ସିନ୍ଧୁ ଜଳ ଚୁକ୍ତିନାମା ସମାପ୍ତ କରିବାର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତ, ୩ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ହେବ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ
ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ପହଲଗାମ ଆତଙ୍କୀ ଆକ୍ରମଣର ପ୍ରତିଶୋଧ ସ୍ୱରୂପ ଭାରତ ସରକାର ୧୯୬୦ର ସିନ୍ଧୁ ଜଳ ଚୁକ୍ତି (Indus Waters Treaty) ସ୍ଥଗିତ ରଖି ପାକିସ୍ତାନକୁ ସିନ୍ଧୁ ନଦୀ ଓ ଏହାର ସହାୟକ ନଦୀଗୁଡ଼ିକର ଜଳ ପ୍ରବାହ ବନ୍ଦ କରିବା ପାଇଁ ଏକ ତ୍ରି-ସ୍ତରୀୟ ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଛନ୍ତି। ଏପ୍ରିଲ ୨୨, ୨୦୨୫ରେ ଜମ୍ମୁ ଓ କାଶ୍ମୀରର ପହଲଗାମରେ ଲସ୍କର-ଏ-ତୋଇବାର ଅଂଶ ଦ ରେସିଷ୍ଟାନ୍ସ ଫ୍ରଣ୍ଟ (TRF) ଦ୍ୱାରା ସଂଘଟିତ ଆତଙ୍କୀ ଆକ୍ରମଣରେ ୨୬ ଜଣ ପର୍ଯ୍ୟଟକଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ଘଟିଥିଲା, ଯାହା ଏହି କଠୋର ନିଷ୍ପତ୍ତିର ମୂଳ କାରଣ ହୋଇଛି।
କେନ୍ଦ୍ର ଜଳଶକ୍ତି ମନ୍ତ୍ରୀ ସି. ଆର୍. ପାଟିଲ ଏକ ସାମ୍ବାଦିକ ସମ୍ମିଳନୀରେ କହିଛନ୍ତି, “ଆତଙ୍କବାଦକୁ ସମର୍ଥନ କରୁଥିବା ପାକିସ୍ତାନକୁ ସିନ୍ଧୁର ଜଳ ଯୋଗାଇବା ଭାରତର ନୈତିକ ଦାୟିତ୍ୱ ନୁହେଁ। ଆମେ ଏହି ଜଳକୁ ଭାରତୀୟ କୃଷକ ଏବଂ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ କଲ୍ୟାଣ ପାଇଁ ବ୍ୟବହାର କରିବୁ।” ଏହି ଯୋଜନା ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦୀଙ୍କ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତାରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ଏକ ଉଚ୍ଚସ୍ତରୀୟ ବୈଠକରେ ଚୂଡ଼ାନ୍ତ ହୋଇଛି।
ସ୍ୱଳ୍ପକାଳୀନ ପଦକ୍ଷେପ (୦-୬ ମାସ): ସିନ୍ଧୁ, ଝେଲମ୍ ଏବଂ ଚେନାବ ନଦୀର ଜଳ ପ୍ରବାହ ଡାଟା ପାକିସ୍ତାନ ସହ ଅଂଶୀଦାର କରାଯିବା ତୁରନ୍ତ ବନ୍ଦ ହେବ। ଏହା ପାକିସ୍ତାନର ବନ୍ୟା ପୂର୍ବାନୁମାନ ଏବଂ ସିଞ୍ଚନ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିବ। ଏହା ସହିତ, ଜମ୍ମୁ ଓ କାଶ୍ମୀରରେ ଥିବା ବର୍ତ୍ତମାନର ବাঁଧ ଏବଂ ଜଳାଶୟଗୁଡ଼ିକରେ ଜଳ ସଂରକ୍ଷଣ ବୃଦ୍ଧି କରାଯିବ।
ମଧ୍ୟମକାଳୀନ ପଦକ୍ଷେପ (୬ ମାସ-୨ ବର୍ଷ): ପଶ୍ଚିମାଞ୍ଚଳ ନଦୀଗୁଡ଼ିକରେ ନୂଆ ଜଳାଶୟ ଏବଂ ଜଳବିଦ୍ୟୁତ ପ୍ରକଳ୍ପ ନିର୍ମାଣ ତ୍ୱରାନ୍ୱିତ ହେବ। କିଶେନଗଙ୍ଗା, ରାଟଲେ ଏବଂ ତୁଲବୁଲ ନାଭିଗେସନ ପ୍ରକଳ୍ପ ଆଦିକୁ ଅଗ୍ରାଧିକାର ଦିଆଯିବ, ଯାହା ଜଳ ପ୍ରବାହକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବାରେ ଭାରତକୁ ସଶକ୍ତ କରିବ। ଏହା ପାକିସ୍ତାନକୁ ଜଳ ପ୍ରବାହରେ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ହ୍ରାସ ଘଟାଇବ।
ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ପଦକ୍ଷେପ (୨-୫ ବର୍ଷ): ସିନ୍ଧୁ ଅବବାହିକାରେ ବୃହତ୍ ଜଳ ଡାଇଭର୍ସନ ପ୍ରକଳ୍ପ ମାଧ୍ୟମରେ ଜଳକୁ ଭାରତୀୟ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ଯଥା ପଞ୍ଜାବ, ହରିୟାଣା, ରାଜସ୍ଥାନ ଏବଂ ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତର କରାଯିବ। ଏହା ପାକିସ୍ତାନର ସିଞ୍ଚନ ଏବଂ କୃଷି ଉପରେ ଦୀର୍ଘମିଆଦୀ ପ୍ରଭାବ ପକାଇବ।
ସିନ୍ଧୁ ଜଳ ଚୁକ୍ତି ଅନୁଯାୟୀ, ପାକିସ୍ତାନ ସିନ୍ଧୁ, ଝେଲମ୍ ଏବଂ ଚେନାବ ନଦୀରୁ ପ୍ରାୟ ୮୦% ଜଳ ପାଇଥାଏ, ଯାହା ଏହାର ପଞ୍ଜାବ ଓ ସିନ୍ଧ ପ୍ରଦେଶରେ କୃଷି, ପାନୀୟ ଜଳ ଏବଂ ଶିଳ୍ପ ପାଇଁ ଜରୁରୀ। ଜଳ ପ୍ରବାହ ବନ୍ଦ ହେଲେ ପାକିସ୍ତାନରେ ଖାଦ୍ୟ ଅସୁରକ୍ଷା, ଜଳ ସଙ୍କଟ ଏବଂ ଅର୍ଥନୈତିକ ଅସ୍ଥିରତା ଦେଖାଦେଇପାରେ। ପାକିସ୍ତାନର ଜଳ ଗବେଷଣା ବିଶେଷଜ୍ଞ ହାସାନ ଆବ୍ଦୁଲ୍ଲା କହିଛନ୍ତି, “ଜଳ ପ୍ରବାହରେ ୨୦% ହ୍ରାସ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ଆମର ଗହମ ଓ ଧାନ ଉତ୍ପାଦନ ୩୦% ହ୍ରାସ ପାଇପାରେ।”
ପାକିସ୍ତାନର ବୈଦେଶିକ ମନ୍ତ୍ରୀ ଇସହାକ ଡାର ଏହି ନିଷ୍ପତ୍ତିକୁ “ମାନବୀୟ ଅପରାଧ” ବୋଲି ଅଭିହିତ କରି ଜାତିସଂଘ ଏବଂ ବିଶ୍ୱ ବ୍ୟାଙ୍କରେ ଅଭିଯୋଗ କରିବାକୁ ଯୋଜନା କରିଛନ୍ତି। ତେବେ, ବିଶ୍ୱ ବ୍ୟାଙ୍କର ଭୂମିକା କେବଳ ମଧ୍ୟସ୍ଥତା ସୀମିତ, ଏବଂ ଚୁକ୍ତିରେ ଏକତରଫା ବିରତି ପାଇଁ କୌଣସି ସ୍ପଷ୍ଟ ବ୍ୟବସ୍ଥା ନାହିଁ।
ଗୃହମନ୍ତ୍ରୀ ଅମିତ ଶାହ ଏକ୍ସରେ ପୋଷ୍ଟ କରି କହିଛନ୍ତି, “ପାକିସ୍ତାନର ଆତଙ୍କବାଦୀ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ବନ୍ଦ ନହେଲେ ଆମେ ସମସ୍ତ କୂଟନୈତିକ ଏବଂ ଅର୍ଥନୈତିକ ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରିବୁ।” ଏହା ସହିତ, ଭାରତ ଅଟାରୀ-ୱାଗା ସୀମା ବନ୍ଦ, ପାକିସ୍ତାନୀ ନାଗରିକଙ୍କ ଭିସା ବାତିଲ ଏବଂ ଦିଲ୍ଲୀରେ ପାକିସ୍ତାନୀ ଦୂତାବାସର କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ହ୍ରାସ କରିବା ଭଳି ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କଠୋର ପଦକ୍ଷେପ ଘୋଷଣା କରିଛି।