ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଏବଂ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ IAS ଅଧିକାରୀଙ୍କ ଚାକିରି ଛଡ଼ାଇ ନେବାର ଅଧିକାର ନାହିଁ, ଜାଣନ୍ତୁ ବରଖାସ୍ତ ପାଇଁ କ’ଣ ରହିଛି ନିୟମ

ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: UPSC ପରୀକ୍ଷା ଭାରତର ସବୁଠାରୁ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜିଂ ପରୀକ୍ଷା ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ । ପ୍ରତିବର୍ଷ ହଜାର ହଜାର ପ୍ରାର୍ଥୀ IAS, IPS କିମ୍ବା IFS ଭଳି ପଦବୀ ପାଇଁ କଠିନ ପରିଶ୍ରମ କରନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ଏହି ପଦବୀଗୁଡ଼ିକ ହାସଲ କରିବାରେ କେବଳ କିଛି ଲୋକ ସଫଳ ହୁଅନ୍ତି ।

ଏହା ୟୁପିଏସସି ମାଧ୍ୟମରେ ଆଇଏଏସ ହେବା ବିଷୟରେ ଥିଲା, କିନ୍ତୁ ଅନେକ ଲୋକ ଭାବୁଥିବେ ଯେ ଜଣେ ଆଇଏଏସ ଅଧିକାରୀଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ପଦବୀରୁ ବହିଷ୍କାର କରାଯାଇପାରିବ କି? ଏବଂ ଯଦି ହଁ, ତେବେ କିପରି ଓ କାହିଁକି ଏବଂ ଜଣେ ଆଇଏଏସ ଅଧିକାରୀଙ୍କୁ ବରଖାସ୍ତ କରିବାର କ୍ଷମତା କାହାର ଅଛି?

ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ-ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ କରିପାରିବେ ନାହିଁ ଆଇଏଏସ ଅଧିକାରୀଙ୍କୁ ବରଖାସ୍ତ:
ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ କିମ୍ବା ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ କୌଣସି ଆଇଏଏସ ଅଧିକାରୀଙ୍କୁ ବରଖାସ୍ତ କରିପାରିବେ ନାହିଁ । ଜଣେ ଆଇଏଏସ ଅଧିକାରୀଙ୍କ ଚାକିରି ସମାପ୍ତ କରିବାର କ୍ଷମତା କେବଳ ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କର ଅଛି । ସମ୍ବିଧାନର ଧାରା ୩୧୧ ରେ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି । ଯଦି ଜଣେ ଅଧିକାରୀ ଧାରା ୩୧୧(୨) ଅନୁଯାୟୀ ଦୋଷୀ ସାବ୍ୟସ୍ତ ହୁଅନ୍ତି, ତେବେ ତାଙ୍କ ପଦବୀ ହ୍ରାସ କରାଯାଇପାରିବ କିମ୍ବା ଚାକିରିରୁ ବହିଷ୍କାର କରାଯାଇପାରିବ ।

ଜଣେ ଆଇଏଏସ ଅଧିକାରୀ ସମସ୍ତ ଜିଲ୍ଲା ବିଭାଗ ତଦାରଖ କରନ୍ତି ଏବଂ ଯଦି ସେ ଅସଦାଚରଣ ପାଇଁ ଦୋଷୀ ସାବ୍ୟସ୍ତ ହୁଅନ୍ତି, ତେବେ ତାଙ୍କୁ ସହଜରେ ବହିଷ୍କାର କରାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ । କୌଣସି କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଗ୍ରହଣ କରିବା ପୂର୍ବରୁ ଏକ ବିସ୍ତୃତ ତଦନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ । ସମ୍ବିଧାନ ୟୁପିଲସସି, ପିଏମ, ସିଏମଙ୍କୁ ଆଇଏଏସ ଅଧିକାରୀଙ୍କ ଚାକିରି ସମାପ୍ତ କରିବାର ଅଧିକାର ଦେଇନାହିଁ । କ୍ଷମତାର ଏହି ପୃଥକୀକରଣ ନିଶ୍ଚିତ କରେ ଯେ ବହିଷ୍କାର ସମ୍ପର୍କରେ ନିଷ୍ପତ୍ତି ରାଜନୈତିକ ପ୍ରଭାବ ପରିବର୍ତ୍ତେ ନିରପେକ୍ଷ ଏବଂ ପ୍ରମାଣ ଉପରେ ଆଧାରିତ ହେବ ।

