ଶିବଙ୍କର ଏ କି ଲୀଳା ! ଏହି ରହସ୍ୟମୟୀ ମନ୍ଦିରରେ ବଢ଼ୁଛି ମୂର୍ତ୍ତିର ଆକାର, ଏପରିକି ଭାଙ୍ଗି ପଡୁଛି ଗୋଟିଏ ପରେ ଗୋଟିଏ ସ୍ତମ୍ଭ
ଭାରତକୁ ଚମତ୍କାରର ଦେଶ ଏମିତି ହିଁ କୁହାଯାଏ ନାହିଁ । ଆମ ଦେଶରେ ଏମିତି କିଛି ମନ୍ଦିର ରହିଛି, ଯାହା ବିଷୟରେ ଜାଣିଲେ , ଆପଣ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହୋଇଯିବେ । ଆଜି ଆମେ ଦକ୍ଷିଣ ଭାରତର ଏକ ମନ୍ଦିର ବିଷୟରେ ଜାଣିବା । କୁହାଯାଉଛି ଯେ ଏଠାରେ ମୂର୍ତ୍ତିର ଆକାର ବର୍ଷକୁ ବର୍ଷ ବଢ଼ିବାରେ ଲାଗିଛି । ଏହି ମନ୍ଦିର ଭଗବାନ ଶଙ୍କର ଏବଂ ପାର୍ବତୀଙ୍କର ଅଟେ । ଏଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ ନନ୍ଦୀଙ୍କ ପ୍ରତିମୂର୍ତ୍ତି ଦିନକୁ ଦିନ ବୃଦ୍ଧି ପାଉଛି ବୋଲି କୁହାଯାଉଛି । ଏପରିକି ପ୍ରତ୍ନତତ୍ତ୍ୱ ସର୍ବେକ୍ଷଣ ବିଭାଗ ନିଜେ ମଧ୍ୟ ଏହା ନିଶ୍ଚିତ କରିଛନ୍ତି । ତେବେ ଆସନ୍ତୁ ବିସ୍ତୃତ ଭାବରେ ଏହା ବିଷୟରେ ଜାଣିବା…
ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶର କୁର୍ନୁଲଠାରେ ଏହି ମନ୍ଦିରଟି ଅବସ୍ଥିତ । ଯାହାର ନାମ ହେଉଛି ଶ୍ରୀ ୟଙ୍ଗତି ଉମା ମହେଶ୍ୱରା ମନ୍ଦିର । ଏହି ଅନନ୍ୟ ମନ୍ଦିର ବିଷୟରେ କୁହାଯାଉଛି ଯେ ଏଠାରେ ଥିବା ନନ୍ଦୀଙ୍କ ଆକାର କ୍ରମାଗତ ଭାବେ ବୃଦ୍ଧି ପାଉଥିବାରୁ ରାସ୍ତାରେ ଥିବା କିଛି ସ୍ତମ୍ଭକୁ ହଟାଇ ଦିଆଯାଇଛି । ନନ୍ଦୀ ଚାରିପାଖରେ ଥିବା ଅନେକ ସ୍ତମ୍ଭକୁ ଗୋଟିଏ ପରେ ଗୋଟିଏ ଭାଙ୍ଗିବାକୁ ପଡ଼ୁଛି । ବୈଷ୍ଣବ ପରମ୍ପରା ଅନୁଯାୟୀ ଏହି ମନ୍ଦିର ନିର୍ମାଣ କରାଯାଇଛି । ଏହାକୁ ପଞ୍ଚଦଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ବିଜୟାନଗର ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ସଙ୍ଗମ ରାଜବଂଶର ରାଜା ହରିହର ବୁକ୍କା ରାୟ ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ । ଏହି ମନ୍ଦିର ହାଇଦ୍ରାବାଦ ଠାରୁ ୩୦୮ କିଲୋମିଟର ଏବଂ ବିଜୟୱାଡା ଠାରୁ ୩୫୯ କିଲୋମିଟର ଦୂରରେ ଅବସ୍ଥିତ । ଯାହା ପ୍ରାଚୀନ କାଳର ପଲ୍ଲବ, ଚୋଲା, ଚଲୁକ୍ୟାଜ ଏବଂ ବିଜୟନଗର ଶାସକଙ୍କ ପରମ୍ପରାକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରିଥାଏ ।
