କ’ଣ ଗୋଟିଏ ରୋଗରୁ ହୃଦୟ, ଯକୃତ ଓ କିଡ଼ନୀ ଏକାସାଙ୍ଗରେ ଖରାପ ହୋଇପାରେ ? ଜାଣନ୍ତୁ ଏହାର ବୈଜ୍ଞାନିକ କାରଣ

ସାଧାରଣତଃ ଆମେ ରୋଗୀ ହେଲେ ଭାବୁଛୁ ଯେ ଶରୀରର କେବଳ ଗୋଟିଏ ଅଙ୍ଗ ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଛି। କିନ୍ତୁ ବିଜ୍ଞାନ ଅନୁସାରେ, କିଛି ରୋଗ ଏପରି ଅଛି ଯେଗୁଡ଼ିକ ଶରୀରର ଏକାଧିକ ଅଙ୍ଗକୁ ଏକସଙ୍ଗେ କ୍ଷତି ପହଞ୍ଚାଇପାରେ। ଏଥିରେ ହୃଦୟ, ଯକୃତ ଏବଂ କିଡ଼ନୀ ସବୁଠାରୁ ସମ୍ବେଦନଶୀଳ। ଏହି ତିନୋଟି ଅଙ୍ଗ ଶରୀର ପାଇଁ ଏକ “ଲାଇଫ୍ ସପୋର୍ଟ ସିଷ୍ଟମ” ଭଳି, ଏବଂ ଗୋଟିଏ ଅଙ୍ଗ ଖରାପ ହେଲେ ଅନ୍ୟ ଦୁଇଟି ଉପରେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଭାବ ପଡ଼ିପାରେ। କିଛି ରୋଗ ସିଷ୍ଟେମିକ୍, ଅର୍ଥାତ୍ ସେଗୁଡ଼ିକ ଗୋଟିଏ ସ୍ଥାନରେ ସୀମିତ ନ ରହି ସମଗ୍ର ଶରୀରରେ ପ୍ରଭାବ ବିସ୍ତାର କରେ। ଆରଏମଏଲ ହସ୍ପିଟାଲର ମେଡିସିନ ବିଭାଗର ମୁଖ୍ୟ ଡା. ସୁଭାଷ ଗିରି ଏହି ରୋଗଗୁଡ଼ିକ ବିଷୟରେ ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି।

କେଉଁ ରୋଗ ଏକାଧିକ ଅଙ୍ଗକୁ କ୍ଷତି ପହଞ୍ଚାଇପାରେ?

ସେପ୍ସିସ୍ (Sepsis)
ସେପ୍ସିସ୍ ଏକ ଗମ୍ଭୀର ସଂକ୍ରମଣ, ଯାହା ଶରୀରରେ ବ୍ୟାକ୍ଟେରିଆର ବିଷ ବିସ୍ତାର ଯୋଗୁଁ ହୋଇଥାଏ। ଏହା ରୋଗ ପ୍ରତିରୋଧକ ଶକ୍ତିକୁ ଅତ୍ୟଧିକ ସକ୍ରିୟ କରିଦେଇଥାଏ, ଯାହା ଫଳରେ ଏକାଧିକ ଅଙ୍ଗ ବିଫଳ ହେବାର ଆଶଙ୍କା ବଢ଼ିଥାଏ। ଏହି ଅବସ୍ଥାରେ ଯକୃତର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମତା ହ୍ରାସ ପାଇଥାଏ, କିଡ଼ନୀ ପରିସ୍ରା ଉତ୍ପାଦନ ବନ୍ଦ କରିଦେଇଥାଏ, ଏବଂ ହୃଦୟର ରକ୍ତ ପମ୍ପ କରିବା କ୍ଷମତା ଦୁର୍ବଳ ହୋଇପଡ଼େ।

