କେଶ ଅଚାନକ ଝଡ଼ିବା କେଉଁ ରୋଗର ଲକ୍ଷଣ? ଜାଣନ୍ତୁ କ’ଣ କହିଲେ ଏମ୍ସର ଡାକ୍ତର

କେଶ ଝଡ଼ିବା ଆଜିକାଲି ଏକ ଗମ୍ଭୀର ସମସ୍ୟା ହୋଇପଡ଼ିଛି। ଏହାକୁ ହାଲୁକା ଭାବେ ନେବା ଅନୁଚିତ, କାରଣ ଏହା ଅନେକ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସମସ୍ୟାର ଲକ୍ଷଣ ହୋଇପାରେ। ଏମ୍ସ ଦିଲ୍ଲୀର ଚର୍ମ ରୋଗ ବିଭାଗର ଡାକ୍ତରଙ୍କ ମତ ଅନୁଯାୟୀ, ଅଚାନକ କେଶ ଝଡ଼ିବା ବିଭିନ୍ନ କାରଣରୁ ହୋଇପାରେ, ଯେଉଁଥିରେ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ରୋଗ ହେଉଛି ଏଲୋପେସିଆ ଏରିଆଟା। ଏହା ଏକ ସ୍ୱୟଂ-ପ୍ରତିରକ୍ଷା ରୋଗ (Autoimmune Disease), ଯେଉଁଥିରେ ଶରୀରର ପ୍ରତିରକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ବାଲର ମୂଳ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରେ, ଫଳରେ କେଶ ଝଡ଼ିବା ଆରମ୍ଭ ହୁଏ।

ଏଲୋପେସିଆ ଏରିଆଟା କ’ଣ?
ଏମ୍ସର ଡାକ୍ତରଙ୍କ ଅନୁଯାୟୀ, ଏଲୋପେସିଆ ଏରିଆଟା ଏକ ଅଟୋଇମ୍ୟୁନ୍ ରୋଗ, ଯେଉଁଥିରେ ଶରୀରର ପ୍ରତିରକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ଭୁଲ୍‌ରେ କେଶର ମୂଳକୁ ଆକ୍ରମଣ କରେ। ଏହା ଫଳରେ ମୁଣ୍ଡରେ ଗୋଲାକାର ଖାଲି ପଡ଼ିଯାଏ, ଯାହାକୁ ପ୍ୟାଚି ଗଞ୍ଜାପଣ (Patchy Baldness) କୁହାଯାଏ। ଏହି ରୋଗ ସାଧାରଣତଃ ଅସ୍ଥାୟୀ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ଅନେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏକ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ବିନା ଚିକିତ୍ସାରେ ମଧ୍ୟ ସମାଧାନ ହୋଇପାରେ। ତେବେ, ଏହା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଗଞ୍ଜାପଣ (Alopecia Totalis) ଆକାରରେ ମଧ୍ୟ ଦେଖାଦେଇପାରେ, ଯେଉଁଥିରେ ମୁଣ୍ଡର ସମସ୍ତ କେଶ ଝଡ଼ିଯାଏ।

ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କାରଣ ଓ ରୋଗ
ଏମ୍ସର ଡାକ୍ତରଙ୍କ ମତ ଅନୁସାରେ, କେଶ ଝଡ଼ିବା କେବଳ ଏଲୋପେସିଆ ଏରିଆଟା ସହ ସୀମିତ ନୁହେ। ଏହା ଅନ୍ୟ କେତେକ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସମସ୍ୟାର ଲକ୍ଷଣ ହୋଇପାରେ, ଯେପରି:

ଥାଇରଏଡ୍ ଅସନ୍ତୁଳନ: ହାଇପୋଥାଇରଏଡିଜମ କିମ୍ବା ହାଇପରଥାଇରଏଡିଜମ ଯୋଗୁ କେଶ ଝଡ଼ିପାରେ। ଥାଇରଏଡ୍ ଚିକିତ୍ସା କଲେ ଏହା ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ହୋଇପାରେ।

