ଇଜ୍ରାଏଲ-ଇରାନ ଯୁଦ୍ଧର ପ୍ରଭାବ: ଭାରତରେ ସୁନା, ତୈଳ ଓ ଶେୟାର ବଜାରରେ ହଙ୍ଗାମା
ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ : ମଧ୍ୟପ୍ରାଚ୍ୟରେ ଇଜ୍ରାଏଲ ଓ ଇରାନ ମଧ୍ୟରେ ଚାଲିଥିବା ଯୁଦ୍ଧ ସଂଘର୍ଷ ଏବେ ବିଶ୍ୱ ଅର୍ଥନୀତି ସହ ଭାରତକୁ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଭାବିତ କରୁଛି। ଶୁକ୍ରବାର ସକାଳେ ଇଜ୍ରାଏଲର ବାୟୁସେନା ଇରାନର ତେହେରାନସ୍ଥିତ ପରମାଣୁ ଓ ସୈନ୍ୟ ଠିକଣା ଉପରେ ବଡ଼ ଧରଣର ହମଲା କରିଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ଇରାନର ଦୁଇ ଜଣ ପରମାଣୁ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଓ ଜେନେରାଲ ଷ୍ଟାଫ ସମେତ ବରିଷ୍ଠ ଅଧିକାରୀଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇଥିବା ଇଜ୍ରାଏଲୀ ମିଡିଆ ଦାବି କରିଛି। ଏହି ହମଲା ପରେ ଇରାନ, ସିରିଆ ଓ ଇରାକ ନିଜ ନିଜର ଏୟାରସ୍ପେସ ବନ୍ଦ କରିଦେଇଛନ୍ତି, ଯାହା ବିଶ୍ୱ ବଜାରରେ ଅସ୍ଥିରତା ସୃଷ୍ଟି କରିଛି। ଭାରତରେ ଏହାର ପ୍ରଭାବ ସୁନା ମୂଲ୍ୟ, କଚ୍ଚା ତୈଳ ଦର ଓ ଶେୟାର ବଜାରରେ ଦେଖାଦେଇଛି, ଯାହା ଅର୍ଥନୀତି ଓ ସାଧାରଣ ଜନତାଙ୍କ ପାଇଁ ଚିନ୍ତାର କାରଣ ହୋଇଛି।
କାହିଁକି ବଢ଼ୁଛି ସଂଘର୍ଷ?
ଇଜ୍ରାଏଲ ଓ ଇରାନ ମଧ୍ୟରେ ଦୀର୍ଘ ଦିନରୁ ଶୀତଳ ଯୁଦ୍ଧ (Cold War) ଚାଲିଆସୁଛି। ଇରାନ ହମାସ ଓ ହେଜବୁଲ୍ଲା ପରି ସଂଗଠନକୁ ସମର୍ଥନ ଦେଉଥିବା ଅଭିଯୋଗ ରହିଛି, ଯେଉଁମାନେ ଇଜ୍ରାଏଲ ବିରୋଧରେ ଲଢ଼ୁଛନ୍ତି। ୨୦୨୪ ଅକ୍ଟୋବରରେ ଇରାନ ଇଜ୍ରାଏଲ ଉପରେ ୧୮୦ଟି ବାଲିଷ୍ଟିକ ମିସାଇଲ ନିକ୍ଷେପ କରିଥିଲା, ଯାହା ପରେ ଇଜ୍ରାଏଲ ପ୍ରତିଶୋଧ ନେବାକୁ ଧମକ ଦେଇଥିଲା। ଶୁକ୍ରବାର ଇଜ୍ରାଏଲର ହମଲା ଏହି ସଂଘର୍ଷକୁ ଆହୁରି ତୀବ୍ର କରିଛି, ଯାହା ଏକ ବଡ଼ ଆଞ୍ଚଳିକ ଯୁଦ୍ଧର ଆଶଙ୍କା ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି।
ଭାରତ ଉପରେ ପ୍ରଭାବ
