ୱକଫ୍ ସଂଶୋଧନ ବିଲ୍ କ’ଣ ? ଜାଣନ୍ତୁ ଏହାର ଫାଇଦା
ଅନେକ ପିଢ଼ି ଧରି, ୱକଫ୍ ସାମାଜିକ ଓ ଆର୍ଥିକ ସହାୟତା, ଶିକ୍ଷା, ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟସେବା ଓ ଜୀବିକା ପାଇଁ ଆର୍ଥିକ ସହାୟତାର ଏକ ସ୍ତମ୍ଭ ହୋଇ ରହିଛି। ତଥାପି, ଏହାର ଲାଭ ପ୍ରାୟତଃ ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ମିଳିପାରି ନାହିଁ, ଯାହା ସେମାନଙ୍କୁ ସମ୍ବଳ ଏବଂ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବାରେ ସୀମିତ ପ୍ରବେଶ ଦେଇଥାଏ। ୱକଫ୍ (ସଂଶୋଧନ) ବିଲ୍, ୨୦୨୫, ଏହାକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିବାକୁ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିଛି। ଏହି ବିଲ୍ ମୁସଲମାନ ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ଉତ୍ତରାଧିକାରର ଉଚିତ ଅଂଶ ସୁରକ୍ଷିତ କରିବା, ଆର୍ଥିକ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରିବା ଏବଂ ପ୍ରଶାସନରେ ସେମାନଙ୍କର ଭୂମିକା ବୃଦ୍ଧି କରିବା ପାଇଁ, ନିରପେକ୍ଷତା ଓ ଅନ୍ତର୍ଭୂକ୍ତିକରଣ ଉପରେ ଧ୍ୟାନ ଦେବା ପାଇଁ ସଂସ୍କାର ନିମନ୍ତେ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିଛି।
ୱକଫ୍ (ସଂଶୋଧନ) ବିଲ୍, ୨୦୨୫ ରେ ସବୁଠାରୁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପରିବର୍ତ୍ତନଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ହେଉଛି ପାରିବାରିକ ୱକଫ୍ (ୱକଫ୍-ଅଲ-ଉଲାଦ) ଅଧୀନରେ ମହିଳାଙ୍କ ଉତ୍ତରାଧିକାରର ସୁରକ୍ଷା। ଏହି ବିଲରେ କୁହାଯାଇଛି ଯେ ମହିଳା ଉତ୍ତରାଧିକାରୀମାନେ ଉତ୍ତରାଧିକାରରେ ସେମାନଙ୍କର ଉଚିତ ଅଂଶ ପାଇବା ସୁନିଶ୍ଚିତ ହେବା ପରେ ହିଁ ୱକଫ୍କୁ ସମ୍ପତ୍ତି ସମର୍ପଣ କରାଯାଇପାରିବ। ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥା ଉତ୍ତରାଧିକାର ଆଇନର ଅବମାନନା ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଦୀର୍ଘ ଦିନର ଚିନ୍ତାକୁ ସିଧାସଳଖ ସମାଧାନ କରେ, ଯାହା ପ୍ରାୟତଃ ମହିଳାମାନଙ୍କୁ କ୍ଷତି ପହଞ୍ଚାଇଥାଏ। ଧାରା ୩ଏ (୨) କୁ ଲାଗୁ କରି, ଏହି ବିଲ୍ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରେ ଯେ ୱକଫ୍ ସମ୍ପତ୍ତି ସୃଷ୍ଟି ହେବା ପୂର୍ବରୁ ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କ ଯଥାର୍ଥ ଦାବିରୁ ବଞ୍ଚିତ କରାଯିବ ନାହିଁ।
ଏହି ବିଲ୍ ବିଧବା, ଛାଡପତ୍ର ପ୍ରାପ୍ତ ମହିଳା ଏବଂ ଅନାଥଙ୍କ ପାଇଁ ଆର୍ଥିକ ସହାୟତା ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିବା ପାଇଁ ୱାକଫ୍-ଅଲ୍-ଉଲାଦର ପରିସରକୁ ବିସ୍ତାର କରେ। ଧାରା ୩ (ଆର୍) (ଆଇଭି) ରେ କୁହାଯାଇଛି ଯେ ୱକଫ୍ ଆୟକୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ଏହି ଦୁର୍ବଳ ଗୋଷ୍ଠୀଗୁଡ଼ିକର ରକ୍ଷଣାବେକ୍ଷଣ ଏବଂ କଲ୍ୟାଣ ପାଇଁ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇପାରିବ, ଯାହାଦ୍ୱାରା ଏହି ଅଭାବୀଙ୍କ ପାଇଁ ଆର୍ଥିକ ସୁରକ୍ଷା ଓ ସାମାଜିକ ସ୍ଥିରତା ସୁନିଶ୍ଚିତ ହୋଇପାରିବ। ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥା ଇସଲାମୀୟ କଲ୍ୟାଣ ନୀତି ଅନୁରୂପ, ଯାହା ମହିଳାମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ନ୍ୟାୟ (ଅର୍ଥାତ୍ ଲିଙ୍ଗଗତ ନ୍ୟାୟ) ପ୍ରତି ସରକାରଙ୍କ ପ୍ରତିବଦ୍ଧତାକୁ ସୁଦୃଢ଼ କରେ।
