ମହିଳାମାନଙ୍କର ହାଡ଼ ୫୦ ବର୍ଷ ପରେ କାହିଁକି ହୋଇଯାଏ ଦୁର୍ବଳ ? ଜାଣନ୍ତୁ ଏହା କେଉଁ ରୋଗର ଲକ୍ଷଣ
ମହିଳାମାନଙ୍କର ହାଡ଼ ୫୦ ବର୍ଷ ପରେ ଦୁର୍ବଳ ହେବା ଏକ ସାଧାରଣ ସମସ୍ୟା, ଯାହା ଅନେକ ମହିଳାଙ୍କୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥାଏ। ଏହାର ମୁଖ୍ୟ କାରଣ ହେଉଛି ଅଷ୍ଟିଓପୋରୋସିସ୍ (Osteoporosis) ନାମକ ରୋଗ, ଯାହା ହାଡ଼ର ଘନତ୍ଵ କମାଇ ଦୁର୍ବଳ କରିଥାଏ। ଏହି ରୋଗ ହାଡ଼କୁ ଏତେ ନାଜୁକ କରିଦିଏ ଯେ ସାମାନ୍ୟ ଆଘାତ ବା ପଡ଼ିବା ଦ୍ଵାରା ହାଡ଼ ଭାଙ୍ଗିବାର ଆଶଙ୍କା ବଢ଼ିଯାଏ। ଏହା ବିଶେଷ କରି ମହିଳାଙ୍କୁ ମେନୋପଜ୍ (Menopause) ପରେ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥାଏ। ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା ଏହାର କାରଣ, ଲକ୍ଷଣ ଓ ପ୍ରତିକାର।
କାହିଁକି ହାଡ଼ ଦୁର୍ବଳ ହୁଏ?
୫୦ ବର୍ଷ ବୟସ ପରେ ମହିଳାଙ୍କ ଶରୀରରେ ହରମୋନ ପରିବର୍ତନ ହେବା ହିଁ ହାଡ଼ ଦୁର୍ବଳ ହେବାର ମୁଖ୍ୟ କାରଣ। ମେନୋପଜ୍ ସମୟରେ ଇଷ୍ଟ୍ରୋଜେନ ହରମୋନର ସ୍ତର କମିଯାଏ, ଯାହା ହାଡ଼ର ଘନତ୍ଵ ବଜାୟ ରଖିବାରେ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ନେଇଥାଏ। ଏହା ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ କାରଣଗୁଡ଼ିକ ହେଲା:
କ୍ୟାଲସିୟମ ଓ ଭିଟାମିନ୍ ଡିର ଅଭାବ: ହାଡ଼କୁ ମଜବୁତ ରଖିବା ପାଇଁ କ୍ୟାଲସିୟମ ଓ ଭିଟାମିନ୍ ଡି ଅତ୍ୟନ୍ତ ଜରୁରୀ। ଏହାର ଅଭାବ ହାଡ଼କୁ ଦୁର୍ବଳ କରେ।
ଶାରୀରିକ ନିଷ୍କ୍ରିୟତା: ନିୟମିତ ବ୍ୟାୟାମ ନକରିବା ଦ୍ଵାରା ହାଡ଼ର ଶକ୍ତି ଓ ଘନତ୍ଵ ହ୍ରାସ ପାଏ।
ଜେନେଟିକ୍ କାରଣ: ଯଦି ପରିବାରରେ ଅଷ୍ଟିଓପୋରୋସିସ୍ ଇତିହାସ ଥାଏ, ତେବେ ଏହାର ଆଶଙ୍କା ବଢ଼ିଥାଏ।
ଧୂମପାନ ଓ ମଦ୍ୟପାନ: ଏହା ହାଡ଼ର ଘନତ୍ଵକୁ କମାଇ ଦେଇଥାଏ।
ଔଷଧର ପାର୍ଶ୍ଵ ପ୍ରଭାବ: ଦୀର୍ଘ ସମୟ ଧରି କର୍ଟିକୋଷ୍ଟିରଏଡ଼ ଜାତୀୟ ଔଷଧ ବ୍ୟବହାର ହାଡ଼କୁ ଦୁର୍ବଳ କରିପାରେ।
ଅଷ୍ଟିଓପୋରୋସିସ୍ ରୋଗର ଲକ୍ଷଣ
ଅଷ୍ଟିଓପୋରୋସିସ୍ ଏକ ନୀରବ ରୋଗ ଭାବେ ପରିଚିତ, କାରଣ ଏହାର ଲକ୍ଷଣ ପ୍ରାୟତଃ ହାଡ଼ ଭାଙ୍ଗିବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଦେଖାଯାଏ ନାହିଁ। କିଛି ସାଧାରଣ ଲକ୍ଷଣ ହେଲା:
କଟି ବା ପିଠି ଯନ୍ତ୍ରଣା: ହାଡ଼ର ଦୁର୍ବଳତା ଯୋଗୁଁ ପିଠିରେ ବ୍ୟଥା ହେବା।
ଉଚ୍ଚତା ହ୍ରାସ: ମେରୁଦଣ୍ଡର ହାଡ଼ ସଙ୍କୋଚନ ହେବା ଯୋଗୁଁ ଉଚ୍ଚତା କମିଯାଏ।
ଝୁଣ୍ଟି ପଡ଼ିବା: ମେରୁଦଣ୍ଡରେ ବକ୍ରତା ଦେଖାଦେବା।
ସହଜରେ ହାଡ଼ ଭାଙ୍ଗିବା: କବଜି, କଟି ବା ମେରୁଦଣ୍ଡର ହାଡ଼ ସାମାନ୍ୟ ଆଘାତରେ ଭାଙ୍ଗିପାରେ।
ଏହା କେଉଁ ରୋଗର ଲକ୍ଷଣ?
