ଶିମଲା: ହିମାଚଳ ପ୍ରଦେଶର ଶିମଲା ଜିଲ୍ଲାର ରାମପୁର ବୁଶାହର ନିକଟରେ ଅବସ୍ଥିତ ଶ୍ରାଇ କୋଟି ମାତା ମନ୍ଦିର ଏକ ଅନନ୍ୟ ପରମ୍ପରା ଓ ରହସ୍ୟ ପାଇଁ ପ୍ରସିଦ୍ଧ। ଏହି ମନ୍ଦିରରେ ମାତା ଦୁର୍ଗାଙ୍କୁ ପୂଜା କରାଯାଏ, କିନ୍ତୁ ଏକ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟଜନକ ନିୟମ ଅନୁଯାୟୀ, ସ୍ୱାମୀ ଓ ସ୍ତ୍ରୀ ଏକାଠି ଏହି ମନ୍ଦିରରେ ଦର୍ଶନ କିମ୍ବା ପୂଜା କରିପାରନ୍ତି ନାହିଁ। ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କୃତିରେ ଯେଉଁଠି ଦମ୍ପତିଙ୍କ ଏକାଠି ପୂଜା କରିବା ଶୁଭ ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଏ, ସେଠାରେ ଏହି ମନ୍ଦିରର ଏହି ନିୟମ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ। ଏହା ପଛରେ ଏକ ପୌରାଣିକ କାହାଣୀ ରହିଛି, ଯାହା ମାତା ପାର୍ବତୀଙ୍କ ଶାପ ସହ ଜଡ଼ିତ।
ମନ୍ଦିରର ଅବସ୍ଥିତି ଓ ମହତ୍ତ୍ୱ
ଶ୍ରାଇ କୋଟି ମାତା ମନ୍ଦିର ସମୁଦ୍ର ପତନଠାରୁ ୧୧,୦୦୦ ଫୁଟ ଉଚ୍ଚତାରେ ଘନ ଦେବଦାରୁ ଜଙ୍ଗଲ ମଧ୍ୟରେ ଅବସ୍ଥିତ। ଏହି ମନ୍ଦିର ଶିମଲାଠାରୁ ୧୨୬ କିଲୋମିଟର ଦୂରରେ ରାମପୁର ନିକଟରେ ଅଛି। ଏହାର ପରିବେଶ ଅତ୍ୟନ୍ତ ମନୋରମ ଓ ଶାନ୍ତ, ଯାହା ଦୂରଦୂରାନ୍ତରୁ ଭକ୍ତମାନଙ୍କୁ ଆକର୍ଷିତ କରିଥାଏ। ମାତା ଭୀମାକାଳୀ ଟ୍ରଷ୍ଟ ଏହି ମନ୍ଦିରର ରକ୍ଷଣାବେକ୍ଷଣ କରିଥାଏ। ଏହି ମନ୍ଦିର ଶତାବ୍ଦୀ ପ୍ରାଚୀନ ଏବଂ ଏହାର ଅନନ୍ୟ ପରମ୍ପରା ଆଜି ମଧ୍ୟ ଅନୁସରଣ କରାଯାଏ।
ପୌରାଣିକ କାହାଣୀ ଓ ଶାପର ରହସ୍ୟ
ଏହି ମନ୍ଦିରର ଅନନ୍ୟ ନିୟମ ପଛରେ ଏକ ପୌରାଣିକ କାହାଣୀ ରହିଛି। କିମ୍ବଦନ୍ତୀ ଅନୁଯାୟୀ, ଭଗବାନ ଶିବ ତାଙ୍କ ଦୁଇ ପୁତ୍ର କାର୍ତ୍ତିକେୟ ଓ ଗଣେଶଙ୍କୁ ବିଶ୍ୱରେ ଏକ ଚକ୍ର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ କରିବାକୁ କହିଥିଲେ। କାର୍ତ୍ତିକେୟ ବିଶ୍ୱ ଭ୍ରମଣ ଆରମ୍ଭ କରିଥିବା ବେଳେ ଗଣେଶ ତାଙ୍କ ପିତାମାତା ଶିବ ଓ ପାର୍ବତୀଙ୍କୁ ବିଶ୍ୱ ମନେ କରି ସେମାନଙ୍କ ଚାରିପାଖରେ ପ୍ରଦକ୍ଷିଣ କରିଥିଲେ। ଏହା ଦେଖି ଶିବ ଗଣେଶଙ୍କୁ ବିଜେତା ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ଏବଂ ତାଙ୍କ ବିବାହ ପ୍ରଥମେ ସମ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥିଲା।
