ରାମ ମନ୍ଦିର ଅଯୋଧ୍ୟା: ପ୍ରାଣ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କ’ଣ, ଏହା କିପରି କରାଯାଏ?
ଓଡିଶା ଭାସ୍କର: ଅଯୋଧ୍ୟା ରାମ ମନ୍ଦିରରେ ପ୍ରଭୁ ରାମଲଲାଙ୍କ ପ୍ରାଣ ପ୍ରତିଷ୍ଠାର ପବିତ୍ର ଦିନ ଧୀରେ ଧୀରେ ନିକଟତର ହେବାକୁ ଯାଉଛି। ଏହି ସମାରୋହରେ ଯୋଗଦେବା ପାଇଁ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦୀ ଜାନୁଆରୀ ୨୨ ରେ ଅଯୋଧ୍ୟାରେ ପହଞ୍ଚିବେ। ଏହା ପୂର୍ବରୁ ଅର୍ଥାତ ଜାନୁଆରୀ ୧୬ ରୁ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଅନେକ ରୀତିନୀତି ମଧ୍ୟ ଆରମ୍ଭ ହେବ। ତେବେ ଏହି ପ୍ରାଣ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କ’ଣ, ଏହା କିପରି କରାଯାଏ?
ପ୍ରାଣ ପ୍ରତିଷ୍ଠାର ମୌଳିକ ଅର୍ଥ ହେଉଛି ଭଗବାନଙ୍କ ପ୍ରତିମାକୁ ଜୀବନ ଦେବା। ଏହି ସମାରୋହରେ ବେଦ ଏବଂ ପୁରାଣରୁ ନିଆଯାଇଥିବା ଅନେକ ରୀତିନୀତି ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ। ପ୍ରତ୍ୟେକ ରୀତିନୀତିର ନିଜସ୍ୱ ଗୁରୁତ୍ୱ ରହିଛି। ରୀତିନୀତିରେ ପ୍ରକୃତିର ଦୃଢ଼ ଭୂମିକା ଏବଂ ଭକ୍ତ ଏବଂ ଭଗବାନ ପରସ୍ପର ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ। ଧାର୍ମିକ ଭିତ୍ତିରେ, ପଥର ମୂର୍ତ୍ତି କେବଳ ଜୀବନର ସମର୍ପଣ ଦ୍ୱାରା ଏକ ଦେବତାରେ ପରିଣତ ହୁଏ। ଏହା ସହ ପ୍ରାଣ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପରେ ହିଁ ସମସ୍ତେ ଏହି ମୂର୍ତ୍ତିରେ ଭଗବାନଙ୍କ ଉପସ୍ଥିତି ଥିବା ବିଶ୍ୱାସ ରଖି ପ୍ରାର୍ଥନା ଓ ପୂଜାର୍ଚ୍ଚନା କରନ୍ତି । ସମର୍ପଣ ପାଇଁ, ପ୍ରତିମାକୁ ଅନେକ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ଦେଇ ଗତି କରିବାକୁ ପଡିବ। ତେବେ ପ୍ରଭୁ ରାମଲଲାଙ୍କ ପାଇଁ ପ୍ରଥମ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଏକ ପରିକ୍ରମା ଅଛି, ଯାହା ମନ୍ଦିର ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ ଅଞ୍ଚଳରେ ବାହାର କରାଯାଇଥାଏ। ଜାନୁଆରୀ ୧୭ ରେ ଅଯୋଧ୍ୟାରେ ରାମଲଲାଙ୍କ ମୂର୍ତ୍ତିର ପରିକ୍ରମା ବା ଶୋଭାଯାତ୍ରା କରାଯିବ। ଏହି ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ଭକ୍ତମାନେ ପ୍ରତିମାକୁ ସ୍ୱାଗତ କରନ୍ତି। ତେବେ ଏହି ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ଖୁସି ହେତୁ କିଛି ଭକ୍ତି ମୂର୍ତ୍ତିରେ ପହଞ୍ଚିଥାଏ। ଅନ୍ୟ ଅର୍ଥରେ, ଭକ୍ତଙ୍କ ଭକ୍ତି ହିଁ ମୂର୍ତ୍ତିକୁ ଈଶ୍ୱର ଭାବେ ପରିଣତ କରିବା ଆରମ୍ଭ କରେ।
ପ୍ରାଣ ଉତ୍ସର୍ଗ ରୀତିନୀତି କେବେ ଆରମ୍ଭ ହେବ?
