ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଭାରତକୁ କାହିଁକି ଅଗଷ୍ଟ ୧୪-୧୫ ମଧ୍ୟରାତ୍ରିରେ ହିଁ କ୍ଷମତା ହସ୍ତାନ୍ତର କରିଥିଲେ

ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ୧୯୪୭ ମସିହାର ୧୪ ଏବଂ ୧୫ ଅଗଷ୍ଟ ମଧ୍ୟରାତ୍ରି, ଯେତେବେଳେ ଦେଶର ଅଧିକାଂଶ ଲୋକ ଶୋଇଥିଲେ। ସେତେବେଳେ ଭାରତ ତାର ସ୍ୱାଧୀନତାର କାହାଣୀ ଲେଖୁଥିଲା।

ଆଜି ପ୍ରତ୍ୟେକ ଭାରତୀୟ ସେହି ରାତି ବିଷୟରେ ଜାଣିବାକୁ ଚାହାଁନ୍ତି, ଯେତେବେଳେ ଆମର ପୂର୍ବପୁରୁଷମାନେ ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ ଏକ ସ୍ୱାଧୀନ ଦେଶରେ ନିଶ୍ୱାସ ନେଇଥିଲେ।

୧୯୪୭ ମସିହାର ୧୪-୧୫ ଅଗଷ୍ଟ ରାତି କିପରି ଥିଲା? ଆମ ରାଜଧାନୀ ଦିଲ୍ଲୀର ଦୃଶ୍ୟ କିପରି ଥିଲା? ଭାରତ ଏବଂ ପାକିସ୍ତାନ ଅଲଗା ହୋଇ ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଲା ପରେ ୧୪ ରୁ ୧୫ ଅଗଷ୍ଟ ମଧ୍ୟରେ କ’ଣ ଘଟିଥିଲା? ଏହି ଲେଖାରେ ଆମେ ଆପଣଙ୍କୁ ୧୪ ଏବଂ ୧୫ ଅଗଷ୍ଟ ମଧ୍ୟରାତ୍ରିର କାହାଣୀ କହିବାକୁ ଯାଉଛୁ।

ଗୋଟିଏ ପଟେ ସ୍ୱାଧୀନତାର ଉତ୍ସାହ, ଅନ୍ୟପଟେ ବିଭାଜନର ଯନ୍ତ୍ରଣା: ୧୯୪୭ ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ ୧୪ ତାରିଖ ସନ୍ଧ୍ୟାରେ, ଦିଲ୍ଲୀର ସବୁଠି ଏକ ଅଜବ ପରିବେଶ ଥିଲା। ଯେଉଁଠାରେ ଗୋଟିଏ ପଟେ ସ୍ୱାଧୀନତାର ଉତ୍ସାହ ଥିଲା, ଅନ୍ୟପଟେ ବିଭାଜନର ଯନ୍ତ୍ରଣା ଏବଂ ହିଂସାର ଭୟ ଥିଲା।

ଏହା କେବଳ ଗୋଟିଏ ଦିନ ନଥିଲା ବରଂ ପ୍ରାୟ ୨୦୦ ବର୍ଷର ଦାସତ୍ୱ ପରେ ଏକ ନୂତନ ଯୁଗର ଆରମ୍ଭ ଥିଲା। ଘଣ୍ଟାର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଟିକ୍ ଟିକ୍ ଶବ୍ଦ ଇତିହାସ ସୃଷ୍ଟି କରୁଥିଲା। ସେହି ରାତିରେ ଯାହା ଘଟିଥିଲା ତାହା କେବଳ ଏକ ଉତ୍ସବ ନଥିଲା ବରଂ ଏକ ଜାତିର ପୁନର୍ଜନ୍ମର ସାକ୍ଷୀ ଥିଲା।

୧୪ ଅଗଷ୍ଟର ସେହି ରାତିରେ ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଭାରତକୁ କ୍ଷମତା ହସ୍ତାନ୍ତର କରିଥିଲେ: ୧୯୪୭ ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ ୧୪ ତାରିଖ ସନ୍ଧ୍ୟା ହେବା ସହିତ ଦିଲ୍ଲୀର ସମ୍ବିଧାନ ଭବନ କାର୍ଯ୍ୟରେ ଚଳଚଞ୍ଚଳ ହୋଇଉଠିଥିଲା।

