ଏଠି ମୃତ୍ୟୁ ପୂର୍ବରୁ ନିଜର ପିଣ୍ଡଦାନ କରନ୍ତି ଲୋକ; ଜାଣନ୍ତୁ କେଉଁଠି ରହିଛି ଏହି ମନ୍ଦିର
ଭୁବନେଶ୍ୱର: (ଓଡ଼ିଶା ଭାସ୍କର) ପିତୃପକ୍ଷ ଭଦ୍ରକ ପୂର୍ଣ୍ଣିମାରୁ ଅଶ୍ୱିନ ଅମାବାସ୍ୟା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ରହିଥାଏ। ଶାସ୍ତ୍ରରେ ପିତୃପକ୍ଷରେ ମୃତବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ଶ୍ରାଦ୍ଧ କରିବାର ପରମ୍ପରା କୁହାଯାଇଛି, ଯାହାକୁ ପିତୃଶ୍ରାଦ୍ଧ କୁହାଯାଏ । କୁହାଯାଏ ଯେ ପିତୃପକ୍ଷରେ ଶ୍ରାଦ୍ଧ ଓ ପିଣ୍ଡ ଦାନ କରିବା ଦ୍ୱାରା ପିତୃପୁରୁଷଙ୍କ ଆତ୍ମାକୁ ଶାନ୍ତି ମିଳିଥାଏ। ଏହା ମୃତ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ଶ୍ରାଦ୍ଧର କଥା। କିନ୍ତୁ ଆପଣ କେବେ ଶୁଣିଛନ୍ତି କି ଜୀବନ୍ତ ଲୋକମାନେ ନିଜର ଶ୍ରାଦ୍ଧ କରିଥାନ୍ତି? ବିହାରର ଗୟା ଜିଲ୍ଲାରେ ଏମିତି ଏକ ମନ୍ଦିର ରହିଛି ଯେଉଁଠି ଲୋକମାନେ ଜୀବିତ ଅବସ୍ଥାରେ ନିଜର ପିଣ୍ଡ ଦାନ କରିଥାନ୍ତି।
ଆସନ୍ତୁ ଆଜି ଆମେ ଆପଣଙ୍କୁ ଏହି ମନ୍ଦିର ବିଷୟରେ ବିସ୍ତୃତ ଭାବେ କହିବୁ। ଗୟାରେ ପୂର୍ବପୁରୁଷଙ୍କ ଶ୍ରାଦ୍ଧ, ତରପଣ ଓ ପିଣ୍ଡଦାନ କରିବା ପରେ ଆଉ କିଛି ବାକି ନାହିଁ। କୁହାଯାଏ ଯେ ଏଠାରେ ଶ୍ରାଦ୍ଧ କରିବା ପରେ ବ୍ୟକ୍ତି ପୈତୃକ ଋଣରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇଥାଏ। ଗୟା ଭୂମିର ମହତ୍ତ୍ୱ ଏକଥାରୁ ଜଣାପଡ଼େ ଯେ ଫାଲଗୁ ନଦୀ କୂଳରେ ଥିବା ତ୍ରେତା ଯୁଗରେ ରାଜା ଦଶରଥଙ୍କ ଆତ୍ମାର ଶାନ୍ତି ଓ ମୁକ୍ତି ପାଇଁ ଭଗବାନ ରାମ, ଲକ୍ଷ୍ମଣ ଓ ମାତା ସୀତା ଏଠାରେ ଶ୍ରାଦ୍ଧକର୍ମ ଓ ପିଣ୍ଡ ଦାନ କରିଥିଲେ।
ଆଜି ଗୟାରେ ପାଖାପାଖି ୫୪ଟି ପିଣ୍ଡବେଦୀ ଓ ୫୩ଟି ଏଭଳି ସ୍ଥାନ ରହିଛି, ଯେଉଁଠି ପିତୃପୁରୁଷଙ୍କ ପାଇଁ ପିଣ୍ଡଦାନ କରାଯାଇଛି । କିନ୍ତୁ ଗୟାର ଜନାର୍ଦ୍ଦନ ମନ୍ଦିର ବେଦୀ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱରେ ଏକମାତ୍ର ସ୍ଥାନ, ଯେଉଁଠାରେ ଆତ୍ମ ଶ୍ରାଦ୍ଧ ଅର୍ଥାତ୍ ଜୀବନ୍ତ ଲୋତଙ୍କ ପିଣ୍ଡ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଏ । ଏହି ମନ୍ଦିର ଗୟାର ଭସ୍ମାକୁଟ ପର୍ବତରେ ମା’ ମଙ୍ଗଳା ଗୌରୀ ମନ୍ଦିରର ଉତ୍ତରରେ ଅବସ୍ଥିତ ।
କୁହାଯାଏ ଯେ ଏଠାରେ ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁ ନିଜେ ପିଣ୍ଡକୁ ଜନାର୍ଦ୍ଦନ ସ୍ୱାମୀ ରୂପରେ ଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି। ଏହି ମନ୍ଦିରରେ ସେହି ଲୋକମାନେ ପିଣ୍ଡ ଦାନ କରିବାକୁ ଆସନ୍ତି, ଯେଉଁମାନଙ୍କର କୌଣସି ସନ୍ତାନ ନାହିଁ । କିମ୍ବା ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ ପିଣ୍ଡ ଦାନ କରିବାକୁ ପରିବାରରେ କେହି ନାହାନ୍ତି। ଯେଉଁମାନେ ପରିବାର ଠାରୁ ଅଲଗା ହୋଇଯାଇଛନ୍ତି ସେମାନେ ମଧ୍ୟ ଏଠାକୁ ନିଜ ପାଇଁ ପିଣ୍ଡ ଦାନ କରିବାକୁ ଆସନ୍ତି।