ମଧ୍ୟପ୍ରାଚ୍ୟ ବିଶ୍ୱର ସବୁଠୁ ବଡ଼ ତୈଳ ଉତ୍ପାଦକ ଅଞ୍ଚଳ, ଏବଂ ଭାରତ ନିଜର ୮୦% ତୈଳ ଆବଶ୍ୟକତା ଏହି ଅଞ୍ଚଳରୁ ଆମଦାନୀ କରେ। ଇରାନ ଓପେକର ତୃତୀୟ ବଡ଼ ତୈଳ ଉତ୍ପାଦକ ଦେଶ, ଯାହା ପ୍ରତିଦିନ ୩୦ ଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକ ବ୍ୟାରେଲ କଚ୍ଚା ତୈଳ ଉତ୍ପାଦନ କରେ। ଏହି ସଂଘର୍ଷ ଯୋଗୁଁ ତୈଳ ଯୋଗାଣରେ ବାଧା ସୃଷ୍ଟି ହେବାର ଆଶଙ୍କା ରହିଛି, ଯାହା ଭାରତୀୟ ଅର୍ଥନୀତି ପାଇଁ ଗୁରୁତର ପ୍ରଭାବ ପକାଇପାରେ।
୧. କଚ୍ଚା ତୈଳ ମୂଲ୍ୟରେ ଉଛୁଳା
ଇଜ୍ରାଏଲର ହମଲା ପରେ ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ବଜାରରେ କଚ୍ଚା ତୈଳ ମୂଲ୍ୟ ବଢ଼ିଛି। ବ୍ରେଣ୍ଟ କ୍ରୁଡ ମୂଲ୍ୟ ପ୍ରାୟ $୮୦ ପ୍ରତି ବ୍ୟାରେଲରୁ ଉପରେ ରହୁଛି, ଯାହା ଗତ କିଛି ଦିନରେ ୫%ରୁ ଅଧିକ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି। ଯଦି ଇଜ୍ରାଏଲ ଇରାନର ତୈଳ ଉତ୍ପାଦନ କେନ୍ଦ୍ରକୁ ଟାର୍ଗେଟ କରେ, ତେବେ ମୂଲ୍ୟ $୧୦୦ ପ୍ରତି ବ୍ୟାରେଲ ପାର ହୋଇପାରେ। ଭାରତ ପାଇଁ ଏହା ମହଙ୍ଗା ପେଟ୍ରୋଲ, ଡିଜେଲ ଓ ରନ୍ଧନ ଗ୍ୟାସ ଆକାରରେ ସାଧାରଣ ଜନତାଙ୍କ ପାଇଁ ଅସୁବିଧା ସୃଷ୍ଟି କରିବ। ଏହା ସହ ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି (Inflation) ବଢ଼ିବା ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ଅସ୍ଥିରତା ଆଣିବାର ଆଶଙ୍କା ରହିଛି। ତୈଳ ମୂଲ୍ୟରେ $୧୦ ପ୍ରତି ବ୍ୟାରେଲ ବୃଦ୍ଧି ହେଲେ ଭାରତର ଉପଭୋକ୍ତା ମୂଲ୍ୟ ସୂଚକାଙ୍କ (CPI) ୦.୫% ବୃଦ୍ଧି ପାଇବ।
୨. ସୁନା ମୂଲ୍ୟରେ ରେକର୍ଡ ବୃଦ୍ଧି
ଯୁଦ୍ଧ ସଂଘର୍ଷ ସମୟରେ ବିଶ୍ୱବ୍ୟାପୀ ନିବେଶକକାରୀମାନେ ସୁନା ଭଳି ନିରାପଦ ନିବେଶ ଆଡ଼କୁ ଆଗନ୍ତି। ଶୁକ୍ରବାର ଭାରତରେ ୨୪ କ୍ୟାରେଟ ସୁନାର ମୂଲ୍ୟ ୧୦ ଗ୍ରାମ ପିଛା ₹୮୮୦ ବୃଦ୍ଧି ପାଇ ₹୯୯,୪୬୩ରେ ପହଞ୍ଚିଛି, ଆନୁମାନିକ ₹୧,୦୨,୫୦୦ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବଢ଼ିବାର ସମ୍ଭାବନା ରହିଛି। ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ବଜାରରେ ସୁନା ମୂଲ୍ୟ $୩,୪୨୫ ପ୍ରତି ଆଉନ୍ସରେ ପହଞ୍ଚିଛି। ଏହା ସହ ଭାରତୀୟ ଟଙ୍କାର ମୂଲ୍ୟ ଡଲାର ତୁଳନାରେ ୬୦ ପଇସା ହ୍ରାସ ପାଇ ୮୬.୧୦ରେ ପହଞ୍ଚିଛି, ଯାହା ସୁନାକୁ ଆହୁରି ମହଙ୍ଗା କରିଛି। ଏହା ସାଧାରଣ ଗ୍ରାହକଙ୍କ ପାଇଁ ଅଳଙ୍କାର କିଣିବାକୁ କଷ୍ଟକର କରୁଛି।
