ବ୍ଲାକ ବକ୍ସ କ’ଣ ଓ ଏହା କିପରି କାମ କରେ? ଜାଣନ୍ତୁ ବିମାନ ଦୁର୍ଘଟଣା ପରେ ଏହି ଡିଭାଇସକୁ କାହିଁକି ପ୍ରଥମେ ଖୋଜାଯାଏ

ଅହମଦାବାଦ: ଗୁଜରାଟର ଅହମଦାବାଦରେ ଏୟାର ଇଣ୍ଡିଆର ଫ୍ଲାଇଟ AI171 ଦୁର୍ଘଟଣାଗ୍ରସ୍ତ ହେବା ପରେ ତଦନ୍ତକାରୀ ଦଳମାନେ ବିମାନର ବ୍ଲାକ ବକ୍ସ ଖୋଜିବା ପାଇଁ ତୀବ୍ର ପ୍ରୟାସ ଆରମ୍ଭ କରିଛନ୍ତି। ଏହି ଡିଭାଇସ ଦୁର୍ଘଟଣାର କାରଣ ଜାଣିବା ପାଇଁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ, କାରଣ ଏହା ବିମାନର ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ତଥ୍ୟ ଓ କଥାବାର୍ତ୍ତା ସଂରକ୍ଷଣ କରି ରଖିଥାଏ। ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା ବ୍ଲାକ ବକ୍ସ କ’ଣ, ଏହା କିପରି କାମ କରେ ଏବଂ ଦୁର୍ଘଟଣା ପରେ ଏହାକୁ କାହିଁକି ପ୍ରଥମେ ଖୋଜାଯାଏ।

ବ୍ଲାକ ବକ୍ସ କ’ଣ?
ବ୍ଲାକ ବକ୍ସ, ଯାହାକୁ ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଭାବେ ଫ୍ଲାଇଟ ଡାଟା ରେକର୍ଡର (FDR) ଓ କକପିଟ ଭଏସ ରେକର୍ଡର (CVR) କୁହାଯାଏ, ଏକ ଇଲେକଟ୍ରୋନିକ ଡିଭାଇସ ଯାହା ବିମାନର ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ତଥ୍ୟ ଓ କକପିଟରେ ହେଉଥିବା କଥାବାର୍ତ୍ତା ରେକର୍ଡ କରେ। ନାମ ବ୍ଲାକ ବକ୍ସ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ଏହା ଉଜ୍ଜ୍ୱଳ ନାରଙ୍ଗୀ ରଙ୍ଗରେ ତିଆରି ହୋଇଥାଏ, ଯାହା ଦୁର୍ଘଟଣା ପରେ ଭଗ୍ନାବଶେଷ ମଧ୍ୟରେ ଏହାକୁ ସହଜରେ ଖୋଜିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ।

ବ୍ଲାକ ବକ୍ସର ଦୁଇ ଅଂଶ
ଫ୍ଲାଇଟ ଡାଟା ରେକର୍ଡର (FDR):
ଏହା ବିମାନର ଟେକନିକାଲ ତଥ୍ୟ ରେକର୍ଡ କରେ, ଯେପରିକି ଉଚ୍ଚତା, ଗତି, ଦିଗ, ଇଞ୍ଜିନର ପରଫରମାନ୍ସ, ଫ୍ଲାପ ଓ ରଡରର ସ୍ଥିତି ଆଦି। ଆଧୁନିକ FDR ଶହେରୁ ଅଧିକ ପାରାମିଟର ରେକର୍ଡ କରିପାରେ ଏବଂ ପ୍ରାୟ ୨୫ ଘଣ୍ଟାର ଡାଟା ସଂରକ୍ଷଣ କରିଥାଏ।

କକପିଟ ଭଏସ ରେକର୍ଡର (CVR):
ଏହା କକପିଟରେ ପାଇଲଟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ହେଉଥିବା କଥାବାର୍ତ୍ତା, ଏୟାର ଟ୍ରାଫିକ କଣ୍ଟ୍ରୋଲ (ATC) ସହ ଯୋଗାଯୋଗ ଏବଂ କକପିଟରେ ଶୁଣାଯାଉଥିବା ଶବ୍ଦ (ଯେପରିକି ଆଲାର୍ମ ବା ଇଞ୍ଜିନ ଶବ୍ଦ) ରେକର୍ଡ କରେ। CVR ସାଧାରଣତଃ ଶେଷ ୨ ଘଣ୍ଟାର ଅଡିଓ ସଂରକ୍ଷଣ କରିଥାଏ।

ବ୍ଲାକ ବକ୍ସ କିପରି କାମ କରେ?
ବ୍ଲାକ ବକ୍ସକୁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଟିକସିଲି ଡିଜାଇନ କରାଯାଇଥାଏ, ଯାହା ତୀବ୍ର ତାପମାତ୍ରା, ଆଘାତ, ପାଣିର ଚାପ ଓ ନିଆଁ ସହିପାରେ। ଏହା ସାଧାରଣତଃ ବିମାନର ପଛ ଅଂଶ (ଟେଲ ସେକ୍ସନ)ରେ ରଖାଯାଏ, କାରଣ ଏହି ଅଂଶ ଦୁର୍ଘଟଣା ସମୟରେ ଅଧିକ ସୁରକ୍ଷିତ ଥାଏ।

