କାହିଁକି ସ୍ୱପ୍ନରେ କେବଳ ପରିଚିତ ଚେହେରା ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ; ଏହା ପଛର କାରଣ କ’ଣ?
ଓଡ଼ିଶା ଭାସ୍କର: ସ୍ୱପ୍ନ ଅନ୍ୟ ଦୁନିଆ ଭଳି। ନିଦ୍ରାରେ ଯାହା ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ ତାହା ବାସ୍ତବ ଜୀବନ ଭଳି ଲାଗିଥାଏ। ଏପରିକି ବେଳେବେଳେ ସ୍ୱପ୍ନରେ ଅନୁଭବ ହେଉଥିବା ଜିନିଷର ସ୍ମୃତି ଉଠିବା ପରେ କିଛି ସମୟ ପାଇଁ ହୋଇଥାଏ। ତେବେ ଅନେକ ସମୟରେ ଆମେ ସ୍ୱପ୍ନରେ ସମାନ ଲୋକ କିମ୍ବା ସମାନ ସ୍ଥାନ ଦେଖିଥାଉ ଯାହା ଆମେ ପୂର୍ବରୁ ଜାଣିଥାଉ। ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା କାହିଁକି ଏପରି ହୋଇଥାଏ। ଏହା ସହିତ ମଣିଷ କାହିଁକି ଓ କେମିତି ସ୍ୱପ୍ନ ଦେଖେ ତାହା ମଧ୍ୟ ସେମାନେ ଜାଣନ୍ତି। ମନୋବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ସ୍ନାୟୁବିଜ୍ଞାନ ସ୍ୱପ୍ନର ବ୍ୟାଖ୍ୟା ଏବଂ କାରଣ ବୁଝିବା ପାଇଁ ଅନେକ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଛନ୍ତି। ଏଥିରେ ସ୍ୱପ୍ନର ଉତ୍ପତ୍ତି, ପ୍ରକୃତି ଏବଂ ସେଥିରେ ପରିଚିତ ଚେହେରାର ଉପସ୍ଥିତିକୁ ବୁଝିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରାଯାଇଛି।
ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା ସ୍ୱପ୍ନର ଉତ୍ପତ୍ତି କେମିତି ହୋଇଥାଏ। ବାସ୍ତବରେ, ଆରଇଏମ (ରାପିଡ୍ ଆଇ ମୁଭମେଣ୍ଟ) ଶୋଇବା ସମୟରେ ସ୍ୱପ୍ନ ଆସିଥାଏ। ଏହି ସମୟରେ ଆମ ମସ୍ତିଷ୍କ ଅଧିକ ସକ୍ରିୟ ରହିଥାଏ। ଶୋଇବା ସମୟରେ ଯେତେବେଳେ ଆଖିର ଦ୍ରୁତ ଗତିବିଧି ହୋଇଥାଏ, ସେତେବେଳେ ଆମ ମସ୍ତିଷ୍କ ସେହି ଚିନ୍ତାଧାରା, ସ୍ମୃତି ଏବଂ ଭାବନାକୁ ପୁନର୍ଗଠନ କରିଥାଏ ଯାହା ଆମର ଅଛି? କିମ୍ବା ଆମେ ଜାଗ୍ରତ ଅବସ୍ଥାରେ ଚିନ୍ତା କରୁଛୁ। ସରଳ ଭାଷାରେ କହିବାକୁ ଗଲେ, ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟା ସମୟରେ ମସ୍ତିଷ୍କ ଦିନର କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଏବଂ ଅନୁଭୂତିକୁ ସଂଗ୍ରହ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରେ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କୁ ବୁଝିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରେ।
ମନୋବିଜ୍ଞାନ ବିଶ୍ୱାସ କରେ ଯେ ସ୍ୱପ୍ନ ଆମ ଅବଚେତନ ମନର ଚିନ୍ତାଧାରା, ଇଚ୍ଛା ଏବଂ ଚିନ୍ତାକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରେ। ଦୁନିଆର ସର୍ବବୃହତ ସ୍ନାୟୁବିଜ୍ଞାନୀ ସିଗମଣ୍ଡ ଫ୍ରଏଡଙ୍କ ମତରେ ସ୍ୱପ୍ନ ହେଉଛି ଆମର ଅପ୍ରକାଶିତ ଇଚ୍ଛା ଓ ଭାବନାର ପ୍ରତିଫଳନ। ସେ ବିଶ୍ୱାସ କରୁଥିଲେ ଯେ ସ୍ୱପ୍ନ ମାଧ୍ୟମରେ ଆମେ ଆମର ଲୁଚି ରହିଥିବା ଇଚ୍ଛାକୁ ଅନୁଭବ କରିବାରେ ସକ୍ଷମ ହୋଇଥାଉ। ଏବେ ଆସନ୍ତୁ ପରିଚିତ ଚେହେରାଙ୍କ ପାଖକୁ ଆସନ୍ତୁ। ବାସ୍ତବରେ, ସ୍ୱପ୍ନରେ, ଆମେ ପ୍ରାୟତଃ ଆମର ପରିଚିତ ଚେହେରାଦେଖିଥାଉ କାରଣ ଏହି ଚେହେରାଗୁଡିକ ଆମ ଜୀବନରେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବନାତ୍ମକ ଆକର୍ଷଣ ଥାଏ।
ଯେତେବେଳେ ଆମେ କୌଣସି ବିଶେଷ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ସହ ସମୟ ବିତାଇଥାଉ, ସେତେବେଳେ ତାଙ୍କ ଚେହେରା ଆମ ମନରେ ଗଭୀର ଭାବରେ ଚିହ୍ନିତ ହୋଇଯାଏ। ସ୍ୱପ୍ନରେ ଏହି ଚେହେରାଗୁଡ଼ିକର ଆବିର୍ଭାବ ଏହି ସମ୍ପର୍କର ସଙ୍କେତ ଯେ ଆପଣ ଆପଣଙ୍କ ଅବଚେତନ ମନରେ ମଧ୍ୟ ସେମାନଙ୍କ ବିଷୟରେ ଚିନ୍ତା କରୁଛନ୍ତି। ଏହି ସମ୍ପର୍କ ଯେକୌଣସି ପ୍ରକାରର ହୋଇପାରେ। ହୁଏତ ଆପଣଙ୍କର କାହା ବିଷୟରେ ରୋମାଣ୍ଟିକ ସ୍ୱପ୍ନ ଅଛି କିମ୍ବା କାହା ବିଷୟରେ ସ୍ୱପ୍ନ କୁ ଘୃଣା କରନ୍ତି । ଭୟ, ଲୋଭ ଓ କ୍ରୋଧ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସ୍ୱପ୍ନ ମଧ୍ୟ ଦେଖିପାରିବେ। ଆପଣ କେଉଁ ଚେହେରା ବିଷୟରେ ଚିନ୍ତା କରୁଛନ୍ତି ତାହା ଉପରେ ଏହା ନିର୍ଭର କରେ।
