ମୂତ୍ର ସଂକ୍ରମଣ ବା ଇଉରିନାରୀ ଟ୍ରାକ୍ଟ ଇନଫେକ୍ସନ (UTI) ଏକ ସାଧାରଣ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସମସ୍ୟା, ଯାହା ବିଶେଷ କରି ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ଅଧିକ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥାଏ। ଏହା ମୂତ୍ରାଶୟ, ମୂତ୍ରନଳୀ ବା କିଡନୀରେ ବ୍ୟାକ୍ଟେରିଆ ଯୋଗୁଁ ହୋଇଥାଏ। ସମୟରେ ଚିକିତ୍ସା ନ କଲେ ଏହା ଗୁରୁତର ସମସ୍ୟା ସୃଷ୍ଟି କରିପାରେ। ତେବେ, ମୂତ୍ର ସଂକ୍ରମଣର ଲକ୍ଷଣ କ’ଣ ଓ ଏହାକୁ କିପରି ଚିହ୍ନଟ କରାଯାଇ ପାରିବ? ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା।
ମୂତ୍ର ସଂକ୍ରମଣର ଲକ୍ଷଣ
ବିଶେଷଜ୍ଞଙ୍କ ମତ ଅନୁସାରେ, ମୂତ୍ର ସଂକ୍ରମଣ ହେଲେ ଶରୀରରେ ନିମ୍ନଲିଖିତ ଲକ୍ଷଣ ଦେଖାଦେଇପାରେ:
ମୂତ୍ର ତ୍ୟାଗ ସମୟରେ ଯନ୍ତ୍ରଣା:
ମୂତ୍ର ତ୍ୟାଗ ସମୟରେ ଜଳାପୋଡ଼ା ବା ଯନ୍ତ୍ରଣା ଅନୁଭବ ହେବା ଏହାର ସବୁଠାରୁ ସାଧାରଣ ଲକ୍ଷଣ।
ମୂତ୍ର କରିବା ସମୟରେ ଅସୁବିଧା ବା ଅସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ମୂତ୍ର ତ୍ୟାଗର ଅନୁଭବ ହୋଇପାରେ।
ବାରମ୍ବାର ମୂତ୍ର ତ୍ୟାଗର ଆବଶ୍ୟକତା:
ଥୋପାଥୋପା ମୂତ୍ର ହେବା ବା ବାରମ୍ବାର ମୂତ୍ର ତ୍ୟାଗ କରିବାର ଇଚ୍ଛା, କିନ୍ତୁ ଅଳ୍ପ ପରିମାଣରେ ମୂତ୍ର ବାହାରିବା।
ମୂତ୍ରରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ:
ମୂତ୍ର ଦୁର୍ଗନ୍ଧଯୁକ୍ତ, ମେଘଲା ବା ଲାଲ ରଙ୍ଗର ହୋଇପାରେ।
କିଛି କ୍ଷେତ୍ରରେ ମୂତ୍ରରେ ରକ୍ତ ବା ପୂଜ ଦେଖାଦେଇପାରେ।
ତଳିପେଟରେ ଯନ୍ତ୍ରଣା:
ତଳିପେଟ ବା ମୂତ୍ରାଶୟ ଅଞ୍ଚଳରେ ଅସୁବିଧା ବା ଯନ୍ତ୍ରଣା ଅନୁଭବ ହୋଇପାରେ।
ଗୁରୁତର ମାମଲାରେ, କିଡନୀ ସଂକ୍ରମଣ ହେଲେ କମର ବା ପଛପଟେ ଯନ୍ତ୍ରଣା ହୋଇପାରେ।
ଜ୍ୱର ଓ ଥକାପଣ:
ସାଧାରଣ ଜ୍ୱର, ଥଣ୍ଡା ଲାଗିବା ବା ଶରୀରରେ ଅସୁସ୍ଥତା ଅନୁଭବ।
ଗୁରୁତର ସଂକ୍ରମଣ ହେଲେ ଉଚ୍ଚ ଜ୍ୱର, ବାନ୍ତି ବା ମୁଣ୍ଡବ୍ୟଥା ହୋଇପାରେ।
ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଲକ୍ଷଣ:
ମୁଖ୍ୟତଃ ବୟସ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ମାନସିକ ଭ୍ରାନ୍ତି, ଅସ୍ୱାଭାବିକ ଆଚରଣ ବା ଦୁର୍ବଳତା ଦେଖାଦେଇପାରେ।
କିପରି ଚିହ୍ନଟ କରିବେ?
