ଭାରତୀୟ ନୋଟ ଉପରେ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଫଟୋ କାହିଁକି ଅଛି? RBI କଲା ଖୁଲାସା, ଜାଣନ୍ତୁ ଅସଲ କାରଣ
ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଫଟୋ ଭାରତୀୟ ନୋଟରେ କାହିଁକି ଅଛି, ଜାଣନ୍ତୁ କାରଣ
ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ଆପଣ ଜାଣିଛନ୍ତି କି କାହିଁକି ଭାରତୀୟ ଟଙ୍କାରେ କେବଳ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଫଟୋ ରହିଛି? ଅନ୍ୟ କୌଣସି ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ, କବି କିମ୍ବା ନେତା କାହିଁକି ନୁହନ୍ତି? ଏବେ ଏହି ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର RBI ନିଜେ ଦେଇଛି।
ଭାରତୀୟ ରିଜର୍ଭ ବ୍ୟାଙ୍କ (RBI) କହିଛି ଯେ, ଭାରତୀୟ ଟଙ୍କାରେ ଜଣେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ଫଟୋ ଲଗାଇବା ପାଇଁ ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ ଟାଗୋର, ମଦର ଟେରେସା ସମେତ ଅନେକଙ୍କ ନାମ ବିଚାର କରାଯାଇଥିଲା କିନ୍ତୁ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ନାମରେ ସର୍ବସମ୍ମତି ଥିଲା।
ସେହି ସର୍ବସମ୍ମତିର ପରିଣାମ ସ୍ୱରୂପ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଫଟୋ ବହୁ ଦିନ ଧରି ନୋଟରେ ରହିଛି। ଭାରତୀୟ ରିଜର୍ଭ ବ୍ୟାଙ୍କ (RBI) ର କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା ଉପରେ ନିର୍ମିତ ଏକ ଡକ୍ୟୁମେଣ୍ଟାରୀରେ ଏହା କୁହାଯାଇଛି।
RBIର ବଡ଼ ଖୁଲାସା: କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ କହିଛି ଯେ, ଯଦି ବ୍ୟାଙ୍କ ନୋଟରେ ଜଣେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ଫଟୋ ଥାଏ, ତେବେ ଏହାକୁ ଚିହ୍ନିବା ସହଜ ହୋଇଯାଏ।
ଯଦି ଏକ ନକଲି ନୋଟର ଡିଜାଇନ୍ ଭଲ ନୁହେଁ, ତେବେ ଜଣେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ଫଟୋ ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ଅସଲି ଏବଂ ନକଲି ନୋଟକୁ ଚିହ୍ନଟ କରିବା ସହଜ ହୋଇଯାଏ।
ଏଥିପାଇଁ, ରବିନ୍ଦ୍ରନାଥ ଟାଗୋର, ମଦର ଟେରେସା ଏବଂ ଅବୁଲ କଲାମ ଆଜାଦଙ୍କ ସମେତ ଅନେକ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ବିଷୟରେ ବିଚାର କରାଯାଇଥିଲା କିନ୍ତୁ ଶେଷରେ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଉପରେ ସର୍ବସମ୍ମତି ହୋଇଥିଲା।
ସ୍ୱାଧୀନତା ପୂର୍ବରୁ କାହାର ଫଟୋ ଥିଲା: ସ୍ୱାଧୀନତା ପୂର୍ବରୁ, ଭାରତରେ ଟଙ୍କାରେ ଉପନିବେଶବାଦ ଏବଂ ଏହା ସହିତ ଜଡିତ ଐତିହାସିକ ଏବଂ ରାଜନୈତିକ ସନ୍ଦର୍ଭ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଉଥିଲା।
ଏଥିରେ ଉଦ୍ଭିଦ ଏବଂ ପ୍ରାଣୀ (ବାଘ, ହରିଣ) ର ଚିତ୍ର ଥିଲା। ‘ସାଜସଜ୍ଜା ହାତୀ’ ଏବଂ ରାଜାଙ୍କ ଅଳଙ୍କାରିତ ଚିତ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ମହିମା ଟଙ୍କାରେ ଚିତ୍ରିତ ହେଉଥିଲା।
RBI ଅନୁଯାୟୀ, କିନ୍ତୁ ଯେତେବେଳେ ଭାରତ ସ୍ୱାଧୀନ ହେଲା, ଧୀରେ ଧୀରେ ଟଙ୍କାରେ ମୁଦ୍ରିତ ଚିତ୍ର ମଧ୍ୟ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେଲା। ପ୍ରାରମ୍ଭରେ, ଅଶୋକ ସ୍ତମ୍ଭର ସିଂହର ପ୍ରତୀକ, ପ୍ରସିଦ୍ଧ ସ୍ଥାନ ଇତ୍ୟାଦି ଟଙ୍କାରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଉଥିଲା।
ଧୀରେ ଧୀରେ, ଭାରତର ବିକାଶ ଏବଂ ପ୍ରଗତି ସହିତ, ଟଙ୍କା ଚିତ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ ବିକାଶର କାହାଣୀ କହିବା ଆରମ୍ଭ କଲା। ଦେଶରେ ବିଜ୍ଞାନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରଗତି ଏବଂ ସବୁଜ ବିପ୍ଳବର ସଫଳତା ଆର୍ଯ୍ୟଭଟ୍ଟ ଏବଂ ଚାଷ କରୁଥିବା କୃଷକମାନଙ୍କ ଫଟୋ ମାଧ୍ୟମରେ ନୋଟରେ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ଖୋଦିତ ହୋଇଥିଲା।
୧୯୬୯ ମସିହାରେ ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଫଟୋ ନୋଟରେ ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇଥିଲା: ରିଜର୍ଭ ବ୍ୟାଙ୍କର ୱେବସାଇଟ ଅନୁଯାୟୀ, ୧୯୬୯ ମସିହାରେ ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଜନ୍ମ ଶତବାର୍ଷିକୀ ଅବସରରେ ୧୦୦ ଟଙ୍କାର ଏକ ସ୍ମାରକୀ ନୋଟ ଜାରି କରାଯାଇଥିଲା।
ଏଥିରେ, ସେବାଗ୍ରାମ ଆଶ୍ରମ ସହିତ ତାଙ୍କ ଫଟୋ ଦେଖାଯାଇଥିଲା। ୧୯୮୭ ମସିହାରୁ ଟଙ୍କାରେ ନିୟମିତ ଭାବରେ ତାଙ୍କ ଫଟୋ ଦେଖାଯିବା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା।
ସେହି ବର୍ଷ ଅକ୍ଟୋବରରେ, ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଫଟୋ ସହିତ ୫୦୦ ଟଙ୍କାର ନୋଟ ଜାରି କରାଯାଇଥିଲା। ରିପ୍ରୋଗ୍ରାଫିକ୍ ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟାର ବିକାଶ ସହିତ, ପାରମ୍ପରିକ ସୁରକ୍ଷା ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ଅପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଇଥିଲା।
୧୯୯୬ ମସିହାରେ ନୂତନ ସୁରକ୍ଷା ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ସହ ଏକ ନୂତନ ‘ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ ସିରିଜ୍’ ପ୍ରଚଳନ କରାଯାଇଥିଲା।