DIGIPIN: ଭାରତର ନୂତନ ଡିଜିଟାଲ୍ ଆଡ୍ରେସ୍ ସିଷ୍ଟମ- ଏହା କ’ଣ, କିପରି କାମ କରେ, PIN କୋଡ୍କୁ ବଦଳାଇବ କି?
ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ଭାରତୀୟ ଡାକ ବିଭାଗ ଏକ ବୈପ୍ଳବିକ ଡିଜିଟାଲ୍ ଆଡ୍ରେସ ସିଷ୍ଟମ ‘DIGIPIN’ (ଡିଜିଟାଲ୍ ପୋଷ୍ଟାଲ୍ ଇଣ୍ଡେକ୍ସ ନମ୍ବର) ଆରମ୍ଭ କରିଛି, ଯାହା ଦେଶର ଠିକଣା ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ଆଧୁନିକ ଓ ଅଧିକ ନିର୍ଭୁଲ କରିବାରେ ଏକ ମାଇଲଖୁଣ୍ଟ ସାବ୍ୟସ୍ତ ହେବ। ଏହି ସିଷ୍ଟମକୁ ଆଇଆଇଟି ହାଇଦ୍ରାବାଦ ଏବଂ ଇସ୍ରୋର ନ୍ୟାସନାଲ ରିମୋଟ ସେନ୍ସିଂ ସେନ୍ଟର (NRSC) ସହଯୋଗରେ ବିକଶିତ କରାଯାଇଛି। ଏହା ସମଗ୍ର ଭାରତକୁ ପ୍ରାୟ ୪ ମିଟର x ୪ ମିଟର ଗ୍ରିଡରେ ବିଭକ୍ତ କରି ପ୍ରତ୍ୟେକ ଗ୍ରିଡକୁ ଏକ ଅନନ୍ୟ ୧୦ ଅକ୍ଷର ବିଶିଷ୍ଟ ଆଲଫାନ୍ୟୁମେରିକ କୋଡ୍ ପ୍ରଦାନ କରେ, ଯାହା ସ୍ଥାନର ଅକ୍ଷାଂଶ ଏବଂ ଦ୍ରାଘିମା ଆଧାରରେ ନିର୍ମିତ।
DIGIPIN କ’ଣ?
DIGIPIN ହେଉଛି ଏକ ଓପନ-ସୋର୍ସ, ଇଣ୍ଟରଅପରେବଲ୍, ଜିଓ-କୋଡେଡ ଏବଂ ଗ୍ରିଡ-ଆଧାରିତ ଡିଜିଟାଲ୍ ଆଡ୍ରେସ ସିଷ୍ଟମ। ଏହା ପାରମ୍ପରିକ ୬-ଅଙ୍କ ବିଶିଷ୍ଟ PIN କୋଡ୍ଠାରୁ ଭିନ୍ନ, ଯାହା ଏକ ବୃହତ ଅଞ୍ଚଳକୁ ଚିହ୍ନିତ କରେ। DIGIPIN ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ୪ ମିଟର x ୪ ମିଟର ଅଞ୍ଚଳକୁ (ଯେପରିକି ଘର, ଅଫିସ ବା ସଂସ୍ଥା) ନିର୍ଭୁଲ ଭାବେ ଚିହ୍ନିତ କରେ। ଏହା ସ୍ଥାନର ଅକ୍ଷାଂଶ ଏବଂ ଦ୍ରାଘିମାକୁ ଏକ ୧୦-ଅକ୍ଷର କୋଡ୍ରେ ରୂପାନ୍ତର କରେ, ଯାହା କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ ନକରି କେବଳ ସ୍ଥାନକୁ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରେ।
DIGIPIN କିପରି କାମ କରେ?
