ଆପଣ କେମିକାଲ ମିଶା କ୍ଷୀର ତ ପିଉନାହାନ୍ତି, ବିଶେଷଜ୍ଞଙ୍କଠାରୁ ଜାଣନ୍ତୁ କିପରି କରିବେ ଚିହ୍ନଟ ?
କ୍ଷୀର ଆମ ଖାଦ୍ୟର ଏକ ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ ଅଂଶ, ଯେଉଁଥିରେ ପ୍ରୋଟିନ, କ୍ୟାଲସିୟମ, ଭିଟାମିନ ଓ ଖନିଜ ପଦାର୍ଥ ଭରପୂର ରହିଛି। କିନ୍ତୁ ଆପଣ ଜାଣିଛନ୍ତି କି, ଆମେ ପ୍ରତିଦିନ ପିଉଥିବା କ୍ଷୀର ଶୁଦ୍ଧ ନା କେମିକାଲ ମିଶା? କ୍ଷୀରରେ ଅପମିଶ୍ରଣ ଏକ ଗୁରୁତର ସମସ୍ୟା ହେଉଛି, ଯାହା ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ପାଇଁ କ୍ଷତିକାରକ ହୋଇପାରେ। ବିଶେଷଜ୍ଞମାନେ କହୁଛନ୍ତି ଯେ କିଛି ସରଳ ପଦ୍ଧତି ଅବଲମ୍ବନ କରି ଆପଣ ଘରେ ହିଁ କ୍ଷୀରର ଶୁଦ୍ଧତା ଯାଞ୍ଚ କରିପାରିବେ।
କ୍ଷୀରରେ କେମିକାଲ ଅପମିଶ୍ରଣର ସମସ୍ୟା
ଭାରତ ହେଉଛି ବିଶ୍ୱର ସବୁଠାରୁ ବଡ଼ କ୍ଷୀର ଉତ୍ପାଦକ ଦେଶ, କିନ୍ତୁ ଉତ୍ପାଦନ ଓ ଖାଦ୍ୟ ଚାହିଦା ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଅନ୍ତର ଯୋଗୁଁ ଅନେକ ସମୟରେ କ୍ଷୀରରେ ଅପମିଶ୍ରଣ ହେଉଛି। ବିଶେଷଜ୍ଞଙ୍କ ମତରେ, କ୍ଷୀରରେ ପାଣି, ଷ୍ଟାର୍ଚ, ଡିଟରଜେଣ୍ଟ, ଫର୍ମାଲିନ, ଆମୋନିୟମ ସଲଫେଟ, ବେନ୍ଜୋଇକ ଏସିଡ ଓ ମେଲାମାଇନ ଭଳି କେମିକାଲ ମିଶ୍ରଣ କରାଯାଉଛି। ଏହା କ୍ଷୀରର ଗୁଣବତ୍ତାକୁ ହ୍ରାସ କରିବା ସହ ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସମସ୍ୟା ସୃଷ୍ଟି କରିପାରେ, ଯେପରିକି ଯକୃତ ଓ କିଡନୀ କ୍ଷତି, ପେଟ ସମସ୍ୟା ଓ ଏଲର୍ଜି।
ଘରେ କିପରି ଚିହ୍ନଟ କରିବେ?
ଭାରତୀୟ ଖାଦ୍ୟ ସୁରକ୍ଷା ଓ ମାନକ ପ୍ରାଧିକରଣ (FSSAI) ଅନୁସାରେ, କିଛି ସରଳ ପରୀକ୍ଷା ଦ୍ୱାରା ଆପଣ କ୍ଷୀରରେ ଅପମିଶ୍ରଣ ଚିହ୍ନଟ କରିପାରିବେ:
ପାଣି ମିଶ୍ରଣ ପରୀକ୍ଷା:
ଏକ ଚମଚ କ୍ଷୀର ଏକ ଚିକ୍କଣ, ଢାଲୁଆ ଜାଗାରେ ରଖନ୍ତୁ।
ଶୁଦ୍ଧ କ୍ଷୀର ଧୀରେ ଧୀରେ ବାହାରିବ ଏବଂ ଏକ ଧଳା ରେଖା ଛାଡିବ।
ପାଣି ମିଶ୍ରିତ କ୍ଷୀର ଦ୍ରୁତ ଗତିରେ ବାହାରିବ ଏବଂ କୌଣସି ରେଖା ଛାଡିବ ନାହିଁ।
ଷ୍ଟାର୍ଚ ପରୀକ୍ଷା:
୨-୩ ମିଲି କ୍ଷୀରକୁ ଫୁଟାଇ ଥଣ୍ଡା କରନ୍ତୁ।
ଏଥିରେ ୨-୩ ଫୋଟା ୧% ଆୟୋଡିନ ସୋଲ୍ୟୁସନ ମିଶାନ୍ତୁ।
ଯଦି କ୍ଷୀର ନୀଳ ରଙ୍ଗରେ ବଦଳେ, ତେବେ ଏଥିରେ ଷ୍ଟାର୍ଚ ମିଶ୍ରିତ ହୋଇଛି। ଏହି ନୀଳ ରଙ୍ଗ ଫୁଟାଇଲେ ଅଦୃଶ୍ୟ ହୋଇଯାଏ ଓ ଥଣ୍ଡା ହେଲେ ପୁଣି ଫେରେ।
ଡିଟରଜେଣ୍ଟ ପରୀକ୍ଷା:
୫ ମିଲି କ୍ଷୀରରେ ସମାନ ପରିମାଣର ପାଣି ମିଶାନ୍ତୁ ଓ ଭଲ ଭାବେ ଫେଟନ୍ତୁ ।
ଯଦି ଅଧିକ ଫେଣ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ, ତେବେ କ୍ଷୀରରେ ଡିଟରଜେଣ୍ଟ ମିଶ୍ରିତ ହୋଇଥାଏ।
ଶୁଦ୍ଧ କ୍ଷୀରରେ ଫେଣ ହୁଏ ନାହିଁ।
ଫର୍ମାଲିନ ପରୀକ୍ଷା:
୫ ମିଲି ଦୁଧରେ ୨-୩ ଫୋଟା ଫର୍ମାଲିନ ଟେଷ୍ଟ ରିଏଜେଣ୍ଟ (ଯାହା ଖାଦ୍ୟ ପରୀକ୍ଷା କିଟରେ ମିଳେ) ମିଶାନ୍ତୁ।
ଯଦି କ୍ଷୀର ନୀଳ କିମ୍ବା ବାଇଗଣୀ ରଙ୍ଗରେ ବଦଳେ, ତେବେ ଏଥିରେ ଫର୍ମାଲିନ ମିଶ୍ରିତ ହୋଇଥାଏ।
ବିଶେଷଜ୍ଞଙ୍କ ପରାମର୍ଶ
ଡକ୍ଟର ସୌରଭ ଆରୋରା କହିଛନ୍ତି ଯେ କ୍ଷୀରରେ ଅପମିଶ୍ରଣ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ପାଇଁ ଗୁରୁତର ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି କରିପାରେ। ସେ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଛନ୍ତି ଯେ ଗ୍ରାହକମାନେ ନିୟମିତ ଭାବେ କ୍ଷୀରର ଗୁଣବତ୍ତା ଯାଞ୍ଚ କରିବା ଉଚିତ। ଯଦି କ୍ଷୀରରେ ଅପମିଶ୍ରଣର ସନ୍ଦେହ ହୁଏ, ତେବେ FSSAI ଅନୁମୋଦିତ ପରୀକ୍ଷାଗାରରେ ଯାଞ୍ଚ କରାଇବା ଉଚିତ।