ସେହି ସମୟରେ ଆଜିର ସଂସଦ ଭବନର କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ହଲ ସମ୍ବିଧାନ ଭବନ ଭାବରେ ଜଣାଶୁଣା ଥିଲା। ଯେତେବେଳେ ଭାରତୀୟ ବିଧାନ ପରିଷଦର ସଦସ୍ୟମାନେ ଏକ ଐତିହାସିକ ବୈଠକ ପାଇଁ ଏକାଠି ହେଉଥିଲେ। ବାହାରେ ପ୍ରବଳ ବର୍ଷା ହେଉଥିଲା, କିନ୍ତୁ ଲୋକଙ୍କ ଉତ୍ସାହ କମ୍ ନଥିଲା।

ବର୍ଷାରେ ଭିଜିବା ସତ୍ତ୍ୱେ ହଜାର ହଜାର ଲୋକ ଏହି ଐତିହାସିକ ମୁହୂର୍ତ୍ତକୁ ଦେଖିବା ପାଇଁ ସମ୍ବିଧାନ ଭବନ ବାହାରେ ଏକାଠି ହୋଇଥିଲେ। ସନ୍ଧ୍ୟା ୬ଟାରେ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନର ପ୍ରତୀକ ‘ୟୁନିଅନ୍ ଜ୍ୟାକ୍’ ପତାକାକୁ କଢ଼ାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ସବୁଠି ତ୍ରିରଙ୍ଗା ଉତ୍ତୋଳନ ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତି କରାଯାଉଥିଲା।

ଭାରତର ସ୍ୱାଧୀନତା: ରାତି ୧୧ଟାରେ ବୈଠକ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା। ଏହି ବୈଠକ ଡକ୍ଟର ରାଜେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରସାଦଙ୍କ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତାରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା। ବୈଠକରେ ସମସ୍ତ ନେତା ସେମାନଙ୍କର ମତାମତ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ।

ଏହା ପରେ ରାତି ଠିକ୍ ୧୨ଟାରେ ଯେତେବେଳେ ବିଶ୍ୱ ଶୋଇଥିଲା, ଭାରତ ଉଠିଲା ଏବଂ ଏହାର ସ୍ୱାଧୀନତାକୁ ସ୍ୱାଗତ କଲା। ସେହି ସମୟରେ ଭାରତର ପ୍ରଥମ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଜବାହରଲାଲ ନେହେରୁ ତାଙ୍କର ଐତିହାସିକ ଭାଷଣ ଦେଇଥିଲେ।

ନେହେରୁଙ୍କ ଭାଷଣ ‘ଟ୍ରାଇଷ୍ଟ ୱିଥ୍ ଡେଷ୍ଟିନି’ ନାମରେ ଜଣାଶୁଣା, ଯେଉଁଥିରେ ସେ କହିଥିଲେ, “ବହୁ ବର୍ଷ ପୂର୍ବେ ଆମେ ଭାଗ୍ୟକୁ ଏକ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦେଇଥିଲୁ, ଏବଂ ଏବେ ସମୟ ଆସିଛି ଯେତେବେଳେ ଆମେ ସେହି ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ପୂରଣ କରିବୁ, ଯଦି ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ନୁହେଁ, ତେବେ ଅନେକାଂଶରେ।” ଏହି ଭାଷଣ ଭାରତର ଲୋକଙ୍କ ହୃଦୟରେ ଏକ ନୂତନ ଆଶା ଏବଂ ଉତ୍ସାହ ଭରି ଦେଇଥିଲା।

ଭାରତକୁ କ୍ଷମତା ହସ୍ତାନ୍ତର: ଏହି ଉତ୍ସବରେ ବ୍ରିଟିଶ ସରକାର ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଭାବରେ ଭାରତର ପ୍ରତିନିଧିମାନଙ୍କୁ କ୍ଷମତା ହସ୍ତାନ୍ତର କରିଥିଲେ। କ୍ଷମତା ହସ୍ତାନ୍ତରର ପ୍ରତୀକ ସ୍ୱରୂପ, ପଣ୍ଡିତ ନେହେରୁ ଲର୍ଡ ମାଉଣ୍ଟବ୍ୟାଟେନଙ୍କଠାରୁ ‘ସେଙ୍ଗୋଲ’ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ।

