ଏତେ ବି ସହଜ ନୁହେଁ ‘ୱାନ୍ ନେସନ୍, ୱାନ୍ ଇଲେକ୍ସନ୍’ କରିବା: ୧ କୋଟି EVM ଓ ୩୪ ଲକ୍ଷ VVPAT ମେସିନ ପାଇଁ ଖର୍ଚ୍ଚ ହେବ ଏତିକି ଟଙ୍କା
ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ‘ଏକ ଦେଶ, ଏକ ନିର୍ବାଚନ’ (One Nation, One Election) ପ୍ରସ୍ତାବକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବା ଭାରତ ପାଇଁ ଏକ ବଡ଼ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ ହେବ। ଏହି ମହତ୍ୱାକାଂକ୍ଷୀ ଯୋଜନା ପାଇଁ ପ୍ରାୟ ୧ କୋଟି EVM (ଇଲେକ୍ଟ୍ରୋନିକ୍ ଭୋଟିଂ ମେସିନ) ଓ ୩୪ ଲକ୍ଷ VVPAT (Voter Verifiable Paper Audit Trail) ମେସିନର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି। ଏହା ସହିତ ଏହି ନିର୍ବାଚନ ପରିଚାଳନା ପାଇଁ ବିପୁଳ ଆର୍ଥିକ ବ୍ୟୟ ମଧ୍ୟ ହେବ, ଯାହା ସରକାର ଓ ନିର୍ବାଚନ ଆୟୋଗ ପାଇଁ ଏକ ବଡ଼ ପଦକ୍ଷେପ ହେବ।
‘ଏକ ଦେଶ, ଏକ ନିର୍ବାଚନ’ ଅଧୀନରେ ଲୋକସଭା, ରାଜ୍ୟ ବିଧାନସଭା ଓ ସ୍ଥାନୀୟ ନିର୍ବାଚନ ଏକକାଳୀନ ଭାବେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହେବ। ଏହା ପାଇଁ ଦେଶରେ ଥିବା ୧୧.୫ ଲକ୍ଷ ପୋଲିଂ ବୁଥରେ ପ୍ରାୟ ୧ କୋଟି EVM ଓ ୩୪ ଲକ୍ଷ VVPAT ମେସିନ ଆବଶ୍ୟକ ହେବ। ବର୍ତ୍ତମାନ ନିର୍ବାଚନ ଆୟୋଗ ପାଖରେ ୨୫ ଲକ୍ଷ EVM ଓ ୨୦ ଲକ୍ଷ VVPAT ମେସିନ ରହିଛି। ଅତିରିକ୍ତ ମେସିନ କିଣିବା ଓ ରକ୍ଷଣାବେକ୍ଷଣ ପାଇଁ ବହୁ ଖର୍ଚ୍ଚ ହେବ। ଏକ ରିପୋର୍ଟ ଅନୁସାରେ, ପ୍ରତି EVM ମେସିନର ମୂଲ୍ୟ ୧୭,୦୦୦ ଟଙ୍କା ଓ VVPAT ମେସିନର ମୂଲ୍ୟ ୮,୫୦୦ ଟଙ୍କା ହେବ। ଏହା ଅନୁଯାୟୀ, ଅତିରିକ୍ତ ମେସିନ କିଣିବା ପାଇଁ ପ୍ରାୟ ୧୦,୦୦୦ କୋଟି ଟଙ୍କାରୁ ଅଧିକ ଖର୍ଚ୍ଚ ହୋଇପାରେ।
ବଜେଟ ଓ ଆର୍ଥିକ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ
ପୂର୍ବତନ ମୁଖ୍ୟ ନିର୍ବାଚନ କମିଶନର ଓପି ରାୱତଙ୍କ ଅନୁମାନ ଅନୁସାରେ, ‘ଏକ ଦେଶ, ଏକ ନିର୍ବାଚନ’ ପାଇଁ ପ୍ରାୟ ୧୦,୦୦୦ କୋଟି ଟଙ୍କାରୁ ଅଧିକ ବଜେଟ ଆବଶ୍ୟକ ହେବ। ଏହା ମେସିନ କିଣା, ରକ୍ଷଣାବେକ୍ଷଣ, ଷ୍ଟୋରେଜ, ପରିବହନ, ନିର୍ବାଚନ କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ତାଲିମ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଲଜିଷ୍ଟିକ ଖର୍ଚ୍ଚକୁ ସାମିଲ କରୁଛି। ଏହା ସହିତ, ଏକକାଳୀନ ନିର୍ବାଚନ ପାଇଁ ଅଧିକ ସଂଖ୍ୟାରେ ନିରାପତ୍ତା କର୍ମୀ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଅବକାଠାମୋ ଆବଶ୍ୟକ ହେବ, ଯାହା ଖର୍ଚ୍ଚକୁ ଆହୁରି ବଢ଼ାଇବ। ନିର୍ବାଚନ ଆୟୋଗର ଏକ ରିପୋର୍ଟ ଅନୁସାରେ, ୨୦୧୯ ଲୋକସଭା ନିର୍ବାଚନରେ ପ୍ରାୟ ୫,୦୦୦ କୋଟି ଟଙ୍କା ଖର୍ଚ୍ଚ ହୋଇଥିଲା। ଏକକାଳୀନ ନିର୍ବାଚନରେ ଏହା ଦୁଇ ଗୁଣାରୁ ଅଧିକ ହୋଇପାରେ।
ଲଜିଷ୍ଟିକ ଓ ରାଜନୈତିକ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ
ଏକ ସମୟରେ ସମଗ୍ର ଦେଶରେ ନିର୍ବାଚନ କରାଇବା ଲଜିଷ୍ଟିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଜଟିଳ। ଏହା ପାଇଁ ଅଧିକ ସଂଖ୍ୟାରେ ପୋଲିଂ ଅଧିକାରୀ, ନିରାପତ୍ତା ବାହିନୀ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସମ୍ବଳର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି। ଏହା ସହିତ, ରାଜନୈତିକ ଦଳମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏହି ପ୍ରସ୍ତାବକୁ ନେଇ ମତୈକ୍ୟର ଅଭାବ ରହିଛି। କେତେକ ଦଳ ଏହାକୁ ସମର୍ଥନ କରୁଥିବା ବେଳେ ଅନ୍ୟ ଦଳମାନେ ଏହାର ବିରୋଧ କରୁଛନ୍ତି, ଯାହା ଏହାର କାର୍ଯ୍ୟକାରୀତାକୁ ଆହୁରି ଜଟିଳ କରୁଛି। ରାଜ୍ୟ ଓ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସମନ୍ୱୟ ମଧ୍ୟ ଏକ ବଡ଼ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ ହେବ।