ହେପାଟୋରେନାଲ ଓ କାର୍ଡିଓହେପାଟିକ ସିଣ୍ଡ୍ରୋମ
ଯକୃତରେ ସିରୋସିସ୍ କିମ୍ବା କୌଣସି କ୍ରନିକ ରୋଗ ହେଲେ, ଏହା କିଡ଼ନୀରେ ରକ୍ତ ପ୍ରବାହକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥାଏ, ଯାହାକୁ ‘ହେପାଟୋରେନାଲ ସିଣ୍ଡ୍ରୋମ’ କୁହାଯାଏ। ସେହିପରି, ହୃଦୟ ବିଫଳ ହେବା ଆରମ୍ଭ ହେଲେ ଯକୃତରେ ଫୁଲା ଓ ଖରାପ ହେବା ଆରମ୍ଭ ହୁଏ, ଯାହାକୁ ‘କାର୍ଡିଓହେପାଟିକ ସିଣ୍ଡ୍ରୋମ’ କୁହାଯାଏ।

ଏକାଧିକ ଅଙ୍ଗ ବିଫଳ ହେବାର କାରଣ କ’ଣ?ଡା. ଗିରିଙ୍କ ଅନୁସାରେ, ହୃଦୟ, ଯକୃତ ଓ କିଡ଼ନୀର ପରସ୍ପର ସହ ଗଭୀର ସମ୍ପର୍କ ରହିଛି। ହୃଦୟ ରକ୍ତ ପମ୍ପ କରିଥାଏ, ଯାହା ଯକୃତ ଓ କିଡ଼ନୀକୁ ଅମ୍ଳଜାନ ଓ ପୋଷଣ ଯୋଗାଇଥାଏ। ଯକୃତ ରକ୍ତକୁ ଶୁଦ୍ଧ କରି ଶରୀରରୁ ବିଷାକ୍ତ ପଦାର୍ଥ ବାହାର କରିଥାଏ। କିଡ଼ନୀ ବିଷାକ୍ତ ପଦାର୍ଥ ଓ ଅତିରିକ୍ତ ଜଳକୁ ଶରୀରରୁ ବାହାର କରିଥାଏ। ଯେତେବେଳେ କୌଣସି ରୋଗ ଯୋଗୁଁ ଗୋଟିଏ ଅଙ୍ଗ ପ୍ରଭାବିତ ହୁଏ, ତାହା ଅନ୍ୟ ଅଙ୍ଗଗୁଡ଼ିକର କାର୍ଯ୍ୟରେ ବାଧା ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ। ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ, ଯଦି ହୃଦୟ ଦୁର୍ବଳ ହୁଏ, ତେବେ ଯକୃତ ଓ କିଡ଼ନୀକୁ ଆବଶ୍ୟକ ରକ୍ତ ମିଳେ ନାହିଁ, ଯାହା ସେଗୁଡ଼ିକର ବିଫଳ ହେବାର ଆଶଙ୍କା ବଢ଼ାଇଥାଏ।

ବଚାବ ପାଇଁ କ’ଣ କରିବା ଉଚିତ୍?
ଡାଇବେଟିସ୍, ଉଚ୍ଚ ରକ୍ତଚାପ, ଫ୍ୟାଟି ଲିଭର ଭଳି କ୍ରନିକ ରୋଗଗୁଡ଼ିକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ ରଖନ୍ତୁ।
ନିୟମିତ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ପରୀକ୍ଷା କରାନ୍ତୁ, ଯେପରି ଏଲଏଫଟି, କେଏଫଟି, ଇସିଜି, ଲିପିଡ୍ ପ୍ରୋଫାଇଲ।
ଅତ୍ୟଧିକ ଔଷଧ ସେବନରୁ ଦୂରେଇ ରୁହନ୍ତୁ, କାରଣ ଅନେକ ଔଷଧ ଯକୃତ ଓ କିଡ଼ନୀକୁ ସିଧାସଳଖ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥାଏ।
ଶରୀରରେ ଫୁଲା, ଶ୍ୱାସକଷ୍ଟ, ପେଟ ଫୁଲା କିମ୍ବା ପରିସ୍ରା କମ୍ ହେବା ଭଳି ଲକ୍ଷଣଗୁଡ଼ିକୁ ଅଣଦେଖା କରନ୍ତୁ ନାହିଁ।