ଭାଙ୍ଗୁଛି ଚୀନ-ପାକିସ୍ତାର ସମ୍ପର୍କ, କୋଟି କୋଟି ଟଙ୍କାର ପ୍ରୋଜେକ୍ଟରୁ ପଛଘୁଞ୍ଚା ଦେଲା ଡ୍ରାଗନ… କ’ଣ କରିବ ପାକିସ୍ତାନ

ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ଚୀନ୍ ପାକିସ୍ତାନର ସବୁଠାରୁ ଭଲ ବନ୍ଧୁ। କିନ୍ତୁ, ଆଜିକାଲି ଦୁଇ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ୱାଭାବିକ ମନେ ହେଉନାହିଁ। କାରଣ ପାକିସ୍ତାନ ତାର ପୁରୁଣା ରେଳ ନେଟୱାର୍କର ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ଚୀନ୍ ପରିବର୍ତ୍ତେ ଏସୀୟ ବିକାଶ ବ୍ୟାଙ୍କ (ADB) ଠାରୁ ସାହାଯ୍ୟ ନେବାକୁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଛି।

କରାଚୀ-ରୋହରୀ ରେଳ ସେକ୍ସନକୁ ଉନ୍ନତ କରିବା ପାଇଁ ପାକିସ୍ତାନ ADB ଠାରୁ 2 ବିଲିୟନ ଡଲାର ଋଣ ମାଗିଛି। ଏହା ସେହି ML-1 ପ୍ରକଳ୍ପ, ଯାହାକୁ ଥରେ ଚୀନ୍-ପାକିସ୍ତାନ ଅର୍ଥନୈତିକ କରିଡର (CPEC) ର ସବୁଠାରୁ ବଡ଼ ଏବଂ ସବୁଠାରୁ ମହତ୍ୱାକାଂକ୍ଷୀ ପ୍ରକଳ୍ପ ଭାବରେ ବିବେଚନା କରାଯାଉଥିଲା।

ଚୀନ୍ ଏହି ପ୍ରକଳ୍ପରୁ ଓହରିଯିବା ପାକିସ୍ତାନର ଆର୍ଥିକ ପରିସ୍ଥିତି ବିଷୟରେ ଚିନ୍ତାକୁ ଉଜାଗର କରୁଛି। ଚୀନ୍ କାହିଁକି ପାକିସ୍ତାନର ପ୍ରକଳ୍ପରୁ ହାତ ହଟାଇଛି ସେ ବିଷୟରେ ଅନେକ ଅନୁମାନ କରାଯାଉଛି। ତଥାପି, ଚୀନ୍ ହଠାତ୍ ଏହି ପ୍ରକଳ୍ପରୁ ଓହରିଯିବାର ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇନାହିଁ।

ଏହା ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଉଛି ଯେ ପାକିସ୍ତାନର ଦୁର୍ବଳ ଆର୍ଥିକ ଅବସ୍ଥା ଏବଂ ଋଣ ପରିଶୋଧ କରିବାରେ ସମସ୍ୟା ଚୀନ୍ ପାଇଁ ସମସ୍ୟା ସୃଷ୍ଟି କରିପାରେ। ଚୀନ୍ ପାକିସ୍ତାନରେ ପୂର୍ବରୁ କୋଟି କୋଟି ଡଲାର ନିବେଶ କରିସାରିଛି, ଯେଉଁଠାରେ ଚୀନ୍ ପାକିସ୍ତାନରୁ ଟଙ୍କା ଫେରି ପାଇବାରେ ଗମ୍ଭୀର ସମସ୍ୟାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେଉଛି।

ଚୀନ୍ ନିଜ ଅର୍ଥନୀତି ଉପରେ ଚାପ ଯୋଗୁଁ ଅଧିକ ବିପଦପୂର୍ଣ୍ଣ ନିବେଶରୁ ପଛଘୁଞ୍ଚା ଦେଉଛି। ଏହା ଦର୍ଶାଉଛି ଯେ ଯେତେବେଳେ ଆର୍ଥିକ ପରିସ୍ଥିତି ବିପଦରେ ଥାଏ, ସେତେବେଳେ ସବୁଦିନିଆ ବନ୍ଧୁମାନେ ମଧ୍ୟ ପଛକୁ ହଟିପାରନ୍ତି।

ରେକୋ ଡିକ୍ ଖଣି ଏବଂ ML-1 ର ଗୁରୁତ୍ୱ

ବାଲୁଚିସ୍ତାନର ରେକୋ ଡିକ୍ ତମ୍ବା ଏବଂ ସୁନା ଖଣି ପାକିସ୍ତାନର ଅର୍ଥନୀତି ପାଇଁ ନିର୍ଣ୍ଣାୟକ ପ୍ରମାଣିତ ହୋଇପାରେ। ଖଣିରୁ ବିପୁଳ ପରିମାଣରେ ଖଣିଜ ପଦାର୍ଥ ମିଳିବାର ସମ୍ଭାବନା ଅଛି, କିନ୍ତୁ ପୁରୁଣା ରେଳ ଲାଇନ ବଡ଼ ପରିମାଣରେ ଖଣିଜ ପଦାର୍ଥ ପରିବହନ କରିବା ପାଇଁ ଯଥେଷ୍ଟ ମଜବୁତ ନୁହେଁ।

ଏଥିପାଇଁ, ଖଣି ପାଇଁ ML-1 ରେଳ ଲାଇନକୁ ଅପଗ୍ରେଡ୍ କରିବା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ। ଏହି କାରଣରୁ, ADB କେବଳ ML-1 ପ୍ରକଳ୍ପରେ ଆଗ୍ରହ ଦେଖାଇନାହିଁ, ବରଂ ରେକୋ ଡିକ୍ ଖଣି ପାଇଁ $410 ନିୟୁତ ଯୋଗାଇବାକୁ ମଧ୍ୟ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦେଇଛି।

ଚୀନ୍, ଆମେରିକା ଏବଂ ADB
ADB ର ବର୍ଦ୍ଧିତ ଭୂମିକା ଅର୍ଥ ହେଉଛି ଯେ ପାକିସ୍ତାନ ଆଉ କେବଳ ଚୀନ୍ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିବାକୁ ଚାହୁଁନାହିଁ। ସୂତ୍ର ଅନୁସାରେ, ପାକିସ୍ତାନ ଏହି ପଦକ୍ଷେପ ପୂର୍ବରୁ ଚୀନ୍ ଠାରୁ ସମ୍ମତି ନେଇଥିଲା ଯାହା ଦ୍ୱାରା ସମ୍ପର୍କ ତିକ୍ତ ନହୁଏ। ପାକିସ୍ତାନ ସେନା ମୁଖ୍ୟ ଅସୀମ ମୁନିର କହିଛନ୍ତି, “ଆମେ ଗୋଟିଏ ବନ୍ଧୁକୁ ଅନ୍ୟ ବନ୍ଧୁ ପାଇଁ ବଳିଦାନ ଦେବୁ ନାହିଁ।

ସେହି ସମୟରେ, ଆମେରିକା ମଧ୍ୟ ପାକିସ୍ତାନର ରେକୋ ଡିକ୍ ପ୍ରତି ଆଗ୍ରହ ଦେଖାଉଛି। ଏହା ସୂଚାଇ ଦିଏ ଯେ ପାକିସ୍ତାନ ଏବେ ଏକ ବହୁ-ପରିମାଣୀୟ ବୈଦେଶିକ ନୀତି ଆଡକୁ ଗତି କରୁଛି, ଯେଉଁଥିରେ ଚୀନ୍, ଆମେରିକା ଏବଂ ବହୁପକ୍ଷୀୟ ସଂସ୍ଥା (ADB, IMF) ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ହେବ।

ସାମ୍ପ୍ରତିକ ସମୟରେ, ପାକିସ୍ତାନ ଏବଂ ଆମେରିକା ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ ଭଲ ହେଉଥିବା ପରି ମନେ ହେଉଛି, କାରଣ ଆମେରିକା ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଡୋନାଲ୍ଡ ଟ୍ରମ୍ପ ପାକିସ୍ତାନୀ ତୈଳ ଭଣ୍ଡାର ସୃଷ୍ଟି ଘୋଷଣା କରିଛନ୍ତି।

CPEC ର ଭବିଷ୍ୟତ ଏବଂ ପାକିସ୍ତାନର ରଣନୀତି

2015-2019 ମଧ୍ୟରେ, CPEC ଅଧୀନରେ ଅନେକ ରାଜପଥ, ବିଦ୍ୟୁତ୍ କେନ୍ଦ୍ର ଏବଂ ବନ୍ଦର ନିର୍ମାଣ କରାଯାଇଥିଲା, କିନ୍ତୁ 2022 ପରଠାରୁ ବିକାଶ ଧୀର ହୋଇଯାଇଛି। ଚୀନ୍ ଶକ୍ତି ଉତ୍ପାଦକମାନେ ବକେୟା ଦେୟ ସମସ୍ୟାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୋଇଛନ୍ତି।

ML-1 ଭଳି ଏକ ପ୍ରମୁଖ ପ୍ରକଳ୍ପରୁ ଚୀନ୍ ପ୍ରତ୍ୟାହାର କରିବା ଏହି ମନ୍ଥରତାକୁ ଆହୁରି ସ୍ପଷ୍ଟ କରୁଛି। ଏବେ ADB ର ଆଗମନ CPEC ପାଇଁ ଏକ ବଡ଼ ସମସ୍ୟା ହୋଇପାରେ।