ଭଗବାନ ଶଙ୍କର ଏବଂ ମାତା ପାର୍ବତୀଙ୍କ ଏହି ମନ୍ଦିର ସମ୍ମୁଖରେ ଅବସ୍ଥିତ ନନ୍ଦୀଙ୍କ ପ୍ରତିମୂର୍ତ୍ତି ପୂର୍ବରୁ ବହୁତ ଛୋଟ ଥିଲା । ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ କହିଛନ୍ତି ଯେ ପ୍ରତି ୨୦ ବର୍ଷରେ ନନ୍ଦୀଙ୍କ ପ୍ରତିମୂର୍ତ୍ତି ଏକ ଇଞ୍ଚ ବଢ଼ୁଛି । କୁହାଯାଏ ଯେ ଏକ ଅଭିଶାପ ହେତୁ ଏହି ମନ୍ଦିରରେ କାଉ ଦେଖାଯାଏ ନାହିଁ । ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ ଯେ ମନ୍ଦିରର ସ୍ଥାପନା ଋଷି ଅଗସ୍ତ୍ୟ କରିଥିଲେ । ସେ ଏଠାରେ ପ୍ରଭୁ ଭେଙ୍କଟେଶଙ୍କ ଏକ ମନ୍ଦିର ନିର୍ମାଣ କରିବାକୁ ଚାହୁଁଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ନିର୍ମାଣ କରିବାବେଳେ ମୂର୍ତ୍ତିର ଆଙ୍ଗୁଠି ଭାଙ୍ଗିବା ହେତୁ ମନ୍ଦିର ପ୍ରତିଷ୍ଠାନକୁ ଅଧାରୁ ବନ୍ଦ କରିବାକୁ ପଡିଲା । ଏଥିରେ ନିରାଶ ହୋଇ ଅଗସ୍ତ୍ୟ ଋଷି ଭଗବାନ ଶିବଙ୍କୁ ତପସ୍ୟା କରିବାକୁ ଲାଗିଲେ । ଏହାପରେ ଭଗବାନ ଶିବ ତାଙ୍କ ତପସ୍ୟାରେ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହୋଇ କହିଥିଲେ ଯେ ଏଠାରେ ତାଙ୍କ ମନ୍ଦିର ନିର୍ମାଣ କରିବା ଉପଯୁକ୍ତ ହେବ ।
କିମ୍ବଦନ୍ତୀ ଅନୁଯାୟୀ, ଯେତେବେଳେ ଅଗସ୍ତ୍ୟ ଋଷି ତପସ୍ୟା କରୁଥିଲେ, କାଉମାନେ ଆସି ତାଙ୍କୁ ହଇରାଣ କରୁଥିଲେ । ଏଥିରେ କ୍ରୋଧିତ ହୋଇ ଋଷି କାଉମାନଙ୍କୁ ଅଭିଶାପ ଦେଇଥିଲେ ଯେ, ସେମାନେ ଆଜିଠାରୁ ଏଠାକୁ କେବେ ଆସିପାରିବେ ନାହିଁ । କାଉକୁ ଶନି ଦେବଙ୍କ ବାହନ ବୋଲି କୁହାଯାଉଥିବାରୁ ଏଠାରେ ଶନି ଦେବ ମଧ୍ୟ ବାସ କରନ୍ତି ନାହିଁ । ଏଠାରେ ଶିବ-ପାର୍ବତୀ ଅର୍ଦ୍ଧନାରୀଶ୍ୱର ରୂପରେ ବିରାଜମାନ କରିଛନ୍ତି । ଏବଂ ଏହି ପ୍ରତିମାକୁ ଗୋଟିଏ ପଥରରେ ଖୋଦନ କରାଯାଇ ନିର୍ମାଣ କରାଯାଇଛି । ବୋଧହୁଏ ଏହା ହେଉଛି ପ୍ରଥମ ମନ୍ଦିର । ଯେଉଁଠାରେ ଭଗବାନ ଶିବଙ୍କୁ ଶିବଲିଙ୍ଗ ଆକାରରେ ନୁହେଁ ବରଂ ଏକ ପ୍ରତିମୂର୍ତ୍ତି ଭାବରେ ପୂଜା କରାଯାଏ ।
ସୁନ୍ଦର ପ୍ରାକୃତିକ ଦୃଶ୍ୟ ଦ୍ୱାରା ଚତୁର୍ଦ୍ଦିଗରେ ଏହି ମନ୍ଦିରର ଏକ ବିଶେଷ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ରହିଛି । ଏଠାରେ ଥିବା ପୁଷ୍କାର୍ଣିମୀ ନାମକ ପବିତ୍ର ଜଳସ୍ରୋତରୁ ନିରନ୍ତର ଜଳ ପ୍ରବାହିତ ହୁଏ । ୧୨ ମାସ ଧରି ଏହି ପୁଷ୍କାର୍ଣିମୀରେ ଜଳ କେଉଁଠୁ ଆସେ , ତାହା କେହି ଜାଣନ୍ତି ନାହିଁ । ଭକ୍ତମାନେ ବିଶ୍ୱାସ କରନ୍ତି ଯେ ମନ୍ଦିରରେ ପ୍ରବେଶ କରିବା ପୂର୍ବରୁ ପବିତ୍ର ଜଳରେ ସ୍ନାନ କଲେ ସମସ୍ତ ପାପ ଧୋଇଯାଏ ।