ଏହି ବିଲରେ ଆଉ ଏକ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ସଂସ୍କାର ହେଉଛି ୱକଫ୍ ପ୍ରଶାସନରେ ମହିଳାମାନଙ୍କ ବର୍ଦ୍ଧିତ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ। ଏହି ସଂଶୋଧନରେ ରାଜ୍ୟ ୱକଫ୍ ବୋର୍ଡ (ଧାରା ୧୪) ଏବଂ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ୱକଫ୍ ପରିଷଦ (ଧାରା ୯) ରେ ଦୁଇ ଜଣ ମୁସଲମାନ ମହିଳା ସଦସ୍ୟଙ୍କୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଛି। ୱକଫ୍ ସମ୍ବଳର ବଣ୍ଟନ ଏବଂ ପରିଚାଳନାକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରୁଥିବା ନିଷ୍ପତ୍ତି ଗ୍ରହଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ମତାମତ ଦେବାକୁ ଅନୁମତି ଦେଇ ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ସଶକ୍ତ କରିବା ପାଇଁ ଏହି ପଦକ୍ଷେପ ନିଆଯାଇଛି।
ୱକଫ ପ୍ରଶାସନରେ ମହିଳାଙ୍କ ଭାଗିଦାରୀ ଫଳରେ ନୀତିଗତ କାର୍ଯ୍ୟକାରିତାରେ ମୌଳିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆସିବ ବୋଲି ଆଶା କରାଯାଉଛି, ଯାହାଦ୍ୱାରା ଧନ ଆବଣ୍ଟନ ମୁସଲିମ ଝିଅମାନଙ୍କ ଛାତ୍ରବୃତ୍ତି, ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟସେବା ଓ ମାତୃତ୍ୱ କଲ୍ୟାଣ, ମହିଳା ଉଦ୍ୟମିତା ପାଇଁ ଦକ୍ଷତା ବିକାଶ ଓ ଲଘୁ ଋଣ ସହାୟତା, ଉତ୍ତରାଧିକାର ବିବାଦ କିମ୍ବା ଘରୋଇ ହିଂସା ମାମଲା ପାଇଁ ଆଇନଗତ ସହାୟତା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଉପଯୋଗ କରାଯାଇପାରିବ।
ଏହି ବିଲରେ ପ୍ରବର୍ତ୍ତିତ ସଂସ୍କାରଗୁଡ଼ିକ ୱକଫ୍ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଥିବା ଐତିହାସିକ ଅସମାନତା ଦୂର କରି ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ନ୍ୟାୟ (ଅର୍ଥାତ୍ ଲିଙ୍ଗଗତ ନ୍ୟାୟ) କୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ। ଏହି ବିଲ୍ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବାରେ ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିବା ଏବଂ ଦୁର୍ବଳ ଗୋଷ୍ଠୀ ପାଇଁ ଆର୍ଥିକ ସୁରକ୍ଷା ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ମାଧ୍ୟମରେ ୱକଫ୍ ପ୍ରଶାସନ ପାଇଁ ଏକ ଅଧିକ ସମାବେଶୀ ଏବଂ ନ୍ୟାୟସଙ୍ଗତ ଆଭିମୁଖ୍ୟକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରେ।