ପୋଷକ ତତ୍ତ୍ୱର ଅଭାବ: ଆଇରନ, ଜିଙ୍କ, ବାୟୋଟିନ, ଭିଟାମିନ୍ ଡି ଓ ବି୧୨ର ଅଭାବ କେଶ ଝଡ଼ିବାର କାରଣ ହୋଇପାରେ।

ହରମୋନ୍ ଅସନ୍ତୁଳନ: ଗର୍ଭାବସ୍ଥା, ପ୍ରସବ ପରେ କିମ୍ବା ମେନୋପଜ ସମୟରେ ହରମୋନ୍ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଯୋଗୁ କେଶ ଝଡ଼ିପାରେ।

ଔଷଧର ପାର୍ଶ୍ୱ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା: କିଛି ଔଷଧ, ଯେପରି କିମୋଥେରାପି କିମ୍ବା ଗର୍ଭନିରୋଧକ ମେଡ଼ିସିନ କେଶ ଝଡ଼ିବାର କାରଣ ହୋଇପାରେ।

ତନାବ: ଅତ୍ୟଧିକ ଶାରୀରିକ କିମ୍ବା ମାନସିକ ତନାବ ଟେଲୋଜେନ୍ ଏଫ୍ଲୁଭିଅମ୍ (Telogen Effluvium) ନାମକ ଅବସ୍ଥା ସୃଷ୍ଟି କରିପାରେ, ଯେଉଁଥିରେ କେଶ ଅଚାନକ ଝଡ଼ିବା ଆରମ୍ଭ ହୁଏ।

ସଂକ୍ରମଣ: ମୁଣ୍ଡରେ ଫଙ୍ଗାଲ ସଂକ୍ରମଣ (Fungal Infection) ଯୋଗୁ ମଧ୍ୟ କେଶ ଝଡ଼ିପାରେ, ଯାହା ପିଲାମାନଙ୍କୁ ଅଧିକ ପ୍ରଭାବିତ କରେ।

ମହାରାଷ୍ଟ୍ରରେ ରହସ୍ୟମୟ ଭାଇରସ
ମହାରାଷ୍ଟ୍ରର ବୁଲଢାଣା ଜିଲ୍ଲାରେ ଏକ ରହସ୍ୟମୟ ଭାଇରସ ଯୋଗୁ ଅଚାନକ କେଶ ଝଡ଼ିବାର ଅନେକ ମାମଲା ସାମ୍ନାକୁ ଆସିଛି। ଏହି ଭାଇରସ ଯୋଗୁ ମୁଣ୍ଡରେ ପ୍ରଥମେ ଖଜୁଆ ହୁଏ ଏବଂ ତିନି ଦିନ ମଧ୍ୟରେ ସମସ୍ତ କେଶ ଝଡ଼ିଯାଏ। ପଦ୍ମଶ୍ରୀ ସମ୍ମାନିତ ଡାକ୍ତର ହିମ୍ମତରାଓ ବାବସ୍କରଙ୍କ ରିପୋର୍ଟ ଅନୁଯାୟୀ, ସରକାରୀ ରାସନ ଦୋକାନରୁ ମିଳୁଥିବା ଗହମରେ ଅତ୍ୟଧିକ ସେଲେନିଅମ ମାତ୍ରା ଏହାର କାରଣ ହୋଇପାରେ। ଏହି ସମସ୍ୟା ଏକ ମାସ ମଧ୍ୟରେ ଆଧା ଡଜନ ଗାଁକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଛି ଏବଂ ୨୦୦ରୁ ଅଧିକ ଲୋକ, ଯେଉଁଥିରେ ପିଲା, ବୟସ୍କ ଓ ମହିଳା ସାମିଲ, ଏହାର ଶିକାର ହୋଇଛନ୍ତି। ଡାକ୍ତରମାନେ ଏହାର କାରଣ ଓ ସମାଧାନ ଖୋଜିବା ପାଇଁ ନମୁନା ସଂଗ୍ରହ କରି ତଦନ୍ତ କରୁଛନ୍ତି।

