ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ଭାରତରେ ଏକ ନୂଆ ସାମାଜିକ ପ୍ରବୃତ୍ତି ଦୃଷ୍ଟି ଆକର୍ଷଣ କରୁଛି, ଯାହାକୁ ‘ଗ୍ରେ ଡିଭୋର୍ସ’ ବା ‘ସିଲଭର ସ୍ପ୍ଲିଟର’ କୁହାଯାଉଛି। ୫୦ ବର୍ଷରୁ ଅଧିକ ବୟସର ଦମ୍ପତି, ଯେଉଁମାନେ ୨୦-୩୦ ବର୍ଷ କିମ୍ବା ତା’ଠାରୁ ଅଧିକ ସମୟ ଏକାଠି ବିବାହିତ ଜୀବନ ଅତିବାହିତ କରିଛନ୍ତି, ସେମାନେ ଏବେ ବିଚ୍ଛେଦ ବା ଡିଭୋର୍ସ ପାଇଁ ଆଗେଇ ଆସୁଛନ୍ତି। ଏହି ପ୍ରବୃତ୍ତି ବିଶ୍ୱବ୍ୟାପୀ ବୃଦ୍ଧି ପାଉଥିବା ବେଳେ ଭାରତରେ ମଧ୍ୟ ଏହାର ପ୍ରଭାବ ଦେଖାଦେଇଛି। ଏଆର ରହମାନ ଓ ସାଇରା ବାନୁଙ୍କ ପରି ସେଲିବ୍ରିଟି ଦମ୍ପତିଙ୍କ ବିଚ୍ଛେଦ ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗକୁ ଆଲୋଚନାରେ ଆଣିଛି। ତେବେ, ମଧ୍ୟବୟସରେ ଏଭଳି ଲମ୍ବା ସମୟର ବିବାହ କାହିଁକି ଭାଙ୍ଗୁଛି? ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା ଏହାର ମୁଖ୍ୟ କାରଣ।
ଗ୍ରେ ଡିଭୋର୍ସର କାରଣ: ଏକ ନଜର
୧. ମହିଳାଙ୍କ ଆର୍ଥିକ ସ୍ୱାଧୀନତା: ଆଜିକାଲି ମହିଳାମାନେ ଶିକ୍ଷା ଓ କର୍ମକ୍ଷେତ୍ରରେ ଅଧିକ ସକ୍ରିୟ। ଉଚ୍ଚ ଶିକ୍ଷା ଓ ଆର୍ଥିକ ସ୍ୱାଧୀନତା ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ବିବାହରୁ ବାହାରିବା ପାଇଁ ସାହସ ଯୋଗାଇଛି। ଗୋଟିଏ ଅଧ୍ୟୟନ ଅନୁସାରେ, ବିଶ୍ୱବ୍ୟାପୀ ପ୍ରାୟ ୭୦% ଡିଭୋର୍ସ ମାମଲା ମହିଳାମାନେ ଆରମ୍ଭ କରୁଛନ୍ତି ଏବଂ ଭାରତରେ ମଧ୍ୟ ଏହି ଧାରା ଦୃଶ୍ୟମାନ।
୨. ଖାଲି ଘର ସିଣ୍ଡ୍ରୋମ (Empty Nest Syndrome): ସନ୍ତାନମାନେ ବୟସ୍କ ହୋଇ ଘର ଛାଡ଼ି ଚାଲିଗଲେ ପରେ ଦମ୍ପତିଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ଖାଲିପଣ ଅନୁଭବ ହୁଏ। ଅନେକ ଦମ୍ପତି ସନ୍ତାନ ପାଳନରେ ଏତେ ବ୍ୟସ୍ତ ରହିଥାନ୍ତି ଯେ ସେମାନେ ନିଜ ସମ୍ପର୍କକୁ ଅଣଦେଖା କରିଥାନ୍ତି। ସନ୍ତାନ ଘର ଛାଡ଼ିବା ପରେ ସେମାନେ ଅନୁଭବ କରନ୍ତି ଯେ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଆଉ କିଛି ସାଧାରଣ ନାହିଁ, ଯାହା ବିଚ୍ଛେଦର କାରଣ ହେଉଛି।
୩. ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟି ଓ ଅମିଳ ଆକାଂକ୍ଷା: ଅନେକ ଦମ୍ପତି ବିବାହରେ ନିଜର ଆକାଂକ୍ଷା ପୂରଣ ହେଉନଥିବା ଅନୁଭବ କରନ୍ତି। ପିଣ୍ଟୋ ଓ ଡି’ମେଲୋଙ୍କ ଅଧ୍ୟୟନ ଅନୁସାରେ, ୫୪% ଡିଭୋର୍ସ ଆବେଦନକାରୀ କହିଛନ୍ତି ଯେ ସେମାନଙ୍କ ବିବାହ ଆଶାନୁରୂପ ନଥିଲା। ମଧ୍ୟବୟସରେ ଲୋକେ ନିଜର ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସୁଖ ଓ ଅର୍ଥପୂର୍ଣ୍ଣ ଜୀବନ ପାଇଁ ଅଧିକ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଇଥାନ୍ତି।
୪. ସମ୍ପର୍କରେ ଅନ୍ତରଙ୍ଗତାର ଅଭାବ: ଶାରୀରିକ ଓ ଆବେଗପ୍ରବଣ ଅନ୍ତରଙ୍ଗତାର ଅଭାବ ମଧ୍ୟ ଗ୍ରେ ଡିଭୋର୍ସର ଏକ ପ୍ରମୁଖ କାରଣ। ବୟସ ବୃଦ୍ଧି ସହିତ ଦମ୍ପତିଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଅନ୍ତରଙ୍ଗ ସମ୍ପର୍କରେ ଭିନ୍ନତା ଦେଖାଦେଇ ପାରେ, ଯାହା ଅସନ୍ତୋଷ ଓ ବିଚ୍ଛେଦକୁ ଆହ୍ୱାନ କରିଥାଏ।