ମୂତ୍ର ସଂକ୍ରମଣକୁ ଚିହ୍ନଟ କରିବା ପାଇଁ ନିମ୍ନଲିଖିତ ପଦକ୍ଷେପ ନେଇପାରିବେ:
ଲକ୍ଷଣ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ:
ଯଦି ମୂତ୍ର ତ୍ୟାଗ ସମୟରେ ଯନ୍ତ୍ରଣା, ବାରମ୍ବାର ମୂତ୍ର ତ୍ୟାଗର ଆବଶ୍ୟକତା ବା ମୂତ୍ରରେ ଅସ୍ୱାଭାବିକ ରଙ୍ଗ ଦେଖାଯାଏ, ତୁରନ୍ତ ଡାକ୍ତରଙ୍କ ପରାମର୍ଶ ନିଅନ୍ତୁ।
ମେଡିକାଲ ଟେଷ୍ଟ:
ମୂତ୍ର ପରୀକ୍ଷା (Urine Test): ମୂତ୍ରରେ ବ୍ୟାକ୍ଟେରିଆ, ରକ୍ତ ବା ପୂଜର ଉପସ୍ଥିତି ଚିହ୍ନଟ କରିବା ପାଇଁ ମୂତ୍ର ପରୀକ୍ଷା କରାଯାଏ।
ମୂତ୍ର କଲଚର (Urine Culture): କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବ୍ୟାକ୍ଟେରିଆ ଯୋଗୁଁ ସଂକ୍ରମଣ ହେଉଛି କି ନାହିଁ, ତାହା ଜାଣିବା ପାଇଁ ଏହି ପରୀକ୍ଷା କରାଯାଏ।
ଗୁରୁତର ମାମଲାରେ, ଅଲଟ୍ରାସାଉଣ୍ଡ ବା ସିଟି ସ୍କାନ ମାଧ୍ୟମରେ ମୂତ୍ରାଶୟ ବା କିଡନୀରେ ସଂକ୍ରମଣ ଚିହ୍ନଟ କରାଯାଇପାରେ।
ଡାକ୍ତରଙ୍କ ପରାମର୍ଶ:
ଲକ୍ଷଣ ଦେଖାଦେଲେ ତୁରନ୍ତ ଏକ ସାଧାରଣ ଚିକିତ୍ସକ ବା ଇଉରୋଲୋଜିଷ୍ଟଙ୍କ ସହ ପରାମର୍ଶ କରନ୍ତୁ।
ସ୍ୱୟଂ ଚିକିତ୍ସା ବା ଓଷୁଧ ସେବନ ଏଡ଼ାଇ ଚଳନ୍ତୁ, କାରଣ ଏହା ସଂକ୍ରମଣକୁ ଅଧିକ ଜଟିଳ କରିପାରେ।
କାରଣ ଓ ବିପଦ କାରକ
ମୂତ୍ର ସଂକ୍ରମଣର ମୁଖ୍ୟ କାରଣ ହେଉଛି ଇ.କୋଲାଇ ଭଳି ବ୍ୟାକ୍ଟେରିଆ, ଯାହା ମୂତ୍ରନଳୀରେ ପ୍ରବେଶ କରି ସଂକ୍ରମଣ ଘଟାଇଥାଏ। ଅନ୍ୟ କାରଣଗୁଡ଼ିକ ହେଲା:
ଅପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ଜଳ ପାନ।
ଅସୁଚିତ ସ୍ୱଚ୍ଛତା, ଯେପରି ମଳତ୍ୟାଗ ପରେ ଭଲ ଭାବେ ସଫା ନ କରିବା।
ଡାଇବେଟିସ, ଗର୍ଭାବସ୍ଥା ବା ଦୁର୍ବଳ ରୋଗ ପ୍ରତିରୋଧକ ଶକ୍ତି।
ମୂତ୍ର ଅଧିକ ସମୟ ଧରି ରୋକି ରଖିବା।
ପ୍ରତିଷେଧକ ଉପାୟ
ବିଶେଷଜ୍ଞଙ୍କ ପରାମର୍ଶ ଅନୁସାରେ, ମୂତ୍ର ସଂକ୍ରମଣରୁ ବଞ୍ଚିବା ପାଇଁ ନିମ୍ନଲିଖିତ ଉପାୟ ଅବଲମ୍ବନ କରାଯାଇପାରେ:
ଅଧିକ ଜଳ ପାନ: ଦିନକୁ ୨-୩ ଲିଟର ଜଳ ପିଇବା ଦ୍ୱାରା ମୂତ୍ରାଶୟ ସଫା ରହିଥାଏ।
ସ୍ୱଚ୍ଛତା: ମୂତ୍ର ବା ମଳତ୍ୟାଗ ପରେ ଭଲ ଭାବେ ସଫା କରନ୍ତୁ।
ସମୟରେ ମୂତ୍ର ତ୍ୟାଗ: ମୂତ୍ରକୁ ଅଧିକ ସମୟ ଧରି ରୋକି ନ ରଖିବା।
ସୁଷମ ଖାଦ୍ୟ: ଭିଟାମିନ ସି ଯୁକ୍ତ ଖାଦ୍ୟ (ଯଥା କମଳା, ଆମ୍ବ) ଖାଇବା ଦ୍ୱାରା ରୋଗ ପ୍ରତିରୋଧକ ଶକ୍ତି ବଢ଼ିଥାଏ।