ମଜବୁତ ଡିଜାଇନ: ବ୍ଲାକ ବକ୍ସ ଟାଇଟାନିୟମ ବା ଷ୍ଟେନଲେସ ଷ୍ଟିଲରେ ତିଆରି ହୋଇଥାଏ, ଯାହା ୧୧୦୦ ଡିଗ୍ରୀ ସେଲସିୟସ ତାପମାତ୍ରାରେ ୩୦ ମିନିଟ ଏବଂ ୬,୦୦୦ ମିଟର ଗଭୀର ପାଣିରେ ୩୦ ଦିନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସହିପାରେ।

ଅଣ୍ଡରୱାଟର ଲୋକେଟର ବିକନ (ULB): ବ୍ଲାକ ବକ୍ସରେ ଏକ ବିକନ ଲାଗିଥାଏ, ଯାହା ପାଣିରେ ଡୁବିଗଲେ ପ୍ରତି ସେକେଣ୍ଡରେ ଅଲଟ୍ରାସୋନିକ ସିଗନାଲ (୩୭.୫ kHz) ପଠାଏ, ଯାହା ଖୋଜିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ।

ଡାଟା ସଂରକ୍ଷଣ: ଡାଟା ଏକ ସ୍ପେସିଆଲ ମେମୋରୀ ୟୁନିଟରେ ସେଭ ହୁଏ, ଯାହା ତୀବ୍ର ଆଘାତରୁ ମଧ୍ୟ ସୁରକ୍ଷିତ ରହିଥାଏ।

ବିମାନ ଦୁର୍ଘଟଣା ପରେ ବ୍ଲାକ ବକ୍ସକୁ କାହିଁକି ପ୍ରଥମେ ଖୋଜାଯାଏ?
ବ୍ଲାକ ବକ୍ସ ହେଉଛି ଦୁର୍ଘଟଣାର କାରଣ ଜାଣିବାର ସବୁଠାରୁ ନିର୍ଭରଯୋଗ୍ୟ ଉପାୟ। ଏହା ନିମ୍ନଲିଖିତ କାରଣରୁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ:
ଦୁର୍ଘଟଣାର କାରଣ ଚିହ୍ନଟ: FDR ଓ CVRରୁ ମିଳୁଥିବା ତଥ୍ୟ ମେକାନିକାଲ ତ୍ରୁଟି, ପାଇଲଟର ଭୁଲ, ପାଗ ପରିସ୍ଥିତି କିମ୍ବା ଅନ୍ୟ କାରଣ ଚିହ୍ନଟ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ। ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ, ଅହମଦାବାଦ ଦୁର୍ଘଟଣାରେ ପାଇଲଟଙ୍କ ମେଡେ କଲ୍ ଓ ଇଞ୍ଜିନର ସ୍ଥିତି ବିଶ୍ଳେଷଣ କରି ଘଟଣାର ମୂଳ କାରଣ ଜଣାପଡ଼ିପାରେ।

ନିରାପତ୍ତା ଉନ୍ନତି: ବ୍ଲାକ ବକ୍ସର ତଥ୍ୟ ବିଶ୍ଳେଷଣ କରି ଭବିଷ୍ୟତରେ ଏପରି ଦୁର୍ଘଟଣା ରୋକିବା ପାଇଁ ଉଡ୍ଡୟନ ନିୟମ, ଟେକନୋଲୋଜି ଓ ତାଲିମରେ ଉନ୍ନତି ଆଣିହୁଏ।

ଆଇନଗତ ଓ ବୀମା ତଦନ୍ତ: ବ୍ଲାକ ବକ୍ସର ତଥ୍ୟ ଦୁର୍ଘଟଣାର ଦାୟିତ୍ୱ ନିର୍ଧାରଣ କରିବା ଏବଂ ବୀମା ଦାବି ସମାଧାନରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ।

ପରିବାରଙ୍କ ପାଇଁ ସତ୍ୟ: ପରିବାରଙ୍କୁ ଘଟଣାର ପ୍ରକୃତ କାରଣ ଜଣାଇ ମାନସିକ ଶାନ୍ତି ପ୍ରଦାନ କରେ।

ଅହମଦାବାଦ ଦୁର୍ଘଟଣାରେ ବ୍ଲାକ ବକ୍ସର ଭୂମିକା
ଏୟାର ଇଣ୍ଡିଆର ବୋଇଙ୍ଗ ୭୮୭-୮ ଡ୍ରିମଲାଇନର ମେଘାନିନଗର ଅଞ୍ଚଳରେ ଖସି ପଡ଼ିଥିବା ଏହି ଘଟଣାରେ ବ୍ଲାକ ବକ୍ସ ଖୋଜିବା ପାଇଁ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଓ ସ୍ଥାନୀୟ ତଦନ୍ତକାରୀ ଦଳ କାର୍ଯ୍ୟ ଆରମ୍ଭ କରିଛନ୍ତି। ଏୟାରକ୍ରାଫ୍ଟ ଆକ୍ସିଡେଣ୍ଟ ଇନଭେସ୍ଟିଗେସନ ବ୍ୟୁରୋ (AAIB) ଓ ନ୍ୟାସନାଲ ଟ୍ରାନ୍ସପୋର୍ଟେସନ ସେଫଟି ବୋର୍ଡ (NTSB) ସହଯୋଗରେ ଏହି ଡିଭାଇସ ଉଦ୍ଧାର କରି ତଥ୍ୟ ବିଶ୍ଳେଷଣ କରିବେ। ଏହା ଦୁର୍ଘଟଣା ପୂର୍ବରୁ ପାଇଲଟଙ୍କ ମେଡେ କଲ୍ ଓ ବିମାନର ଟେକନିକାଲ ସ୍ଥିତି ସମ୍ପର୍କରେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ସୂଚନା ପ୍ରଦାନ କରିପାରେ।