ଲକ୍ଷଣ ଓ ଚିହ୍ନ
ଅଚାନକ କେଶ ଝଡ଼ିବା ସହ ଅନ୍ୟ କିଛି ଲକ୍ଷଣ ଦେଖାଦେଲେ ତୁରନ୍ତ ଡାକ୍ତରଙ୍କୁ ଦେଖାଇବା ଆବଶ୍ୟକ। ଏହି ଲକ୍ଷଣଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି:
ମୁଣ୍ଡରେ ଗୋଲାକାର ଖାଲି ପଡ଼ିବା ବା ପ୍ୟାଚି ଗଞ୍ଜାପଣ।

ମୁଣ୍ଡରେ ଖଜୁଆ, ଲାଲିମା ବା ଯନ୍ତ୍ରଣା।

ନଖର ଆକୃତି, ରଙ୍ଗ ବା ଗଠନରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ।

ଅନ୍ୟ ଅଟୋଇମ୍ୟୁନ୍ ରୋଗର ଲକ୍ଷଣ ଯେପରି ଥାଇରଏଡ୍, ଭିଟିଲିଗୋ, ଲ୍ୟୁପସ୍ ବା ଆର୍ଥ୍ରାଇଟିସ୍।

ମହିଳାମାନଙ୍କରେ ହରମୋନ୍ ଅସନ୍ତୁଳନର ଲକ୍ଷଣ ଯେପରି ଅନିୟମିତ ଋତୁସ୍ରାବ, ମୁହଁରେ ବ୍ରଣ ବା ଅସ୍ୱାଭାବିକ ସ୍ଥାନରେ କେଶ ବୃଦ୍ଧି।

କ’ଣ କରିବେ?
ଏମ୍ସର ଡାକ୍ତରଙ୍କ ପରାମର୍ଶ ଅନୁଯାୟୀ, କେଶ ଝଡ଼ିବା ଆରମ୍ଭ ହେଲେ ତୁରନ୍ତ ଚର୍ମ ରୋଗ ବିଶେଷଜ୍ଞଙ୍କୁ ଦେଖାଇ ସଠିକ କାରଣ ଚିହ୍ନଟ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ। ସଠିକ ଚିକିତ୍ସା ଦ୍ୱାରା ଅନେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବାଲ ଝଡ଼ିବା ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରାଯାଇପାରେ। ଏହାସହ:

ପୁଷ୍ଟିକର ଖାଦ୍ୟ: ଭିଟାମିନ୍ ଡି, ବି୧୨, ଆଇରନ ଓ ବାୟୋଟିନ୍ ଯୁକ୍ତ ଖାଦ୍ୟ ଖାଆନ୍ତୁ।

ଟେନସନ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ: ଯୋଗ, ଧ୍ୟାନ ଓ ପର୍ଯାପ୍ତ ନିଦ୍ରା ଦ୍ୱାରା ଟେନସନ କମ୍ କରନ୍ତୁ।

କେଶର ଯତ୍ନ: କେମିକାଲ ଯୁକ୍ତ ପ୍ରୋଡକ୍ଟ, ଟାଇଟ ହେୟାରଷ୍ଟାଇଲ ଓ ଅତ୍ୟଧିକ ତାପ ବ୍ୟବହାର ଏଡ଼ାନ୍ତୁ।

ଔଷଧ: ଏଲୋପେସିଆ ଏରିଆଟା ପାଇଁ ଡାକ୍ତର କର୍ଟିକୋଷ୍ଟିରଏଡ କ୍ରିମ ବା ଇଞ୍ଜେକ୍ସନ ପରାମର୍ଶ ଦେଇପାରନ୍ତି।