- ଗ୍ରିଡ ଆଧାରିତ ବ୍ୟବସ୍ଥା: ଭାରତକୁ ଛୋଟ ଛୋଟ ୪ ମିଟର x ୪ ମିଟର ଗ୍ରିଡରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି। ପ୍ରତ୍ୟେକ ଗ୍ରିଡକୁ ଏକ ଅନନ୍ୟ ୧୦-ଅକ୍ଷର କୋଡ୍ ଦିଆଯାଏ, ଯାହା ଅକ୍ଷାଂଶ ଏବଂ ଦ୍ରାଘିମା ଆଧାରରେ ନିର୍ମିତ।
- କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ତଥ୍ୟ ନାହିଁ: DIGIPIN କେବଳ ସ୍ଥାନର ଜିଓ-କୋଡେଡ ତଥ୍ୟ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ, ଯାହା ଗୋପନୀୟତା ନିଶ୍ଚିତ କରେ।
- ‘Know Your DIGIPIN’ ପୋର୍ଟାଲ: ବ୍ୟବହାରକାରୀମାନେ https://dac.indiapost.gov.in/mydigipin/home ପୋର୍ଟାଲରେ ଯାଇ ନିଜ ସ୍ଥାନ ଚିହ୍ନିତ କରି ନିଜର DIGIPIN କୋଡ୍ ପାଇପାରିବେ। GNSS (ଗ୍ଲୋବାଲ ନାଭିଗେସନ ସାଟେଲାଇଟ ସିଷ୍ଟମ) ସହାୟତାରେ ସଠିକ ଅକ୍ଷାଂଶ ଏବଂ ଦ୍ରାଘିମା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ।
- ଅଫଲାଇନ ବ୍ୟବହାର: DIGIPIN ଅଫଲାଇନ ମଧ୍ୟ କାମ କରେ, ଯାହା ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ଏବଂ ଦୁର୍ଗମ ଅଞ୍ଚଳରେ ଉପଯୋଗୀ। ଏହାର ପ୍ରୋଗ୍ରାମିଂ କୋଡ୍ ଗିଟହବରେ ଓପନ-ସୋର୍ସ ଭାବେ ଉପଲବ୍ଧ, ଯାହା ଡେଭେଲପରମାନଙ୍କୁ ଏହାକୁ ବିଭିନ୍ନ ଆପ୍ଲିକେସନରେ ସଂଯୋଜନ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ।
DIGIPIN କାହିଁକି ଆବଶ୍ୟକ?
ପାରମ୍ପରିକ PIN କୋଡ୍ ସିଷ୍ଟମ, ଯାହା ୧୯୭୨ରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା, ବୃହତ ଅଞ୍ଚଳକୁ ଚିହ୍ନିତ କରେ, ଯାହା ଅନେକ ସମୟରେ ନିର୍ଭୁଲ ଡେଲିଭରି କିମ୍ବା ଜରୁରୀ ସେବା ପାଇଁ ଅପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ। DIGIPIN ଏହି ଅଭାବକୁ ପୂରଣ କରେ:
- ନିର୍ଭୁଲତା: ଏହା ଗୋଟିଏ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସ୍ଥାନକୁ (୪ ମିଟର x ୪ ମିଟର) ଚିହ୍ନିତ କରେ, ଯାହା ଏକାଧିକ ଠିକଣା ସମାନ ନାମ ହେବା ଦ୍ୱାରା ସୃଷ୍ଟ ଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱ ଦୂର କରେ।
- ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ଏବଂ ଦୁର୍ଗମ ଅଞ୍ଚଳ: ଯେଉଁଠାରେ ଘର ନମ୍ବର କିମ୍ବା ସ୍ପଷ୍ଟ ଠିକଣା ନାହିଁ, ଯେପରିକି ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ, ଜଙ୍ଗଲ କିମ୍ବା ପାହାଡ଼ିଆ ଅଞ୍ଚଳ, DIGIPIN ସଠିକ ସ୍ଥାନ ଚିହ୍ନଟ କରେ।
- ଜରୁରୀ ସେବା: ଆମ୍ବୁଲାନ୍ସ, ଅଗ୍ନିଶମ ସେବା ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଜରୁରୀ ସେବାଗୁଡ଼ିକ ଅଧିକ ଦ୍ରୁତ ଏବଂ ନିର୍ଭୁଲ ଭାବେ ଗନ୍ତବ୍ୟରେ ପହଞ୍ଚିପାରିବ।
- ଲଜିଷ୍ଟିକ୍ସ ଓ ଇ-କମର୍ସ: ଡେଲିଭରି ସେବା, ବିଶେଷକରି ଅନଲାଇନ ସପିଂ, ଅଧିକ ଦକ୍ଷ ହେବ, ଯାହା ଖର୍ଚ୍ଚ ଏବଂ ସମୟ ହ୍ରାସ କରିବ।
- ସରକାରୀ ସେବା: ଟୀକାକରଣ, ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସେବା ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସରକାରୀ ଯୋଜନା ଅଧିକ ନିର୍ଭୁଲ ଭାବେ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ପହଞ୍ଚାଯାଇପାରିବ।
DIGIPIN କ’ଣ PIN କୋଡ୍କୁ ବଦଳାଇବ?
