ଚାଣକ୍ୟ ନୀତି: ଏହି ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଅନ୍ଧ ଭାବରେ ବିଶ୍ୱାସ କରନ୍ତୁ ନାହିଁ, ଅସୁବିଧାରେ ପଡିପାରନ୍ତି!
ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ବିଷ୍ଣୁଗୁପ୍ତ ଚାଣକ୍ୟଙ୍କ ‘ଚାଣକ୍ୟ-ନୀତି ଶାସ୍ତ୍ର’ରେ ଜୀବନକୁ ସଫଳ କରିବା ପାଇଁ ଅନେକ ବିଷୟ ଆଲୋକପାତ କରାଯାଇଛି। ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଚାଣକ୍ୟ ତାଙ୍କର ଗୁଣ ଦ୍ୱାରା ଜଣେ ରାଜନୈତିକ ପଣ୍ଡିତ, ଅର୍ଥନୈତିକ କୂଟନୀତିଜ୍ଞ ଭାବରେ ଜଣାଶୁଣା। ତାଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଲିଖିତ ସାହିତ୍ୟ ହେଉଛି ସମାଜରେ ଶାନ୍ତି, ନ୍ୟାୟ ଏବଂ ପ୍ରଗତି ଶିକ୍ଷା କରୁଥିବା ଜ୍ଞାନର ଭଣ୍ଡାର। ୨୫୦୦ ଖ୍ରୀଷ୍ଟପୂର୍ବ ପୂର୍ବରୁ, ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଚାଣକ୍ୟ ତାଙ୍କର ନୀତି ଶାସ୍ତ୍ରୀ ଲେଖିଥିଲେ, ଯେଉଁଥିରେ ଲିଖିତ କୂଟନୀତି ଆଜିର ସମୟରେ ମଧ୍ୟ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଉପଯୋଗୀ ଅଟେ।
ଅଶ୍ୱିନୀ ପରାଶରଙ୍କ ପୁସ୍ତକ ‘ଚାଣକ୍ୟ ନୀତି’ ଅନୁଯାୟୀ, ଚାଣକ୍ୟ-ନୀତି ଶାସ୍ତ୍ରର ପ୍ରଥମ ଅଧ୍ୟାୟରେ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଚାଣକ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ କେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ଉପରେ ବିଶ୍ୱାସ କରାଯିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ। ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଚାନକିଆ ବିଶ୍ୱସନୀୟତାର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା କରିବାବେଳେ କହିଛନ୍ତି, “କିଛି ଲୋକଙ୍କୁ ବିଶ୍ୱାସ କରାଯିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ କାରଣ ଯେତେବେଳେ ସେମାନେ କ୍ଷତି କରନ୍ତି, ଆଘାତ କରନ୍ତି, ସେତେବେଳେ କୌଣସି ବିଶ୍ୱାସ ନଥାଏ। ଯଦିଓ ଏହି ଲୋକମାନଙ୍କ ଉପରେ ବିଶ୍ୱାସ କରନ୍ତି, ତେବେ ସେହି ବ୍ୟକ୍ତି ସର୍ବଦା ପ୍ରତାରଣା କରିବେ।” ତେବେ ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା କେଉଁ ଲୋକଙ୍କୁ ବିଶ୍ୱାସ କରାଯିବା ଉଚିତ୍ ନୁହେଁ।
୧. ଲମ୍ବା ନଖ ରଖିଥିବା ହିଂଶକ ପ୍ରାଣୀ: ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଚାଣକ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ ସିଂହ, ଭାଲୁ କିମ୍ବା ବାଘ ଇତ୍ୟାଦି ଲମ୍ବା ନଖ ଥିବା ଶିକାରକାରୀ ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ। କାରଣ କେହି ଜାଣନ୍ତି ନାହିଁ ଯେ ସେହି ପଶୁ ଆପଣଙ୍କୁ ପ୍ରତାରଣା କରିବ କିମ୍ବା ଆପଣଙ୍କୁ ଆକ୍ରମଣ କରିବ।
୨. ସଶସ୍ତ୍ର ବ୍ୟକ୍ତି: ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଚାଣକ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଯେଉଁମାନଙ୍କର ଅସ୍ତ୍ର ଅଛି, ଅର୍ଥାତ୍ ଯେଉଁମାନଙ୍କର ଅସ୍ତ୍ର ଅଛି। ସେମାନଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ବିଶ୍ୱାସ କରିବା ଉଚିତ୍ ନୁହେଁ। କାରଣ ସେମାନଙ୍କ ମନରେ ଆପଣଙ୍କୁ କୌଣସି ସମୟରେ କ୍ଷତି ପହଂଚାଇବା ବିଷୟ ଚିନ୍ତା କରିପାରନ୍ତି।
୩. ରାଜ ପରିବାରର ଲୋକ: ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଚାଣକ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଯେତେବେଳେ ବି ରାଜ ପରିବାରର ଲୋକମାନେ ଶାସକ ଦଳ ସହ ଜଡିତ ଥିବାରୁ କିମ୍ବା କ୍ଷମତାକୁ ଆସିବା (କ୍ଷମତା ପାଇବା) ଲୋଭରେ କୂଟନୈତିକ ସ୍ତରରେ ଗୁରୁ ହୁଅନ୍ତି, ତେଣୁ ସେମାନଙ୍କୁ କେବେବି ବିଶ୍ୱାସ କରାଯିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ। ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ, କଂସ ତାଙ୍କ ପିତା ଉଗ୍ରସେନଙ୍କୁ ଲୋଭରେ କାରାଗାରରେ ରଖିଥିଲେ ଏବଂ ତାଙ୍କ ଜୀବନ ରକ୍ଷା କରିବା ପାଇଁ ଭଉଣୀ ଦେବକୀଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ସ୍ୱାମୀ ଭାସୁଦେବଙ୍କୁ ଜେଲରେ ରଖିଥିଲେ।
୪. ନଦୀ: ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଚାଣକ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଯଦି ଆପଣ ଏକ ନଦୀ ପାର ହେବାକୁ ଚାହାଁନ୍ତି, ତେବେ ଆପଣ କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ବିଶ୍ୱାସ କରିବା ଉଚିତ୍ ନୁହେଁ ଯେ ନଦୀର ପ୍ରବାହ କିମ୍ବା ଗଭୀରତା କାରଣ ନଦୀର ପ୍ରବାହ ଏବଂ ଗଭୀରତା ବିଷୟରେ କେହି ସଠିକ୍ ସୂଚନା ଦେଇପାରିବେ ନାହିଁ।
୫. ଶୃଙ୍ଗ ଥିବା ପ୍ରାଣୀ: ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଚାଣକ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଶିଙ୍ଗ ଥିବା ପ୍ରାଣୀ ଏବଂ ସଶସ୍ତ୍ର ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ। କାରଣ ସେମାନେ ଜାଣନ୍ତି ନାହିଁ ଯେତେବେଳେ ସେମାନେ ସ୍ୱାର୍ଥପର ଭାବରେ ଆପଣଙ୍କୁ କ୍ଷତି କରନ୍ତି କିମ୍ବା ଆପଣଙ୍କୁ ଆକ୍ରମଣ କରନ୍ତି।