ଯଦିଓ ଏହା ଏକ ଖୁସିର ଅବସର ଥିଲା, ଲର୍ଡ ମାଉଣ୍ଟବ୍ୟାଟେନ ସେହି ସମୟରେ ଚିନ୍ତିତ ମଧ୍ୟ ଥିଲେ, କାରଣ ସେ ଜାଣିଥିଲେ ଯେ ଗୋଟିଏ ପଟେ ଭାରତ ତାର ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଳନ କରୁଛି, ଅନ୍ୟପଟେ ପାକିସ୍ତାନ ଏବଂ ପଞ୍ଜାବ ଏବଂ ବଙ୍ଗ ଭଳି ରାଜ୍ୟରେ ବିଭାଜନର ନିଆଁ ଜଳୁଛି। ତଥାପି, ପାକିସ୍ତାନ ପୂର୍ବରୁ ୧୪ ଅଗଷ୍ଟରେ ତାର ସ୍ୱାଧୀନତା ଦିବସ ପାଳନ କରିସାରିଛି।

୧୯୪୭ ମସିହାର ୧୪-୧୫ ଅଗଷ୍ଟ ରାତି ମଧ୍ୟ ବିରୋଧାଭାସରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ଥିଲା। ଗୋଟିଏ ପଟେ ଯେତେବେଳେ ଦିଲ୍ଲୀ ଏବଂ ସାରା ଦେଶରେ ଲୋକମାନେ ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଳନ କରୁଥିଲେ, ସେହି ସମୟରେ ପଞ୍ଜାବ ଏବଂ ବଙ୍ଗଳାରେ ଭୟଙ୍କର ହିଂସା ଘଟୁଥିଲା। ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ଲୋକ ନିଜ ଘର ଛାଡି ପଳାୟନ କରୁଥିଲେ।

ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ ମଧ୍ୟ ଦେଶର ଅନ୍ୟ ଏକ ସ୍ଥାନରେ ଉପବାସରେ ଥିବାରୁ ଏବଂ ବିଭାଜନର ଯନ୍ତ୍ରଣା ଅନୁଭବ କରୁଥିବାରୁ ଉତ୍ସବରେ ଯୋଗ ଦେଇ ନଥିଲେ।

ଏହି ରାତି ଆମକୁ ମନେ ପକାଇ ଦେଉଛି ଯେ ସ୍ୱାଧୀନତାର ମୂଲ୍ୟ ବହୁତ ଭାରୀ ଥିଲା। ଏହା କେବଳ ଏକ ରାଜନୈତିକ ବିଜୟ ନଥିଲା ବରଂ କୋଟି କୋଟି ଲୋକଙ୍କ ତ୍ୟାଗ ଏବଂ ଯନ୍ତ୍ରଣାରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ଥିଲା।

ଭାରତ ମାତାର ଛାତି ଚିରି ହୋଇଯାଇଥିଲା: ପ୍ରକୃତରେ ଦେଶର ଇତିହାସରେ ଅଗଷ୍ଟ ୧୪ ତାରିଖକୁ ଲୁହରେ ଲେଖାଯାଇଛି। ଏହି ଦିନଟି ଦେଶ ବିଭାଜିତ ହୋଇଥିଲା। ୧୪ ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୪୭ରେ ପାକିସ୍ତାନ ଏବଂ ୧୫ ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୪୭ରେ ଭାରତକୁ ଏକ ପୃଥକ ରାଷ୍ଟ୍ର ଘୋଷଣା କରାଯାଇଥିଲା।

ଏହି ବିଭାଜନରେ କେବଳ ଭାରତୀୟ ଉପମହାଦେଶ ଦୁଇଟି ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ ହୋଇନଥିଲା, ବରଂ ବଙ୍ଗ ମଧ୍ୟ ବିଭାଜିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ବଙ୍ଗର ପୂର୍ବ ଅଂଶକୁ ଭାରତରୁ ଅଲଗା କରି ପୂର୍ବ ପାକିସ୍ତାନ କରାଯାଇଥିଲା, ଯାହା ୧୯୭୧ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ବାଂଲାଦେଶ ହୋଇଗଲା।

ଏହା ଏକ ଦେଶର ବିଭାଜନ ଥିଲା, କିନ୍ତୁ ବାସ୍ତବରେ ଏହା ହୃଦୟ, ପରିବାର, ସମ୍ପର୍କ ଏବଂ ଭାବନାର ବିଭାଜନ ଥିଲା। ଭାରତ ମାତାର ଛାତିରେ ବିଭାଜନର ଏହି କ୍ଷତ ଶତାବ୍ଦୀ ଧରି ଲାଗି ରହିବ ଏବଂ ଆଗାମୀ ପିଢ଼ି ଇତିହାସର ଏହି ସବୁଠାରୁ ଯନ୍ତ୍ରଣାଦାୟକ ଏବଂ ରକ୍ତାକ୍ତ ଦିନର ଯନ୍ତ୍ରଣା ଅନୁଭବ କରିବେ।

ମଧ୍ୟରାତ୍ରିରେ କାହିଁକି ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଲୁ:

ଆଜି ସମସ୍ତଙ୍କ ମନରେ ଏହି ପ୍ରଶ୍ନ ନିଶ୍ଚୟ ଉଠୁଥିବ ଯେ ଦେଶ ମଧ୍ୟରାତ୍ରିରେ କାହିଁକି ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଲା। ତେବେ ଆମେ ଆପଣଙ୍କୁ କହିରଖୁଛୁ ଯେ ଏହା ପଛରେ ଅନେକ କାରଣ ଥିଲା।

ପ୍ରଥମ କାରଣ ଥିଲା ଭାରତ ଏବଂ ପାକିସ୍ତାନର ବିଭାଜନ। ସେତେବେଳର ବଡ଼ ନେତା ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ସରକାର ଭୟ କରୁଥିଲେ ଯେ ଯଦି ଦିନରେ ସ୍ୱାଧୀନତା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଏ ଆଉ ଭାରତ ଏବଂ ପାକିସ୍ତାନ ବିଭାଜନ କରାଯାଏ, ତେବେ ଏହା ଦଙ୍ଗା ସୃଷ୍ଟି କରିପାରେ। ଆଇନ ଶୃଙ୍ଖଳା ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବା ବହୁତ କଷ୍ଟକର ହୋଇପାରେ, ସେଥିପାଇଁ ମଧ୍ୟରାତ୍ରି ସମୟକୁ ବାଛି ନିଆଯାଇଥିଲା।

ଦ୍ୱିତୀୟ କାରଣ ହେଉଛି ଯେ ପାକିସ୍ତାନ ଭାରତଠାରୁ ଗୋଟିଏ ଦିନ ପୂର୍ବରୁ ଅର୍ଥାତ୍ ୧୪ ଅଗଷ୍ଟରେ ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଥିଲା। ଭାଇସରୟ ଲର୍ଡ ମାଉଣ୍ଟବ୍ୟାଟେନଙ୍କୁ ପାକିସ୍ତାନ ସ୍ଥାନାନ୍ତର ପାଇଁ ୧୪ ଅଗଷ୍ଟରେ କରାଚୀ ଯିବାକୁ ପଡିଥିଲା ଏବଂ ବିଳମ୍ବିତ ରାତିରେ ଭାରତ ଫେରିବାକୁ ପଡିଥିଲା। ଏହି କାରଣରୁ ମଧ୍ୟରାତ୍ରିରେ ଭାରତକୁ ସ୍ୱାଧୀନତା ଦିଆଯିବ ବୋଲି ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଆଯାଇଥିଲା।

ଏହା ବ୍ୟତୀତ ତଥ୍ୟ ଦର୍ଶାଉଛି ଯେ ବ୍ରିଟିଶ ସରକାର ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ଯେ ପାକିସ୍ତାନ ଏବଂ ଭାରତ ଉଭୟ ଏକ ସମୟରେ ଅର୍ଥାତ୍ ୧୫ ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୪୭ରେ ଶୂନ୍ୟ କାଳରେ ସ୍ୱାଧୀନ ହେବେ। ଏହି କାରଣରୁ ନୂଆଦିଲ୍ଲୀରେ ମଧ୍ୟରାତ୍ରିରେ ଭାରତର ସ୍ୱାଧୀନତା ଘୋଷଣା କରାଯାଇଥିଲା।