ନା, DIGIPIN ପାରମ୍ପରିକ PIN କୋଡ୍ କିମ୍ବା ଠିକଣାକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବଦଳାଇବ ନାହିଁ। ଏହା ଏକ ଅତିରିକ୍ତ ଡିଜିଟାଲ୍ ସ୍ତର ଭାବେ କାମ କରିବ, ଯାହା ନିର୍ଭୁଲତା ବୃଦ୍ଧି କରିବ। ଡାକ ବିଭାଗ ଅନୁଯାୟୀ, DIGIPIN ମୁଖ୍ୟତଃ ଏମିତି ଅଞ୍ଚଳରେ ଉପଯୋଗୀ ହେବ ଯେଉଁଠାରେ ଠିକଣା ଅସ୍ପଷ୍ଟ କିମ୍ବା ଅପରିବର୍ତ୍ତିତ। PIN କୋଡ୍ ସିଷ୍ଟମ ମଧ୍ୟ ଜାରି ରହିବ, ଯାହାକୁ ଜିଓ-ଫେନ୍ସିଂ ମାଧ୍ୟମରେ ଅଧିକ ନିର୍ଭୁଲ କରାଯାଇଛି। ‘Know Your PIN Code’ ପୋର୍ଟାଲ ମାଧ୍ୟମରେ ବ୍ୟବହାରକାରୀମାନେ ସଠିକ PIN କୋଡ୍ ଜାଣିପାରିବେ।
Address-as-a-Service (AaaS) ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ
DIGIPIN ଡାକ ବିଭାଗର Address-as-a-Service (AaaS) ଦୃଷ୍ଟିକୋଣର ଏକ ମୁଖ୍ୟ ଅଂଶ। ଏହା ବ୍ୟକ୍ତି, ସରକାରୀ ଏବଂ ବେସରକାରୀ ସଂସ୍ଥାଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ସୁରକ୍ଷିତ ଏବଂ ଦକ୍ଷ ଯୋଗାଯୋଗ ନିଶ୍ଚିତ କରିବ। ଏହା ଜାତୀୟ ଜିଓସ୍ପାସିଆଲ୍ ନୀତି ୨୦୨୨ ସହିତ ସମନ୍ୱିତ, ଯାହା ଡିଜିଟାଲ୍ ଶାସନ ଏବଂ ସେବା ବିତରଣ ପାଇଁ ଏକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଜିଓସ୍ପାସିଆଲ୍ ଭିତ୍ତିଭୂମି ଗଠନ କରିବାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖିଛି।
ଲାଭ ଏବଂ ପ୍ରୟୋଗ
- ଡେଲିଭରି ଦକ୍ଷତା: ଇ-କମର୍ସ ଏବଂ ଲଜିଷ୍ଟିକ୍ସ କମ୍ପାନୀଗୁଡ଼ିକ ନିର୍ଭୁଲ ଠିକଣା ସହାୟତାରେ ସମୟ ଓ ଖର୍ଚ୍ଚ ହ୍ରାସ କରିପାରିବେ।
- ଜରୁରୀ ସେବା: ଅଧିକ ଦ୍ରୁତ ଏବଂ ନିର୍ଭୁଲ ଜରୁରୀ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା।
- ସରକାରୀ ଯୋଜନା: ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ସେବା ବିତରଣ ଉନ୍ନତ ହେବ।
- ନାଭିଗେସନ: ନାଭିଗେସନ ଆପ୍ ଏବଂ ସେବାଗୁଡ଼ିକରେ DIGIPIN ସଂଯୋଜନ ସଠିକ ସ୍ଥାନ ଟ୍ରାକିଂ ନିଶ୍ଚିତ କରିବ।
- ସମୁଦ୍ରୀୟ ଅଞ୍ଚଳ: DIGIPIN ଭାରତର ସମୁଦ୍ରୀୟ ଏକ୍ସକ୍ଲୁସିଭ ଇକୋନୋମିକ ଜୋନ (EEZ) କୁ ମଧ୍ୟ କଭର କରେ, ଯାହା ତୈଳ ରିଗ ଏବଂ ସମୁଦ୍ରୀୟ ଅଞ୍ଚଳରେ ସ୍ଥାନ ଚିହ୍ନଟ କରିବ।
କିପରି ପାଇବେ DIGIPIN?
