ବାରମ୍ବାର ରୋଗ ସର୍ଚ୍ଚ କରିବା ଦ୍ୱାରା ଶରୀରରେ ଲକ୍ଷଣ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ କି? ଜାଣନ୍ତୁ ସାଇକୋ-ନ୍ୟୁରୋଲୋଜିକାଲ ରିସର୍ଚ୍ଚର ରିପୋର୍ଟ
ଆଜିର ଡିଜିଟାଲ ଯୁଗରେ ଇଣ୍ଟରନେଟ ଆମ ଜୀବନର ଏକ ଅବିଚ୍ଛେଦ୍ୟ ଅଂଶ ହୋଇଗଲାଣି। ସାଧାରଣ ମୁଣ୍ଡବିନ୍ଧାଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଜଟିଳ ରୋଗ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ, ଅନେକେ ଲକ୍ଷଣ ଜାଣିବା ପାଇଁ ଗୁଗଲ ରେ ସର୍ଚ୍ଚ କରନ୍ତି। କିନ୍ତୁ ସାଇକୋ-ନ୍ୟୁରୋଲୋଜିକାଲ ଗବେଷଣା ସୂଚାଏ ଯେ ବାରମ୍ବାର ରୋଗ ସର୍ଚ୍ଚ କରିବା ମାନସିକ ଓ ଶାରୀରିକ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଉପରେ ନକାରାତ୍ମକ ପ୍ରଭାବ ପକାଇପାରେ, ଏମିତିକି ଶରୀରରେ ଲକ୍ଷଣ ସୃଷ୍ଟି କରିପାରେ। ଏହି ଅବସ୍ଥାକୁ ‘ସାଇବରକଣ୍ଡ୍ରିଆ’ ବୋଲି କୁହାଯାଏ।
ସାଇବରକଣ୍ଡ୍ରିଆ କ’ଣ?
ସାଇବରକଣ୍ଡ୍ରିଆ ହେଉଛି ଏକ ମାନସିକ ଅବସ୍ଥା, ଯେଉଁଥିରେ ବ୍ୟକ୍ତି ଇଣ୍ଟରନେଟରେ ରୋଗର ଲକ୍ଷଣ ସର୍ଚ୍ଚ କରି ନିଜକୁ ଗମ୍ଭୀର ରୋଗୀ ମନେ କରେ। ନ୍ୟାସନାଲ ଲାଇବ୍ରେରୀ ଅଫ ମେଡିସିନରେ ପ୍ରକାଶିତ ଗବେଷଣା ଅନୁସାରେ, ଏହି ଅଭ୍ୟାସ ଚିନ୍ତା, ଉଦ୍ବେଗ, ଅନିଦ୍ରା, ହୃତ୍ସ୍ପନ୍ଦନ ବୃଦ୍ଧି, ମୁଣ୍ଡବିନ୍ଧା ଓ ଡିପ୍ରେସନ ଭଳି ଲକ୍ଷଣ ସୃଷ୍ଟି କରିପାରେ। ଏହା ମସ୍ତିଷ୍କରେ ସ୍ଟ୍ରେସ ହରମୋନ ଯେପରି କର୍ଟିସୋଲର ମାତ୍ରା ବଢ଼ାଇ ଶାରୀରିକ ଅସୁସ୍ଥତାର ଭାବ ଉତ୍ପନ୍ନ କରେ।
କିପରି ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ଲକ୍ଷଣ?
ସାଇକୋ-ନ୍ୟୁରୋଲୋଜିକାଲ ଗବେଷଣା ଅନୁଯାୟୀ, ମସ୍ତିଷ୍କରେ ଏକ ନିଶ୍ଚିତ ପ୍ରକ୍ରିୟା କାରଣରୁ ଏହି ଲକ୍ଷଣ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ। ଯେତେବେଳେ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ବାରମ୍ବାର ରୋଗର ଲକ୍ଷଣ ସର୍ଚ୍ଚ କରେ, ତାଙ୍କ ମନ ସେହି ରୋଗ ବିଷୟରେ ଅତ୍ୟଧିକ ଚିନ୍ତା କରେ। ଏହା ମସ୍ତିଷ୍କରେ ‘ନୋସେବୋ ଇଫେକ୍ଟ’ (Nocebo Effect) ସୃଷ୍ଟି କରେ, ଯେଉଁଠି ନକାରାତ୍ମକ ଚିନ୍ତା ଶାରୀରିକ ଲକ୍ଷଣ ଉତ୍ପନ୍ନ କରିପାରେ। ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ, ଯଦି କେହି ମୁଣ୍ଡବିନ୍ଧାର ଲକ୍ଷଣ ସର୍ଚ୍ଚ କରି ଗମ୍ଭୀର ରୋଗ ବିଷୟରେ ପଢ଼େ, ତେବେ ସେ ଅଯଥା ଭୟଭୀତ ହୋଇ ଅନୁଭବ କରିପାରେ ଯେ ତାଙ୍କର ମୁଣ୍ଡବିନ୍ଧା ଅଧିକ ତୀବ୍ର ହେଉଛି। ଏକ ଅଧ୍ୟୟନରୁ ଜଣାପଡ଼େ ଯେ ପ୍ରାୟ ୩୫% ଲୋକ, ଯେଉଁମାନେ ନିୟମିତ ରୋଗ ସର୍ଚ୍ଚ କରନ୍ତି, ସେମାନେ ଚିନ୍ତା ଓ ଉଦ୍ବେଗର ଶିକାର ହୁଅନ୍ତି। ଏହା ସେମାନଙ୍କୁ ଅଯଥା ଡାକ୍ତରୀ ପରୀକ୍ଷା କରାଇବାକୁ ବାଧ୍ୟ କରେ, ଯାହା ଆର୍ଥିକ ଓ ମାନସିକ ଚାପ ବଢ଼ାଇଥାଏ।
ଇଣ୍ଟରନେଟରେ ଭୁଲ ସୂଚନାର ପ୍ରଭାବ
