ଭାରତ-EFTA ବାଣିଜ୍ୟ ଚୁକ୍ତି ଅକ୍ଟୋବର ୧ରୁ ହେବ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ: ୧୦ ଲକ୍ଷ ନିଯୁକ୍ତି ସୃଷ୍ଟି ସହ ଆକର୍ଷିତ କରିବ ବିଲିୟନ ଡଲାର ନିବେଶ
ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ଭାରତ ଓ ଇଉରୋପୀୟ ମୁକ୍ତ ବାଣିଜ୍ୟ ସଂଘ (EFTA) ମଧ୍ୟରେ ସ୍ୱାକ୍ଷରିତ ବାଣିଜ୍ୟ ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ସହଭାଗୀ ଚୁକ୍ତି (TEPA) ଆଗାମୀ ଅକ୍ଟୋବର ୧, ୨୦୨୫ରୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେବ। କେନ୍ଦ୍ର ବାଣିଜ୍ୟ ଓ ଶିଳ୍ପ ମନ୍ତ୍ରୀ ପୀୟୂଷ ଗୋୟଲ ଶନିବାର ଏହା ଘୋଷଣା କରିଛନ୍ତି। ଏହି ଚୁକ୍ତି ଭାରତରେ ୧୦୦ ବିଲିୟନ ଡଲାରର ବିଦେଶୀ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ନିବେଶ (FDI) ଆକର୍ଷଣ କରିବା ସହ ୧୦ ଲକ୍ଷ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ନିଯୁକ୍ତି ସୃଷ୍ଟି କରିବ ବୋଲି ଆଶା କରାଯାଉଛି।
ଏହି ଐତିହାସିକ ଚୁକ୍ତି ୨୦୨୪ ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୦ରେ ସ୍ୱାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ EFTA ର ଚାରି ସଦସ୍ୟ ଦେଶ—ଆଇସଲ୍ୟାଣ୍ଡ, ଲିଚେନଷ୍ଟାଇନ, ନରୱେ ଓ ସ୍ୱିଟଜରଲ୍ୟାଣ୍ଡ ସାମିଲ ଅଛନ୍ତି। ଏହି ଚୁକ୍ତି ଭାରତରେ ଫାର୍ମା, ଫିନଟେକ, ଏଗ୍ରିଟେକ ଓ ନବୀକରଣୀୟ ଶକ୍ତି ଭଳି କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିଦେଶୀ ନିବେଶ ଏବଂ ଦ୍ୱିପାକ୍ଷିକ ବାଣିଜ୍ୟକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିବ।
ଚୁକ୍ତି ଅନୁସାରେ, EFTA ଦେଶଗୁଡ଼ିକ ଆଗାମୀ ୧୫ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ୧୦୦ ବିଲିୟନ ଡଲାର ନିବେଶ କରିବାକୁ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦେଇଛନ୍ତି—ପ୍ରଥମ ୧୦ ବର୍ଷରେ ୫୦ ବିଲିୟନ ଏବଂ ପରବର୍ତ୍ତୀ ୫ ବର୍ଷରେ ଆଉ ୫୦ ବିଲିୟନ ଡଲାର। ଏହା ଭାରତରେ ୧୦ ଲକ୍ଷ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ନିଯୁକ୍ତି ସୃଷ୍ଟି କରିବା ସହ ଅର୍ଥନୀତିକୁ ନୂତନ ଗତି ପ୍ରଦାନ କରିବ।
ଏହି ଚୁକ୍ତି ଅଧୀନରେ ଭାରତ ନିଜର ୮୨.୭% ଟାରିଫ ଲାଇନ ବା ଉତ୍ପାଦ ଶ୍ରେଣୀରେ EFTA ଦେଶଗୁଡ଼ିକର ରପ୍ତାନିର ୯୫.୩% ପାଇଁ ଶୁଳ୍କ-ମୁକ୍ତ ବଜାର ପ୍ରବେଶ ପ୍ରଦାନ କରିବ, ଯେଉଁଥିରେ ୮୦%ରୁ ଅଧିକ ସୁନା ଆମଦାନୀ ସାମିଲ। ଭାରତୀୟ ଗ୍ରାହକମାନେ ସ୍ୱିସ୍ ଉତ୍ପାଦ ଯେପରିକି ଘଣ୍ଟା, ଚକୋଲେଟ, ବିସ୍କୁଟ ଓ କ୍ଲକଗୁଡ଼ିକୁ କମ ଶୁଳ୍କ ବା ଶୁଳ୍କ-ମୁକ୍ତ ଭାବେ ପାଇପାରିବେ, ଯେହେତୁ ଏହି ଉତ୍ପାଦଗୁଡ଼ିକର ଶୁଳ୍କ ୧୦ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ପର୍ଯ୍ୟାୟକ୍ରମେ ହ୍ରାସ ପାଇବ।
ସେବା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭାରତ EFTA ପାଇଁ ୧୦୫ଟି ଉପ-କ୍ଷେତ୍ର ଯେପରିକି ହିସାବ ନିକାଶ, ବ୍ୟବସାୟ ସେବା, କମ୍ପ୍ୟୁଟର ସେବା, ବଣ୍ଟନ ଓ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସେବା ଖୋଲିଛି। ଏହା ଭାରତୀୟ ସେବା ରପ୍ତାନିକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିବ।