୫. ସାମାଜିକ ନିୟମରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ: ପୂର୍ବେ ଭାରତୀୟ ସମାଜରେ ଡିଭୋର୍ସକୁ ଏକ ଲଜ୍ଜାଜନକ ବିଷୟ ଭାବେ ଦେଖାଯାଉଥିଲା, କିନ୍ତୁ ଏବେ ସହରୀ ଅଞ୍ଚଳରେ ଏହା ଧୀରେ ଧୀରେ ଗ୍ରହଣୀୟ ହେଉଛି। ପରିବାର ଓ ସମାଜ ଏବେ ଡିଭୋର୍ସ ହୋଇଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ, ବିଶେଷତଃ ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ଅଧିକ ସମର୍ଥନ ଦେଉଛନ୍ତି। ଏହା ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ଅସୁଖୀ ବିବାହରୁ ବାହାରିବା ପାଇଁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରୁଛି।
୬. ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କାରଣ: ଅନ୍ୟ ସାଧାରଣ କାରଣ ମଧ୍ୟରେ ଅନୈତିକତା (୧୬%), ନିଷ୍ଠୁରତା (୧୪%), ପରିବାର ସଦସ୍ୟଙ୍କ ହସ୍ତକ୍ଷେପ (୩୬%), ଆର୍ଥିକ ସମସ୍ୟା (୧୬%), ଏବଂ ଯୌନ ଅସମର୍ଥତା (୬%) ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ। ଏହା ସହିତ, ଅନେକ ଦମ୍ପତି ନିଜର ଅବସର ଜୀବନରେ ଭିନ୍ନ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖିଥାନ୍ତି, ଯେପରି ଜଣେ ସକ୍ରିୟ ଜୀବନଶୈଳୀ ଚାହୁଁଥିବା ବେଳେ ଅନ୍ୟଜଣେ ଶାନ୍ତ ଜୀବନ ଚାହିଁଥାଏ।
ଭାରତରେ ଗ୍ରେ ଡିଭୋର୍ସର ପ୍ରଭାବ
ଆର୍ଥିକ ପ୍ରଭାବ: ଗ୍ରେ ଡିଭୋର୍ସ ଦମ୍ପତିଙ୍କ ପାଇଁ ଆର୍ଥିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଜଟିଳ ହୋଇପାରେ। ଦୀର୍ଘ ବିବାହ ସମୟରେ ଜମା ହୋଇଥିବା ସମ୍ପତ୍ତି, ପେନ୍ସନ, ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଆର୍ଥିକ ସମ୍ବଳର ବିଭାଜନ ଏକ ବଡ଼ ଆହ୍ୱାନ। ଅବସର ଜୀବନ ପାଇଁ ସଞ୍ଚୟ ହୋଇଥିବା ଅର୍ଥ ବିଭାଜନ ହେଲେ ଦୁହେଁ ଆର୍ଥିକ ଅସୁବିଧାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୋଇପାରନ୍ତି।
ସାମାଜିକ ଓ ଆବେଗପ୍ରବଣ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ: ମଧ୍ୟବୟସରେ ଡିଭୋର୍ସ ପରେ ଏକାକୀତାର ଭୟ ଏବଂ ସାମାଜିକ ବିଚାରର ଚାପ ରହିଥାଏ, ବିଶେଷତଃ ମହିଳାମାନଙ୍କ ପାଇଁ। ତଥାପି, ଅନେକେ ଏହାକୁ ଏକ ନୂଆ ଆରମ୍ଭ ଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରି ନିଜର ଜୀବନକୁ ପୁନର୍ଗଠନ କରୁଛନ୍ତି। ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ, ବେଙ୍ଗାଲୁରୁର ଆର୍ତ୍ତି କ୍ରିଷ୍ଣନ ନାମକ ଜଣେ ମହିଳା ୩୦ ବର୍ଷର ବିବାହ ପରେ ଡିଭୋର୍ସ ନେଇ କହିଛନ୍ତି, “ଏବେ ମୋ ପାଖରେ କମ୍ ଟଙ୍କା ଅଛି, କିନ୍ତୁ ଅଧିକ ଶାନ୍ତି ଅଛି।”
ସେଲିବ୍ରିଟି ଉଦାହରଣ:
ଏଆର ରହମାନ ଓ ସାଇରା ବାନୁଙ୍କ ୨୯ ବର୍ଷର ବିବାହ ପରେ ବିଚ୍ଛେଦ, ଆମିର ଖାନ ଓ କିରଣ ରାଓଙ୍କ ସମ୍ପର୍କ, ଏବଂ ହୃତିକ ରୋଶନ ଓ ସୁସାନ୍ନେ ଖାନଙ୍କ ବିଚ୍ଛେଦ ଭଳି ଉଦାହରଣ ଗ୍ରେ ଡିଭୋର୍ସର ବୃଦ୍ଧିକୁ ସୂଚାଇଛି। ଏହି ଦମ୍ପତିମାନେ ପ୍ରାୟତଃ ପାରସ୍ପରିକ ସହମତିରେ ବିଚ୍ଛେଦ ନେଇଥାନ୍ତି, ଯାହା ଏକ ଆମିକେବଲ ଡିଭୋର୍ସର ପ୍ରବୃତ୍ତିକୁ ଦର୍ଶାଇଛି।