ନବରାତ୍ରୀର ଚତୁର୍ଥ ଦିନରେ ମା କୁଷ୍ମାଣ୍ଡାଙ୍କୁ ପୂଜା କରାଯାଏ। ଏହି ଦିନ ମା କୁଷ୍ମାଣ୍ଡାଙ୍କ ପାଇଁ ଉପବାସ ପାଳନ କରାଯାଏ। ମାତା କୁଷ୍ମାଣ୍ଡାଙ୍କ ରୂପ ଅତ୍ୟନ୍ତ ପବିତ୍ର ଅଟେ। ମାଙ୍କର ଆଠଟି ବାହୁ ଅଛି। ସେଥିପାଇଁ ମା କୁଷ୍ମାଣ୍ଡାଙ୍କୁ ଆଠ ସଶସ୍ତ୍ର କୁହାଯାଉଥିଲା। ତାଙ୍କର ଆଠଟି ହାତରେ ସେ ଏକ ପଦ୍ମ ଫୁଲ, ଧନୁ, ତୀର, ଲଟା-ଫୁଲ ଅମୃତ ଭର୍ତ୍ତି କଳସ, ଚକ୍ର, ଗଦା ଏବଂ ମାଳା ଧରିଛନ୍ତି | ମା କୁଷ୍ମାଣ୍ଡାଙ୍କ ବାହାନ ସିଂହ ଅଟେ। ଚତୁର୍ଥ ଦିନର ଉପବାସ ଅକ୍ଟୋବର ୧୮, ୨୦୨୩ ରେ ପାଳନ କରାଯିବ।
ମା କୁଷ୍ମାଣ୍ଡା ହେଉଛନ୍ତି ମୂଳ ରୂପରେ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡର ମୂଳ ଶକ୍ତି। ସେ କୁଷ୍ମାଣ୍ଡା ଦେବୀ ନାମରେ ନାମିତ ହୋଇଛନ୍ତି କାରଣ ସେ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡକୁ ଧୀର, ହାଲୁକା ହସ ମାଧ୍ୟମରେ ଜନ୍ମ ଦେଇଛନ୍ତି। ଯେତେବେଳେ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ ବିଦ୍ୟମାନ ନଥିଲା, ଚତୁର୍ଦ୍ଦିଗରେ ଅନ୍ଧକାର ରହିଲା, ସେତେବେଳେ ଏହି ଦେବୀ ତାଙ୍କ ‘ଇଶତ୍’ ହାସ୍ୟର ସହିତ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ। ଦେବୀ କୁଷ୍ମାଣ୍ଡାଙ୍କ ପୂଜାରେ କୁସୁମ, ମଲ୍ଲୀ, ଅକ୍ଷତ, ସାଫ୍ରନ୍ ଏବଂ ମେକଅପ୍ ଇତ୍ୟାଦି ଉତ୍ସର୍ଗ କରନ୍ତୁ। ଏହାପରେ ଦୁର୍ଗା ଚଲିସା ପଢନ୍ତୁ ଏବଂ ଶେଷରେ ମା କୁଷ୍ମାଣ୍ଡାଙ୍କ ଆରତୀ ଘିଅ ଦୀପ କିମ୍ବା କର୍ପୁର ସହିତ କରନ୍ତୁ।
ଆରତୀ ପରେ, ପୁରା ଘରେ ସେହି ବୁଲାନ୍ତୁ, ଏହା କରିବା ଦ୍ୱାରା ଘରୁ ନକାରାତ୍ମକତା ଦୂର ହୋଇଥାଏ ।
ବର୍ତ୍ତମାନ ତୁମ ପରିବାରର ସୁଖ, ସମୃଦ୍ଧତା ଏବଂ ଅସୁବିଧାରୁ ରକ୍ଷା ପାଇଁ ମା କୁଷ୍ମାଣ୍ଡାଠାରୁ ଆଶୀର୍ବାଦ ନିଅନ୍ତୁ। ଯଦି ଅବିବାହିତ ଝିଅମାନେ ଦେବୀ କୁଷ୍ମାଣ୍ଡାଙ୍କୁ ପୂଜା କରନ୍ତି, ତେବେ ସେମାନେ ନିଜ ପସନ୍ଦର ବର ପାଆନ୍ତି । ବିବାହିତ ମହିଳାମାନେ ଅସୀମ ଭାଗ୍ୟ ପ୍ରାପ୍ତ କରନ୍ତି । ଏଥିସହ ମା କୁଷ୍ମାଣ୍ଡାଙ୍କୁ ପୂଜା କଲେ ବହୁ ରୋଗରୁ ମୁକ୍ତି ମିଳିଥାଏ ।