EFTA ଦେଶଗୁଡ଼ିକ ନିବେଶକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିବାକୁ ଏବଂ ଭାରତରେ FDI ବୃଦ୍ଧି କରିବାକୁ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତିବଦ୍ଧ। ଏହି ନିବେଶ ବ୍ରାଉନଫିଲ୍ଡ ଓ ଗ୍ରୀନଫିଲ୍ଡ ପ୍ରକଳ୍ପ ତଥା କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପରିପକ୍ୱ ସମ୍ପତ୍ତିରେ ହେବ। ଯଦି ନିବେଶରେ କୌଣସି କମୀ ରହେ, ଭାରତ ଶୁଳ୍କ ରିଆୟତ ପ୍ରତ୍ୟାହାର ବା ସ୍ଥଗିତ ରଖିବାର ଅଧିକାର ରଖୁଛି, ଯାହା ଏହି ଚୁକ୍ତିରେ ସ୍ପଷ୍ଟ ଉଲ୍ଲେଖ ରହିଛି।
ପୀୟୂଷ ଗୋୟଲ ଏକ୍ସରେ ପୋଷ୍ଟ କରି କହିଛନ୍ତି, “ଚାରି ଦେଶ ନିଜ ନିଜର ଅନୁମୋଦନ ଦସ୍ତାବିଜ ନରୱେରେ ଜମା କରିଛନ୍ତି, ଏବଂ ଅକ୍ଟୋବର ୧ରୁ ଏହି FTA କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେବ।” ଗୋୟଲ ଆହୁରି କହିଛନ୍ତି ଯେ ଏହା ଭାରତର ପ୍ରଥମ ଏକ ଆଧୁନିକ ଓ ମହତ୍ତ୍ୱାକାଂକ୍ଷୀ ବାଣିଜ୍ୟ ଚୁକ୍ତି, ଯେଉଁଥିରେ ପରିବେଶ, ବାଣିଜ୍ୟ, ବୌଦ୍ଧିକ ସମ୍ପତ୍ତି ଅଧିକାର ଓ ଲିଙ୍ଗ ଭଳି ନୂତନ ଉପାଦାନ ସାମିଲ ହୋଇଛି।
୨୦୨୪-୨୫ରେ ଭାରତ-EFTA ଦ୍ୱିପାକ୍ଷିକ ବାଣିଜ୍ୟ ୨୪.୪ ବିଲିୟନ ଡଲାର ରହିଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ସ୍ୱିଟଜରଲ୍ୟାଣ୍ଡ ଭାରତର ସବୁଠାରୁ ବଡ଼ ବାଣିଜ୍ୟ ଅଂଶୀଦାର ରହିଛି। ଅନ୍ୟ ତିନୋଟି ଦେଶ ସହ ବାଣିଜ୍ୟ ପରିମାଣ ତୁଳନାତ୍ମକ ଭାବେ କମ ରହିଛି। ଏହି ଚୁକ୍ତି ଭାରତୀୟ ରପ୍ତାନିକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିବା ସହ EFTA ଦେଶଗୁଡ଼ିକରେ ଭାରତୀୟ ଉତ୍ପାଦ ଓ ସେବାର ବଜାର ସୁଯୋଗ ବୃଦ୍ଧି କରିବ।
ଏହା ବ୍ୟତୀତ, ଏହି ଚୁକ୍ତି ଭାରତର ୯% ନାମମାତ୍ର ଜିଡିପି ବୃଦ୍ଧି ଆଧାରରେ ନିବେଶ ଆକର୍ଷଣ କରିବାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖିଛି। ଗତ ଦଶନ୍ଧିରେ EFTA ରୁ ନିବେଶ ୧୩% ବାର୍ଷିକ ବୃଦ୍ଧି ହାରରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି, ଯାହା ଏହି ଚୁକ୍ତିର ସଫଳତା ପାଇଁ ଆଶାବାଦୀ ଚିତ୍ର ଉପସ୍ଥାପନ କରୁଛି।
ଏହି ଚୁକ୍ତି ଭାରତର ପ୍ରଥମ ଏକ ମୁକ୍ତ ବାଣିଜ୍ୟ ଚୁକ୍ତି ଯାହା ବିକଶିତ ଦେଶମାନଙ୍କ ସହ ସ୍ୱାକ୍ଷରିତ ହୋଇଛି ଏବଂ ଏକ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ୧୦୦ ବିଲିୟନ ଡଲାର ନିବେଶ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ସହ ଆସିଛି। ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦୀ ଏହାକୁ “ନୂତନ ସହଯୋଗୀତାର ଦ୍ୱାର ଖୋଲିବ” ବୋଲି ଅଭିହିତ କରିଛନ୍ତି, ଯେଉଁଥିରେ EFTA ଦେଶଗୁଡ଼ିକର ନବସୃଜନ ଓ ଗବେଷଣା କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିଶ୍ୱସ୍ତରୀୟ ନେତୃତ୍ୱ ଭାରତର ଅର୍ଥନୀତିକୁ ନୂତନ ଉଚ୍ଚତା ପ୍ରଦାନ କରିବ।
ଏହି ଚୁକ୍ତି ୨୦୦୮ରୁ ଆଲୋଚନାରେ ଥିଲା ଏବଂ ପ୍ରାୟ ୧୬ ବର୍ଷ ପରେ ମୋଦୀ ସରକାରଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଏହା ସଫଳତାର ସହ ସମାପ୍ତ ହୋଇଛି। ଏହା ଭାରତର ଅର୍ଥନୈତିକ କୂଟନୀତିରେ ଏକ ମାଇଲଖୁଣ୍ଟ ଭାବେ ବିବେଚିତ ହେଉଛି।