ଶୋଭାଯାତ୍ରା ପରେ, ଯେତେବେଳେ ମୂର୍ତ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ସ୍ଥାନକୁ ଫେରିଯାଏ, ସେତେବେଳେ ପବିତ୍ର ରୀତିନୀତି ଆରମ୍ଭ ହୁଏ। ଗୁଜୁରାଟର ଡକ୍ଟର ଦୀପକଭାଇ ଜ୍ୟୋତିଶାଚାର୍ଯ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଉଭୟ ଗୃହ ଓ ମନ୍ଦିରରେ ସ୍ଥାପିତ ପ୍ରତିମାଗୁଡ଼ିକ ପାଇଁ ପ୍ରାଣ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇପାରିବ। ପ୍ରଥମେ ପ୍ରତିମାକୁ ଏକ ରୀତିମତ ସ୍ନାନ ଦିଆଯାଏ। ଏହା ବିଭିନ୍ନ ସାମଗ୍ରୀ ସହିତ ଅଭିଷେକ ହୋଇଥାଏ। ଏହି ରୀତିନୀତିରେ ୧୦୮ ପ୍ରକାରର ସାମଗ୍ରୀ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରାଯାଇପାରେ। ଏଥିମଧ୍ୟରେ ପଞ୍ଚାମୃତ, ସୁଗନ୍ଧିତ ଫୁଲ ଏବଂ କିଛି ଖାସ ଗଛର ପତ୍ର, ଗଙ୍ଗା ଜଳ ଭଳି ସାମଗ୍ରୀ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ।
ମୂର୍ତ୍ତିର ଆଖି କିପରି ଖୋଲିଥାଏ?
ସବୁଠାରୁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ସମାରୋହ ହେଉଛି ଚଷୁ ଦାନ ବା ଦେବତାଙ୍କ ଆଖି ଖୋଲିବା। ମୂର୍ତ୍ତିର ରୀତିମତ ସ୍ନାନ ପରେ, ଏହାକୁ ଜାଗ୍ରତ କରିବାର ସମୟ ଆସିଥାଏ। ଏଥିରେ ଅନେକ ମନ୍ତ୍ର ଜପ କରାଯାଇଥାଏ। ଏହା ମୂର୍ତ୍ତିର ବିଭିନ୍ନ ଅଂଶକୁ ଜୀବନ୍ତ କରିଥାଏ। ଏହା ପରେ ସମସ୍ତ ରୀତିନୀତି ଶେଷ ହେବା ପରେ ଅନ୍ତିମ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ମୂର୍ତ୍ତିର ଆଖି ଖୋଲା ହୋଇଥାଏ। ଏହି ସମାରୋହରେ କଜ୍ଵଳ ପରି ସାମଗ୍ରୀ ଦେବତାଙ୍କ ଆଖିରେ ଏକ ସୁନା ଛୁଞ୍ଚିରେ ସ୍ପର୍ଶ କରାଯାଇଥାଏ। ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ ଯେ ଯଦି କେହି ଆଖି ଖୋଲିବା ମାତ୍ରେ ଭଗବାନଙ୍କୁ ଦେଖନ୍ତି, ତେବେ ତାଙ୍କର ଉଜ୍ଜ୍ୱଳତା ବହୁତ ଉଚ୍ଚ ହୋଇପାରେ।
ପ୍ରାଣ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଉତ୍ସବର ଶୁଭ ମୁହୂର୍ତ୍ତ:-
ପ୍ରଭୁ ରାମଲଲାଙ୍କ ମୂର୍ତ୍ତି ସ୍ଥାପନା ମୂହୁର୍ତ୍ତର ଏକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଯୋଜନା ରହିଛି। ଜାନୁୟାରୀ ୨୨ ତାରିଖର ରାତ୍ର ୧୨ଟା ୨୯ ରୁ ୧୨ଟା ୩୦ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଭୁ ରାମଲଲାଙ୍କ ମୂର୍ତ୍ତି ସ୍ଥାପନା ହେବ ବୋଲି ଜଣାପଡିଛି। ଏହାପରେ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ୮୪ ସେକେଣ୍ଡ ମଧ୍ୟରେ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ରୀତିନୀତି ଦ୍ୱାରା ପ୍ରଭୁଙ୍କ ପ୍ରାଣ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯିବ।