୪୫ ଘଣ୍ଟା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଭୋକିଲା ରହିଲେ କ’ଣ ହେବ? ଶରୀରରେ ତିଆରି ହେବ କି ‘ଅମୃତ, ଜାଣନ୍ତୁ ଏହା ପଛରେ ଥିବା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବିଜ୍ଞାନ

ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କୃତିରେ ଅନେକ ଶତାବ୍ଦୀ ଧରି ଉପବାସର ପରମ୍ପରା ରହିଛି । ବର୍ଷସାରା ଅନେକ ପର୍ବପର୍ବାଣୀ ଅଛି ଯେଉଁଥିରେ ଉପବାସ ପାଳନ କରାଯାଏ । ଅନେକ ଲୋକ ଉପବାସକୁ କେବଳ ଏକ ଧାର୍ମିକ କାର୍ଯ୍ୟ ବୋଲି ଭାବନ୍ତି, ଯେତେବେଳେ ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ମଧ୍ୟ ସ୍ୱୀକାର କରିଛନ୍ତି ଯେ ଉପବାସ ଦ୍ୱାରା ଶରୀରରେ ଅନନ୍ୟ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଦେଖାଯାଏ । ଉପବାସ କିମ୍ବା ବ୍ରତ ଏପରି ଏକ ଅବସ୍ଥା ଯେତେବେଳେ ଶରୀରକୁ ଦୀର୍ଘ ସମୟ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଖାଦ୍ୟ ମିଳେ ନାହିଁ ।

ଏହି ସମୟ ଅତିକ୍ରମ କରିବା ସହିତ ଶରୀରରେ ଅନେକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଜୈବିକ ଏବଂ ମେଟାବୋଲିକ୍ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଆରମ୍ଭ ହୁଏ । ୪୫ ଘଣ୍ଟା ଉପବାସ ରଖିବା ଦ୍ୱାରା ଶରୀରରେ ବିଭିନ୍ନ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆସିଥାଏ, ଯାହା ଶକ୍ତି ଉତ୍ସର ବ୍ୟବହାର, ମାଂସପେଶୀ ମରାମତି ଏବଂ ହରମୋନ ପରିବର୍ତ୍ତନ ସହିତ ଜଡିତ । ଯଦି ଆପଣ ୪୫ ଘଣ୍ଟା ଉପବାସ ରଖନ୍ତି ତେବେ ଆପଣଙ୍କ ଶରୀରରେ କ’ଣ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆସେ, ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା…

ନିକଟରେ, ଆମେରିକୀୟ ପୋଡକାଷ୍ଟର ଲେକ୍ସ ଫ୍ରିଡମ୍ୟାନ୍ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦିଙ୍କ ସହିତ ୩ ଘଣ୍ଟାର ଏକ ପଡକାଷ୍ଟ କରିଥିଲେ । ଫ୍ରାଇଡମ୍ୟାନ୍ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ଯେ ଏହି ସାକ୍ଷାତକାର ପାଇଁ ସେ ୪୫ ଘଣ୍ଟା ଉପବାସ ରଖିଥିଲେ । ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ସହିତ ପଡକାଷ୍ଟ ପୂର୍ବରୁ, ଫ୍ରାଇଡମ୍ୟାନ୍ ୪୫ ଘଣ୍ଟା ପାଇଁ କେବଳ ପାଣି ପିଇଥିଲେ । ସେହି ସମୟରେ, ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ମୋଦୀ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରିଥିଲେ ଯେ ଉପବାସ କେବଳ ଖାଦ୍ୟ ଛାଡିବା ନୁହେଁ, ଏହା ଏକ ବୈଜ୍ଞାନିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଏବଂ ଏହା ପାରମ୍ପରିକ ଏବଂ ଆୟୁର୍ବେଦିକ ଅଭ୍ୟାସ ସହିତ ଗଭୀର ଭାବରେ ଜଡିତ ।

– ଉପବାସ ଆରମ୍ଭ ହେବାର ପ୍ରଥମ କିଛି ଘଣ୍ଟା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଶରୀର ଗ୍ଲୁକୋଜକୁ ଏହାର ପ୍ରାଥମିକ ଶକ୍ତି ଉତ୍ସ ଭାବରେ ବ୍ୟବହାର କରେ ।
– ଖାଦ୍ୟ ହଜମ ହେବା ପରେ, ରକ୍ତରେ ଶର୍କରାର ସ୍ତର ଧୀରେ ଧୀରେ ହ୍ରାସ ପାଇବାକୁ ଲାଗେ ।
– ଏହି ସମୟରେ, ଶରୀର ଗ୍ଲାଇକୋଜେନ ନାମକ ଗଚ୍ଛିତ କାର୍ବୋହାଇଡ୍ରେଟ୍ ଭାଙ୍ଗି ଏହାକୁ ଗ୍ଲୁକୋଜରେ ପରିଣତ କରେ, ଯାହା ଶରୀରକୁ ଶକ୍ତି ଯୋଗାଇବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।
– ଅଗ୍ନାଶୟ ଇନସୁଲିନ୍ ଉତ୍ପାଦନକୁ ହ୍ରାସ କରେ, ଯାହା ଫଳରେ ଶରୀର ଫ୍ୟାଟ୍ ବର୍ଣ୍ଣିଂ ମୋଡ୍କୁ ଚାଲିଯାଏ ।

୧୨-୨୪ ଘଣ୍ଟା: ଗ୍ଲାଇକୋଜେନ୍ ହ୍ରାସ ଏବଂ ଫ୍ୟାଟ୍ ବର୍ଣ୍ଣିଂ ଆରମ୍ଭ
– ପ୍ରାୟ ୧୨ ଘଣ୍ଟା ପରେ ଶରୀରର ଗ୍ଲାଇକୋଜେନ ଷ୍ଟୋରଗୁଡ଼ିକ କ୍ଷୟ ହେବାକୁ ଆରମ୍ଭ କରେ ।
– ଶରୀର ଏବେ ଶକ୍ତି ପାଇଁ ଚର୍ବି ବ୍ରୋକଡାଉନ୍ (ଲାଇପୋଲିସିସ୍) ପ୍ରକ୍ରିୟା ଆରମ୍ଭ କରେ ।
– ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟା କିଟୋସିସ୍ ଆଡ଼କୁ ନେଇଯାଏ, ଯେଉଁଥିରେ ଚର୍ବିରୁ କିଟୋନ୍ ବଡି ତିଆରି ହୁଏ, ଯାହା ମସ୍ତିଷ୍କ ଏବଂ ମାଂସପେଶୀ ପାଇଁ ବିକଳ୍ପ ଇନ୍ଧନ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ । ଏହାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ଆପଣଙ୍କ ଶରୀରରେ ଥିବା ଚର୍ବି ବର୍ଣ୍ଣ ହେବା ଆରମ୍ଭ କରେ ଏବଂ ଶରୀର ଏଥିରୁ ଶକ୍ତି ପାଇବା ଆରମ୍ଭ କରେ ।
– ଅଟୋଫାଜି ପ୍ରକ୍ରିୟା ଆରମ୍ଭ ହୁଏ, ଯେଉଁଥିରେ କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତ କୋଷ ଏବଂ ଅଦରକାରୀ ପ୍ରୋଟିନକୁ ହଟାଇ ନୂତନ କୋଷ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।

୨୪-୩୬ ଘଣ୍ଟା: ଅଟୋଫାଜି ବୃଦ୍ଧି ପାଏ, ହରମୋନ୍ ପରିବର୍ତ୍ତନ
– ଅଟୋଫାଜି ତୀବ୍ର ହୁଏ, ଯାହା ଶରୀରକୁ ପୁରୁଣା ଏବଂ କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତ କୋଷଗୁଡ଼ିକୁ ବାହାର କରି ନୂତନ କୋଷଗୁଡ଼ିକୁ ସ୍ଥାନ ଦେଇଥାଏ । ଅନେକ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଏପରି ମଧ୍ୟ ବିଶ୍ୱାସ କରନ୍ତି ଯେ ଅଟୋଫାଜି ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଶରୀରର କର୍କଟ କୋଷଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟ ନଷ୍ଟ ହୋଇଯାଏ ।
– ମାନବ ବିକାଶ ହରମୋନ (ଏଚଜିଏଚ) ସ୍ତର ୩ ରୁ ୫ ଗୁଣ ବୃଦ୍ଧି ପାଏ, ଯାହା ମାଂସପେଶୀ ମରାମତି ଏବଂ ଚର୍ବି ବର୍ଣ୍ଣ କରିବାକୁ ତ୍ୱରାନ୍ୱିତ କରେ ।
– ଶରୀରରେ ଆଡ୍ରେନାଲାଇନ୍ ଏବଂ ନୋରାଡ୍ରେନାଲାଇନ୍ ହରମୋନର ସ୍ତର ବୃଦ୍ଧି ପାଏ, ଯାହାଦ୍ୱାରା ଶରୀର ଅଧିକ ଚର୍ବି ଜାଳେ ।
– ଶରୀର ଇନସୁଲିନ୍ ସମ୍ବେଦନଶୀଳତା ବୃଦ୍ଧି କରେ, ଯାହା ଭବିଷ୍ୟତରେ ରକ୍ତ ଶର୍କରାକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।

୩୬-୪୫ ଘଣ୍ଟା: ଗଭୀର ଉପବାସର ପ୍ରଭାବ
– ଗ୍ଲୁକୋଜ୍ ଉତ୍ପାଦନ ବର୍ତ୍ତମାନ ମୁଖ୍ୟତଃ ଗ୍ଲୁକୋନିଓଜେନେସିସ୍ ମାଧ୍ୟମରେ ଘଟେ, ଯେଉଁଥିରେ ଶରୀର ଆମିନୋ ଏସିଡ୍ ଏବଂ ଲାକ୍ଟିକ୍ ଏସିଡ୍ ରୁ ଗ୍ଲୁକୋଜ୍ ତିଆରି କରେ ।
– ଶରୀର କ୍ୟାଲୋରି ଖର୍ଚ୍ଚକୁ ଅଧିକ ଦକ୍ଷତାର ସହିତ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରେ, ଯାହା ଦ୍ୱାରା ମେଟାବୋଲିକ୍ ହାର ହ୍ରାସ ପାଇବା ପରିବର୍ତ୍ତେ ୧୦-୧୫% ବୃଦ୍ଧି ପାଇପାରେ ।
– ପ୍ରଦାହ ହ୍ରାସ ପାଏ, ଯାହା ହୃଦରୋଗ, କର୍କଟ ଏବଂ ନ୍ୟୁରୋଡିଜେନେରେଟିଭ୍ ରୋଗର ଆଶଙ୍କା ହ୍ରାସ କରିପାରେ ।
– ଶରୀରର ଚର୍ବି ଶୀଘ୍ର ବ୍ୟବହୃତ ହେବା ଆରମ୍ଭ କରେ, ଯାହା ଓଜନ ହ୍ରାସ କରେ ।
– ଗଭୀର କୋଷ ମରାମତି ପ୍ରକ୍ରିୟା ତ୍ୱରାନ୍ୱିତ ହୁଏ, ଯାହା ପୁରୁଣା ଏବଂ ଦୁର୍ବଳ କୋଷଗୁଡ଼ିକୁ ଅପସାରଣ କରି ନୂତନ କୋଷଗୁଡ଼ିକର ବିକାଶ କରିଥାଏ ।

୪୫ ଘଣ୍ଟା ଉପବାସ ରଖିବାର ଲାଭ
୧. ଓଜନ ହ୍ରାସ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ: ଚର୍ବି ଜାଳିବା ପ୍ରକ୍ରିୟା ତ୍ୱରାନ୍ୱିତ ହୁଏ ।
୨. ଇନସୁଲିନ୍ ସମ୍ବେଦନଶୀଳତା ବୃଦ୍ଧି ପାଏ: ଯାହା ଟାଇପ୍ ୨ ମଧୁମେହର ଆଶଙ୍କା ହ୍ରାସ କରେ ।
୩. ଅଟୋଫାଜି ମାଧ୍ୟମରେ କୋଷୀୟ ସଫା: ପୁରୁଣା ଏବଂ କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତ କୋଷଗୁଡ଼ିକୁ ଅପସାରିତ କରାଯାଏ ।
୪. ପ୍ରଦାହ ହ୍ରାସ କରେ: ଯାହା ଗଣ୍ଠି ରୋଗ, ହୃଦରୋଗ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କ୍ରନିକ୍ ରୋଗର ଆଶଙ୍କା ହ୍ରାସ କରେ ।
୫. ମସ୍ତିଷ୍କ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟରେ ଉନ୍ନତି ଆଣେ: କେଟୋନ୍ ବଡି ମସ୍ତିଷ୍କ ପାଇଁ ଏକ ଶକ୍ତି ଉତ୍ସ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ, ମାନସିକ ସ୍ପଷ୍ଟତାକୁ ଉନ୍ନତ କରେ ।
୬. ପାଚନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଆରାମଦାୟକ ହୁଏ: ଯାହା ଅନ୍ତନଳୀର କାର୍ଯ୍ୟକାରିତାକୁ ଉନ୍ନତ କରେ ।
୭. ଆୟୁଷ ବୃଦ୍ଧି ପାଇପାରେ: ମୂଷା ଉପରେ କରାଯାଇଥିବା ଅଧ୍ୟୟନରୁ ଜଣାପଡିଛି ଯେ ଉପବାସ ରଖିବା ଦ୍ୱାରା ଆୟୁଷ ବୃଦ୍ଧି ହୋଇପାରେ ।

ଏହି ଲୋକମାନେ ୪୫ ଘଣ୍ଟା ପାଇଁ ଉପବାସ ରଖିବା ଉଚିତ୍ ନୁହେଁ :
– ଗର୍ଭବତୀ କିମ୍ବା ସ୍ତନ୍ୟପାନ କରାଉଥିବା ମହିଳା ।
– ଟାଇପ୍ ୧ ମଧୁମେହ କିମ୍ବା କମ ରକ୍ତ ଶର୍କରା (ହାଇପୋଗ୍ଲାଇସେମିଆ) ପୀଡିତ ବ୍ୟକ୍ତି ।
– ଗୁରୁତର ହୃଦରୋଗ ।
– ଯେଉଁମାନେ ବହୁତ ଦୁର୍ବଳ କିମ୍ବା ପୂର୍ବରୁ କମ୍ ଓଜନର ।
– ଯେଉଁ ଲୋକମାନେ ଉପବାସ ସମୟରେ ମୁଣ୍ଡ ବୁଲାଇବା, ଥକ୍କାପଣ, ଦୁର୍ବଳତା କିମ୍ବା ଅଚେତ ଅନୁଭବ କରନ୍ତି ।