ହାଡ଼ର ଦୁର୍ବଳତା ମୁଖ୍ୟତଃ ଅଷ୍ଟିଓପୋରୋସିସ୍ ରୋଗର ଲକ୍ଷଣ। ଏହା ବ୍ୟତୀତ, ଅନ୍ୟ କିଛି ରୋଗ ଯେପରିକି ଅଷ୍ଟିଓପେନିଆ (ହାଡ଼ର ଘନତ୍ଵ କମିବାର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଅବସ୍ଥା), ଭିଟାମିନ୍ ଡି ଅଭାବ, ବା ଥାଇରଏଡ଼ ରୋଗ ମଧ୍ୟ ହାଡ଼କୁ ଦୁର୍ବଳ କରିପାରେ। ଏହାର ନିର୍ଣ୍ଣୟ ପାଇଁ ବୋନ ଡେନସିଟି ଟେଷ୍ଟ (DEXA Scan) କରାଯାଏ, ଯାହା ହାଡ଼ର ଘନତ୍ଵ ମାପିଥାଏ।
ପ୍ରତିକାର ଓ ପ୍ରତିରୋଧ
ଅଷ୍ଟିଓପୋରୋସିସ୍ ଏକ ପ୍ରତିରୋଧଯୋଗ୍ୟ ରୋଗ, ଯଦି ସମୟକାଳରେ ପଦକ୍ଷେପ ନିଆଯାଏ। କିଛି ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ପଦକ୍ଷେପ ହେଲା:
ସୁଷମ ଖାଦ୍ୟ:
କ୍ୟାଲସିୟମ ସମୃଦ୍ଧ ଖାଦ୍ୟ ଯେପରିକି ଦୁଗ୍ଧଜାତ ଦ୍ରବ୍ୟ (ଦୁଧ, ଦହି, ପନୀର), ସବୁଜ ପନିପରିବା (ପାଳଙ୍ଗ, ବ୍ରକୋଲି), ଓ ମାଛ ଖାଆନ୍ତୁ।
ଭିଟାମିନ୍ ଡି ପାଇଁ ସୂର୍ଯ୍ୟକିରଣ, ମାଛ, ଅଣ୍ଡା ଓ ଫର୍ଟିଫାଏଡ୍ ଖାଦ୍ୟ ଗ୍ରହଣ କରନ୍ତୁ।
ନିୟମିତ ବ୍ୟାୟାମ:
ଓ୍ଵେଟ୍-ବେୟାରିଂ ବ୍ୟାୟାମ ଯେପରିକି ଚାଲିବା, ଜଗିଂ, ଓ ନାଚିବା ହାଡ଼କୁ ମଜବୁତ କରେ।
ଷ୍ଟ୍ରେଙ୍ଗଥ ଟ୍ରେନିଂ ଯେପରିକି ଓ୍ଵେଟ୍ ଲିଫ୍ଟିଂ ହାଡ଼ର ଘନତ୍ଵ ବଢ଼ାଇଥାଏ।
ଜୀବନଶୈଳୀ ପରିବର୍ତନ:
ଧୂମପାନ ଓ ମଦ୍ୟପାନ ତ୍ୟାଗ କରନ୍ତୁ।
ଅତ୍ୟଧିକ କଫି ଓ ସୋଡ଼ା ଏଡ଼ାନ୍ତୁ, କାରଣ ଏହା କ୍ୟାଲସିୟମ ଶୋଷଣକୁ ବାଧା ଦେଇଥାଏ।
ଡାକ୍ତରୀ ପରାମର୍ଶ:
୫୦ ବର୍ଷ ପରେ ନିୟମିତ ବୋନ ଡେନସିଟି ଟେଷ୍ଟ କରାନ୍ତୁ।
ଡାକ୍ତରଙ୍କ ପରାମର୍ଶ ଅନୁଯାୟୀ କ୍ୟାଲସିୟମ ଓ ଭିଟାମିନ୍ ଡି ସପ୍ଲିମେଣ୍ଟ ନିଅନ୍ତୁ।