ଆଇଏଏସ ଅଧିକାରୀଙ୍କୁ ନିଲମ୍ବିତ କରିପାରିବେ ରାଜ୍ୟ ସରକାର:
ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ପାଖରେ ଜଣେ ଆଇଏଏସ ଅଧିକାରୀଙ୍କୁ ହଟାଇବାର କ୍ଷମତା ନାହିଁ, କିନ୍ତୁ ସେମାନଙ୍କୁ ନିଲମ୍ବିତ କରିପାରିବେ । ନିଲମ୍ବନ ପରେ ସେମାନଙ୍କୁ ୪୮ ଘଣ୍ଟା ମଧ୍ୟରେ କ୍ୟାଡର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କୁ ଜଣାଇବାକୁ ପଡିବ । ନିଲମ୍ବନକୁ ୩୦ ଦିନରୁ ଅଧିକ ସମୟ ବୃଦ୍ଧି କରିବା ପାଇଁ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କ ଅନୁମୋଦନ ଆବଶ୍ୟକ । ନିଲମ୍ବନ ପାଇଁ ଡିଓପିଟି ପାଇଁ ଦାୟୀ ମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ଅନୁମୋଦନ ଆବଶ୍ୟକ ।

ଚାକିରିରୁ ବହିଷ୍କାର ପରେ ଆଇଏଏସ ଅଧିକାରୀଙ୍କ ଅଧିକାର:
ଚାକିରିରୁ ବହିଷ୍କାର ହେବା ପରେ, ସରକାରୀ କର୍ମଚାରୀମାନେ ରାଜ୍ୟ ପ୍ରଶାସନିକ ଟ୍ରିବ୍ୟୁନାଲ କିମ୍ବା କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ପ୍ରଶାସନିକ ଟ୍ରିବ୍ୟୁନାଲ (କ୍ୟାଟ୍) ଭଳି ଟ୍ରିବ୍ୟୁନାଲରେ ଆବେଦନ କରିପାରିବେ । ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟା ନିଶ୍ଚିତ କରେ ଯେ ଯେକୌଣସି ବରଖାସ୍ତ କିମ୍ବା ପଦୋନ୍ନତିରେ ଉପଯୁକ୍ତ ଆଇନଗତ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅନୁସରଣ କରାଯାଏ ଏବଂ ଆବେଦନ ପାଇଁ ଏକ ମଞ୍ଚ ପ୍ରଦାନ କରେ ।

ଧାରା ୩୧୧ ସରକାରୀ ଅଧିକାରୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ହେଉଥିବା ଅସଦାଚରଣର ମୁକାବିଲା ପାଇଁ ଏକ ଢାଞ୍ଚା ପ୍ରଦାନ କରେ । ଏହା ସୁନିଶ୍ଚିତ କରେ ଯେ ଅଧିକାରୀଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ନ୍ୟାୟପୂର୍ଣ୍ଣ ହେଉ ଏବଂ ସ୍ୱେଚ୍ଛାଚାରୀ ନହେଉ । ଏହି ଅନୁଚ୍ଛେଦଟି ସରକାରୀ ସେବା ଭୂମିକା ମଧ୍ୟରେ ଦାୟିତ୍ୱ ବଜାୟ ରଖି ଅଧିକାରୀମାନଙ୍କୁ ସୁରକ୍ଷା ଦିଏ ।