ଇଣ୍ଟରନେଟରେ ଅନେକ ସମୟରେ ଭୁଲ କିମ୍ବା ଅତିରଞ୍ଜିତ ସୂଚନା ମିଳିଥାଏ, ଯାହା ସାଇବରକଣ୍ଡ୍ରିଆକୁ ଆହୁରି ବଢ଼ାଇଥାଏ। ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ, ଏକ ସାଧାରଣ ଥକ୍କାପଣ କିମ୍ବା ପେଟ ଯନ୍ତ୍ରଣାକୁ ଗୂଗଲ ସର୍ଚ୍ଚ କରି ବ୍ୟକ୍ତି କ୍ୟାନ୍ସର କିମ୍ବା ହୃଦ୍ରୋଗ ଭଳି ଗମ୍ଭୀର ରୋଗ ସହ ଯୋଡ଼ିପାରେ। ଏହା ମନରେ ଭୟ ସୃଷ୍ଟି କରି ଶାରୀରିକ ଲକ୍ଷଣ ଯେପରି ବୁକ ଧଡ଼ଫଡ଼, ଝିଣ୍ଟିକା କିମ୍ବା ଅସ୍ୱାଭାବିକ ଥକ୍କାପଣ ଅନୁଭବ କରାଇଥାଏ।ଜର୍ନାଲ ଅଫ ମେଡିକାଲ ଇଣ୍ଟରନେଟ ରିସର୍ଚ୍ଚରେ ପ୍ରକାଶିତ ଏକ ଅଧ୍ୟୟନ ଅନୁସାରେ, ଯେଉଁମାନେ ନିୟମିତ ରୋଗ ସର୍ଚ୍ଚ କରନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଅନେକେ ଅଯଥା ଔଷଧ ସେବନ କିମ୍ବା ଡାକ୍ତରୀ ପରୀକ୍ଷା କରାଇବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୁଅନ୍ତି। ଏହା ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଉପରେ ଅତିରିକ୍ତ ଚାପ ସୃଷ୍ଟି କରେ ଓ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ଜୀବନଗୁଣବତ୍ତାକୁ ହ୍ରାସ କରେ।
ଏହାର ମାନସିକ ଓ ଶାରୀରିକ ପ୍ରଭାବ
ସାଇବରକଣ୍ଡ୍ରିଆ କେବଳ ମାନସିକ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟକୁ ହିଁ ନୁହେଁ, ଶାରୀରିକ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟକୁ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥାଏ। ଏହା ଦ୍ୱାରା:
ମାନସିକ ପ୍ରଭାବ: ଅତ୍ୟଧିକ ଚିନ୍ତା, ଉଦ୍ବେଗ, ପୁଞ୍ଜିଆଇ ଓ ଡିପ୍ରେସନ।
ଶାରୀରିକ ପ୍ରଭାବ: ମୁଣ୍ଡବିନ୍ଧା, ହୃତ୍ସ୍ପନ୍ଦନ ବୃଦ୍ଧି, ଅନିଦ୍ରା, ପେଟ ଯନ୍ତ୍ରଣା ଓ ଥକ୍କାପଣ।
ଆଚରଣଗତ ପ୍ରଭାବ: ଅଯଥା ଡାକ୍ତରୀ ପରୀକ୍ଷା, ଔଷଧ ସେବନ ଓ ସାମାଜିକ ଜୀବନରେ ଅସୁବିଧା।
ଏହାରୁ କିପରି ରକ୍ଷା ପାଇବେ?
ବିଶେଷଜ୍ଞମାନେ ପରାମର୍ଶ ଦିଅନ୍ତି ଯେ ସାଇବରକଣ୍ଡ୍ରିଆରୁ ରକ୍ଷା ପାଇବା ପାଇଁ ନିମ୍ନଲିଖିତ ପଦକ୍ଷେପ ନେଇପାରିବେ:
ବିଶ୍ୱସନୀୟ ଉତ୍ସରୁ ସୂଚନା ସଂଗ୍ରହ: ନ୍ୟାସନାଲ ଲାଇବ୍ରେରୀ ଅଫ ମେଡିସିନ, WHO କିମ୍ବା ବିଶ୍ୱସନୀୟ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଓୟେବସାଇଟ୍ରୁ ସୂଚନା ନିଅନ୍ତୁ।
ଡାକ୍ତରୀ ପରାମର୍ଶ: ସନ୍ଦେହଜନକ ଲକ୍ଷଣ ଥିଲେ ଗୂଗଲ ପରିବର୍ତ୍ତେ ଡାକ୍ତରଙ୍କ ସହ ପରାମର୍ଶ କରନ୍ତୁ।
ମାନସିକ ଚାପ ହ୍ରାସ: ନିୟମିତ ବ୍ୟାୟାମ, ଧ୍ୟାନ, ଯୋଗ ଓ ସନ୍ତୁଳିତ ଜୀବନଶୈଳୀ ମାନସିକ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଉନ୍ନତ କରେ।
ଇଣ୍ଟରନେଟ ବ୍ୟବହାର ସୀମିତ କରନ୍ତୁ: ଅତ୍ୟଧିକ ସର୍ଚ୍ଚ କରିବା ଏଡ଼ାଇବା ପାଇଁ ନିୟମିତ ବିରତି ନିଅନ୍ତୁ।
ସଚେତନତା: ନିଜର ମାନସିକ ଅବସ୍ଥା ବିଷୟରେ ସଚେତନ ରୁହନ୍ତୁ ଓ ଅଯଥା ଭୟକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରନ୍ତୁ।