ଏହାବ୍ୟତୀତ, ଏହି ବିଲ୍ ମୁସଲମାନ ମହିଳାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଆର୍ଥିକ ସ୍ୱାଧୀନତାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ପାଇଁ ଧନ୍ଦାମୂଳକ ତାଲିମ କେନ୍ଦ୍ର ଏବଂ ସ୍ୱୟଂ ସହାୟକ ଗୋଷ୍ଠୀ (ଏସଏଚଜି) ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ସୁବିଧା ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ। ଏହି ପଦକ୍ଷେପଗୁଡିକ ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟସେବା, ଉଦ୍ୟୋଗ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଏବଂ ଫ୍ୟାଶନ ଡିଜାଇନ୍ ସମେତ ବିଭିନ୍ନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଦକ୍ଷତା ହାସଲ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିବ, ଯାହା ଦ୍ୱାରା ସେମାନଙ୍କର ନିଯୁକ୍ତି ଏବଂ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳତା ବୃଦ୍ଧି ପାଇବ।
ନୂତନ ବିଲ୍ ୱାକଫ୍ ପରିଚାଳନାରେ ଡିଜିଟାଇଜେସନ୍ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିଥାଏ ଯାହା ଦୁର୍ନୀତି ଏବଂ ଅପବ୍ୟବହାରକୁ ରୋକିବାରେ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିବ। ୱକଫ୍ ରେକର୍ଡର ଡିଜିଟାଇଜେସନ୍ ଉନ୍ନତ ମନିଟରିଂ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିଥାଏ। ଏହା ପାଣ୍ଠିର ଅପବ୍ୟବହାର କିମ୍ବା ଅନ୍ୟ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ହିତାଧିକାରୀଙ୍କୁ ପଠାଇବା କଷ୍ଟକର କରିଥାଏ। ଏହି ବର୍ଦ୍ଧିତ ସ୍ୱଚ୍ଛତା ମହିଳାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ବିଶେଷ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ, କାରଣ ଏହା ସୁନିଶ୍ଚିତ କରେ ଯେ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ଆର୍ଥିକ ସମ୍ବଳ ସେମାନଙ୍କ ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ଏବଂ ଫଳପ୍ରଦ ଭାବରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ।
ୱକଫ୍ ଯେପରି ସାମାଜିକ କଲ୍ୟାଣ ଏବଂ ନ୍ୟାୟର ଏକ ଉପକରଣ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାରେ ନିଜର ପ୍ରକୃତ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପୂରଣ କରିପାରିବ ତାହା ୱକଫ୍ (ସଂଶୋଧନ) ବିଲ୍, ୨୦୨୫ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିଥାଏ। ଉତ୍ତରାଧିକାର ଅଧିକାର ସୁରକ୍ଷିତ କରିବା ସହିତ ବିଧବା ଏବଂ ଛାଡପତ୍ର ପାଇଥିବା ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ଆର୍ଥିକ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରି, ଶାସନରେ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ ବୃଦ୍ଧି କରି ଏବଂ ଆର୍ଥିକ ସଶକ୍ତିକରଣକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରି, ଏହି ବିଲ୍ ୱକଫ୍ ପ୍ରଶାସନରେ ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ଲିଙ୍ଗଗତ ସମାନତା ପାଇଁ ମୂଳଦୁଆ ପକାଇଛି। ଏହି ସଂସ୍କାରଗୁଡ଼ିକ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେବା ସହିତ ମୁସଲମାନ ମହିଳାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ନୂତନ ସୁଯୋଗର ଦ୍ୱାର ଖୋଲିବ । ଆଗାମୀ ବର୍ଷଗୁଡ଼ିକରେ ସେମାନଙ୍କ ପ୍ରଗତି ଏବଂ ସଶକ୍ତିକରଣ ପାଇଁ ୱକଫ୍ ଏକ ମାଧ୍ୟମ ହେବ ।