୩. ଶେୟାର ବଜାରରେ ମାନ୍ଦା
ଇଜ୍ରାଏଲ-ଇରାନ ସଂଘର୍ଷ ଯୋଗୁଁ ଭାରତୀୟ ଶେୟାର ବଜାର ବଡ଼ ଧରଣର ହ୍ରାସ ଦେଖିଛି। ଶୁକ୍ରବାର ବିଏସଇ ସେନସେକ୍ସ ୭୦୦ ପଏଣ୍ଟ ହ୍ରାସ ପାଇ ୮୧,୦୦୦ରେ କାରବାର କରୁଛି, ଏବଂ ନିଫ୍ଟି ୨୦୦ ପଏଣ୍ଟ ଖସିଛି। ତୈଳ ମୂଲ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି ଓ ଅନିଶ୍ଚିତତା ଯୋଗୁଁ ବିଦେଶୀ ସଂସ୍ଥାଗତ ବିନିଯୋଗକାରୀ (FII) ଭାରତୀୟ ଶେୟାର ବଜାରରୁ ପୁଞ୍ଜି ଉଠାଇନେଉଛନ୍ତି, ଯାହା ବଜାର ଉପରେ ଚାପ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି। ଏୟାରଲାଇନ, ଅଟୋମୋବାଇଲ, ଟାୟାର, ପେଣ୍ଟ ଓ ସିମେଣ୍ଟ କମ୍ପାନୀର ଶେୟାର ସବୁଠୁ ଅଧିକ ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଛି, କାରଣ ଏହି ଶିଳ୍ପଗୁଡ଼ିକ ତୈଳ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ। ତୈଳ ବିପଣନ କମ୍ପାନୀ (OMC) ଯେପରିକି ଏଚପିସିଏଲ, ଆଇଓସି ଓ ବିପିସିଏଲର ଶେୟାର ୧-୩% ହ୍ରାସ ପାଇଛି।
ଭାରତୀୟ ଅର୍ଥନୀତି ପାଇଁ ବିପଦ
ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ଓ ରୁପିଆ ଦୁର୍ବଳତା: ତୈଳ ମୂଲ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତିକୁ ବଢ଼ାଇବ, ଯାହା ରିଜର୍ଭ ବ୍ୟାଙ୍କ ଅଫ ଇଣ୍ଡିଆ (RBI) ପାଇଁ ସୁଧ ହାର କମାଇବା କଷ୍ଟକର କରିବ। ଏହା ସହ ରୁପିଆର ମୂଲ୍ୟ ହ୍ରାସ ଆମଦାନୀକୁ ମହଙ୍ଗା କରିବ।
ବାଣିଜ୍ୟ ଘାଟ: ଭାରତର ବାଣିଜ୍ୟ ଘାଟ (Trade Deficit) ଓ ଚାଲୁ ଖାତା ଘାଟ (Current Account Deficit) ବଢ଼ିବ, ଯାହା ଅର୍ଥନୈତିକ ସ୍ଥିରତାକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିବ।
ନିଯୁକ୍ତି ଓ ବାଣିଜ୍ୟ: ମଧ୍ୟପ୍ରାଚ୍ୟ ଦେଶଗୁଡ଼ିକ ଭାରତୀୟ ଶ୍ରମିକଙ୍କ ପାଇଁ ବଡ଼ ବଜାର। ଯୁଦ୍ଧ ଦୀର୍ଘଦିନ ଚାଲିଲେ ନିଯୁକ୍ତି ଓ ବାଣିଜ୍ୟ ପ୍ରଭାବିତ ହେବ।