ବ୍ୟବହାରକାରୀମାନେ ‘Know Your DIGIPIN’ ପୋର୍ଟାଲ (https://dac.indiapost.gov.in/mydigipin/home) ରେ ଯାଇ ନିଜ ଘର କିମ୍ବା ଅଫିସର ସ୍ଥାନ ଚିହ୍ନିତ କରି ନିଜର ୧୦-ଅକ୍ଷର କୋଡ୍ ତିଆରି କରିପାରିବେ। ଏହା ପାଇଁ GNSS-ସକ୍ଷମ ଡିଭାଇସ ଆବଶ୍ୟକ, ଯାହା ସଠିକ ଅକ୍ଷାଂଶ ଏବଂ ଦ୍ରାଘିମା ପ୍ରଦାନ କରେ। ଏହାର ନିର୍ଭୁଲତା ବ୍ୟବହୃତ ଡିଭାଇସର ଗୁଣବତ୍ତା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ।
ଭବିଷ୍ୟତ ଏବଂ ସମାଜ ଉପରେ ପ୍ରଭାବ
DIGIPIN ଭାରତର ଡିଜିଟାଲ୍ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଏବଂ ଜିଓସ୍ପାସିଆଲ୍ ଶାସନରେ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପଦକ୍ଷେପ। ଏହା ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ଏବଂ ଅବହେଳିତ ଅଞ୍ଚଳରେ ସେବା ବିତରଣକୁ ସୁଗମ କରିବ ଏବଂ ଡିଜିଟାଲ୍ ଭାରତର ଦୃଷ୍ଟିକୋଣକୁ ଆଗେଇ ନେବ। ଡାକ ବିଭାଗର ସଚିବ ବନ୍ଦିତା କୌଲ କହିଛନ୍ତି, “DIGIPIN ଠିକଣା ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ପୁନଃପରିଭାଷିତ କରିବ ଏବଂ ଦେଶର ସବୁଠାରୁ ଦୁର୍ଗମ ଅଞ୍ଚଳରେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରତ୍ୟେକ ନାଗରିକଙ୍କୁ ଡିଜିଟାଲି ଚିହ୍ନିତ ଓ ସେବାଯୋଗ୍ୟ କରିବ।”
ଏହି ସିଷ୍ଟମର ବେଟା ସଂସ୍କରଣ ବର୍ତ୍ତମାନ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ମତାମତ ପାଇଁ ଉପଲବ୍ଧ, ଏବଂ ଚୂଡ଼ାନ୍ତ ସଂସ୍କରଣ ଶୀଘ୍ର ଲଞ୍ଚ ହେବ। DIGIPIN ଆଦର୍ଶ, ଆଧାର ଏବଂ UPI ପରି ଡିଜିଟାଲ୍ ପଦକ୍ଷେପଗୁଡ଼ିକ ସହିତ ଯୋଡ଼ି ଭାରତକୁ ଏକ ଅଧିକ ସଂଯୋଜିତ ଏବଂ ଡିଜିଟାଲି ସଶକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ର ଆଡ଼କୁ ନେଉଛି।