପରେ ମଧ୍ୟ କମୁନାହିଁ।

 

ପ୍ରତିଷେଧକ ଉପାୟ

ସଠିକ ଅଙ୍ଗଭଙ୍ଗୀ: ବସିବା, ଉଠିବା ଓ ଶୋଇବା ସମୟରେ ସଠିକ ଅଙ୍ଗଭଙ୍ଗୀ ରଖନ୍ତୁ।

 

ନିୟମିତ ବ୍ୟାୟାମ: ମେରୁଦଣ୍ଡ ଓ ମାଂସପେଶୀକୁ ମଜବୁତ କରୁଥିବା ଯୋଗାସନ ଓ ଷ୍ଟ୍ରେଚିଂ କରନ୍ତୁ।

 

ଓଜନ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ: ଅତ୍ୟଧିକ ଓଜନ ମେରୁଦଣ୍ଡ ଉପରେ ଚାପ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ।

 

ଭାରୀ ଜିନିଷ ଉଠାଇବା ଏଡ଼ାନ୍ତୁ: ଭାରୀ ଜିନିଷ ଉଠାଇବା ସମୟରେ ହଠାତ୍ ଝୁଙ୍କିବା ବା ମୋଡ଼ିବା ଏଡ଼ାନ୍ତୁ।

 

ଦୀର୍ଘ ସମୟ ବସି ରହିବା ଏଡ଼ାନ୍ତୁ: ପ୍ରତି ୩୦-୪୦ ମିନିଟରେ ଉଠି କିଛି ପାଦ ଚାଲନ୍ତୁ।