ଚେକ୍ ବାଉନ୍ସ ହେଲେ କେଉଁ ଦଣ୍ଡ ମିଳିବ? ଜାଣନ୍ତୁ ଚେକ୍ ନେଉଥିବା ଲୋକ ପାଖେ କେତେ ଅଛି ଅଧିକାର
ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ଚେକ୍ ଦେବା ପୂର୍ବରୁ ଆପଣଙ୍କୁ ଆକାଉଣ୍ଟରେ କେତେ ପରିମାଣର ବାଲାନ୍ସ ଅଛି ତାକୁ ପ୍ରଥମେ ଜାଞ୍ଚ କରିନେବା ଆବଶ୍ୟକ । କାରଣ ଚେକ ବାଉନ୍ସ ହେବା ପଛରେ ଦଣ୍ଡ ବିଧାନ ରହିଛି । ଯଦି ଆପଣଙ୍କୁ କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି ୧୦,୦୦୦ର ଚେକ୍ ଦେଉଛି ଏବଂ ଖାତାରେ ଏତିକି ପରିମାଣର ରାଶି ନାହିଁ ତେବେ ସେହି ଚେକ୍ ଟି ବାଉନ୍ସ ହୋଇଯିବ । ଅର୍ଥାତ ବ୍ୟାଙ୍କ ଏହି ମୂଲ୍ୟ ଦେବା ପାଇଁ ସକ୍ଷମ ହୋଇ ନଥାଏ । ଭାରତରେ ଚେକ୍ ବାଉନ୍ସ ହେବାକୁ ଏକ ଆର୍ଥିକ ଅପରାଧ ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଇଛି ।
ଅଭିଯୋଗକାରୀଙ୍କ ଅଭିଯୋଗ ଉପରେ ଚେକ୍ ବାଉନ୍ସ ମାମଲା ନେଗେଟିବଲ୍ ଇନଷ୍ଟ୍ରୁମେଣ୍ଟସ୍ ଆକ୍ଟ, ୧୮୮୧ର ଧାରା ୧୩୮ ଅନୁଯାୟୀ ପଞ୍ଜିକୃତ ହୋଇଛି। ଚେକ୍ ବାଉନ୍ସ ମାମଲା ପ୍ରତିଦିନ ସାମ୍ନାକୁ ଆସେ ଏବଂ କୋର୍ଟରେ ଏହିପରି ମାମଲା କ୍ରମାଗତ ଭାବରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବାରେ ଲାଗିଲା। ଏହା ସହ ଜଡିତ ଅଧିକାଂଶ ମାମଲାରେ ଯଦି ଆପୋଷ ବୁଝାମଣା ନହୁଏ ତେବେ ଅଭିଯୁକ୍ତ କୋର୍ଟ ଦ୍ୱାରା ଦଣ୍ଡିତ ହେବେ। ଚେକ୍ ବାଉନ୍ସର ବହୁତ କମ୍ ମାମଲା ଅଛି ଯେଉଁଥିରେ ଅଭିଯୁକ୍ତମାନେ ନିର୍ଦ୍ଦୋଷରେ ଖଲାସ ହୋଇଛନ୍ତି। ତେଣୁ ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ଆଇନଗତ ବ୍ୟବସ୍ଥା କ’ଣ ଜାଣିବା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ।
ସୂଚନା ଅନୁଯାୟୀ, ଚେକ୍ ବାଉନ୍ସ ମାମଲାରେ, ୧୮୮୧ ର ବୁଝାମଣାକାରୀ ଉପକରଣ ଅଧିନିୟମର ଧାରା ୧୩୮ ଅନୁଯାୟୀ, ସର୍ବାଧିକ ୨ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଦଣ୍ଡର ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଛି। ଏହା ସହିତ ଅଭିଯୁକ୍ତକୁ ମଧ୍ୟ ଅପରାଧ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ସଂହିତା ଧାରା ୩୫୭ ଅନୁଯାୟୀ କ୍ଷତିପୂରଣ ଦେବାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦିଆଯାଇଛି। ଏହି କ୍ଷତିପୂରଣର ପରିମାଣ ଚେକ୍ ରାଶିର ଦୁଇଗୁଣ ହୋଇପାରେ।
ଚେକ୍ ବାଉନ୍ସ ଅପରାଧ ୭ ବର୍ଷରୁ କମ୍ ଦଣ୍ଡନୀୟ ଅପରାଧ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହାକୁ ଜାମିନ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି। ଏହି ମାମଲାରେ ଚାଲିଥିବା ମାମଲାର ଅନ୍ତିମ ରାୟ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅଭିଯୁକ୍ତ ଜେଲକୁ ଯାଆନ୍ତି ନାହିଁ। ଅଭିଯୁକ୍ତର ଅଧିକାର ରହିଛି ଯେ, ସେ ଚୂଡ଼ାନ୍ତ ନିଷ୍ପତ୍ତି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଜେଲ ଯିବାକୁ ଏଡ଼ାଇ ପାରିବେ। ଏକ ଚେକ୍ ବାଉନ୍ସ ମାମଲାରେ ଅଭିଯୁକ୍ତ ଦଣ୍ଡ ସ୍ଥଗିତ ରଖିବାକୁ ଆବେଦନ କରିପାରିବେ। ଏଥିପାଇଁ ସେ କ୍ରାଇମବ୍ରାଞ୍ଚର ଧାରା ୩୮୯ (୩) ଅନୁଯାୟୀ, ଏକ ଆବେଦନକୁ କୋର୍ଟରେ ହାଜର କରିପାରିବେ।