କାର୍ତ୍ତିକେୟ ଫେରିବା ବେଳକୁ ଗଣେଶଙ୍କ ବିବାହ ହୋଇସାରିଥିଲା। ଏହା ଦେଖି କାର୍ତ୍ତିକେୟ କ୍ରୋଧିତ ହୋଇ କେବେ ବିବାହ ନକରିବାର ପ୍ରତିଜ୍ଞା ନେଇଥିଲେ। ଏହି ଘଟଣାରେ ମାତା ପାର୍ବତୀ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଦୁଃଖୀ ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ଯେ ଯେଉଁ ଦମ୍ପତି ଏହି ମନ୍ଦିରରେ ଏକାଠି ଦର୍ଶନ କରିବେ, ସେମାନେ ପରସ୍ପରଠାରୁ ଅଲଗା ହୋଇଯିବେ। ଏହି ଶାପ ହେତୁ ଆଜି ମଧ୍ୟ ସ୍ୱାମୀ-ସ୍ତ୍ରୀ ଏକାଠି ଏହି ମନ୍ଦିରରେ ପୂଜା କିମ୍ବା ଦର୍ଶନ କରନ୍ତି ନାହିଁ। ଯଦି ଦମ୍ପତି ଏକାଠି ମନ୍ଦିରକୁ ଯାଆନ୍ତି, ତେବେ ଜଣେ ବାହାରେ ଅପେକ୍ଷା କରନ୍ତି ଏବଂ ଅନ୍ୟ ଜଣେ ଦର୍ଶନ କରନ୍ତି।
ମନ୍ଦିରର ନିୟମ ଓ ବିଶ୍ୱାସ
ଏହି ମନ୍ଦିରରେ ମାତା ପାର୍ବତୀଙ୍କ ଶାପ ଅନୁଯାୟୀ, ଯଦି କୌଣସି ଦମ୍ପତି ଏକାଠି ଦର୍ଶନ କରନ୍ତି, ତେବେ ସେମାନଙ୍କ ବିବାହିତ ଜୀବନରେ ସମସ୍ୟା ଦେଖାଦେଇ ଅଲଗା ହେବାର ଆଶଙ୍କା ରହିଥାଏ। ଏହି ବିଶ୍ୱାସ ହେତୁ ଭକ୍ତମାନେ ଏହି ନିୟମକୁ କଡ଼ାକଡ଼ି ପାଳନ କରନ୍ତି। ମନ୍ଦିରରେ ଗଣେଶଜୀ ଓ ତାଙ୍କ ପତ୍ନୀଙ୍କ ମୂର୍ତ୍ତି ମୁଖ୍ୟ ଦ୍ୱାର ନିକଟରେ ରହିଛନ୍ତି, ଯାହା ଏହି ପୌରାଣିକ କାହାଣୀକୁ ଆହୁରି ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଇଥାଏ।
ମନ୍ଦିରର ଆକର୍ଷଣ
ଶ୍ରାଇ କୋଟି ମାତା ମନ୍ଦିର କେବଳ ଏହାର ଅନନ୍ୟ ପରମ୍ପରା ପାଇଁ ନୁହେଁ, ବରଂ ଏହାର ପ୍ରାକୃତିକ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ପ୍ରସିଦ୍ଧ। ଘନ ଜଙ୍ଗଲ ଓ ପର୍ବତମାଳା ମଧ୍ୟରେ ଅବସ୍ଥିତ ଏହି ମନ୍ଦିର ଭକ୍ତମାନଙ୍କୁ ଶାନ୍ତି ଓ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକତା ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ। ଏହାର ଅନନ୍ୟ ପରମ୍ପରା ଓ ପୌରାଣିକ ମହତ୍ତ୍ୱ ହେତୁ ଏହା ରାମପୁର, ରୋହରୁ, ଶିମଲା ଏବଂ ଦେଶ-ବିଦେଶରୁ ଆସୁଥିବା ଭକ୍ତମାନଙ୍କୁ ଆକର୍ଷିତ କରିଥାଏ। ଏହା ମାର୍ଚ୍ଚରୁ ଜୁନ ଏବଂ ସେପ୍ଟେମ୍ବରରୁ ନଭେମ୍ବର ମାସ ମଧ୍ୟରେ ପରିଦର୍ଶନ ପାଇଁ ସର୍ବୋତ୍ତମ ସମୟ ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଏ।