Buddha Purnima 2025: କିପରି ହୋଇଥିଲା ଗୌତମ ବୁଦ୍ଧଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ? ଜାଣନ୍ତୁ ଶୋଇଥିବା ପ୍ରତିମାର ରହସ୍ୟ
ଗୌତମ ବୁଦ୍ଧ, ଯିଏ ଶାନ୍ତି ଓ ଜ୍ଞାନର ପ୍ରତୀକ ଭାବେ ବିଶ୍ୱବ୍ୟାପୀ ପରିଚିତ, ତାଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ଏକ ରହସ୍ୟମୟ ଓ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଘଟଣା ଭାବେ ବିବେଚିତ ହୁଏ। ବୌଦ୍ଧ ଗ୍ରନ୍ଥ ଅନୁସାରେ, ଗୌତମ ବୁଦ୍ଧଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ, ଯାହାକୁ ‘ମହାପରିନିର୍ବାଣ’ କୁହାଯାଏ, ଖ୍ରୀଷ୍ଟପୂର୍ବ ୪୮୩ ବା ୪୮୬ ମସିହା ଆଶେପାଶେ କୁଶୀନଗର (ବର୍ତ୍ତମାନର ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶ, ଭାରତ)ରେ ଘଟିଥିଲା। ଏହି ସମୟରେ ତାଙ୍କୁ ୮୦ ବର୍ଷ ବୟସ ହୋଇଥିଲା।
ମୃତ୍ୟୁର କାରଣ
ବୌଦ୍ଧ ସୂତ୍ର ଅନୁଯାୟୀ, ବୁଦ୍ଧଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁର କାରଣ ଥିଲା ଏକ ଖାଦ୍ୟ ବିଷକ୍ରିୟା। କୁଶୀନଗର ନିକଟସ୍ଥ ପାବା ଗ୍ରାମରେ ଚୁଣ୍ଡ ନାମକ ଜଣେ କାରିଗର ତାଙ୍କୁ ଭୋଜନ ପରସିଥିଲେ। ଏହି ଭୋଜନରେ ‘ସୁକରମଦ୍ଦବ’ ନାମକ ଏକ ଖାଦ୍ୟ ଥିଲା, ଯାହାର ଅର୍ଥ ନେଇ ବିଦ୍ୱାନମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ମତଭେଦ ରହିଛି। କେହି ଏହାକୁ ଶୁକର ମାଂସ ବୋଲି କହିଥିବା ବେଳେ ଅନ୍ୟମାନେ ଏହାକୁ ଏକ ପ୍ରକାର ବନସ୍ପତି ବା କନ୍ଦମୂଳ ବୋଲି ବିଚାର କରନ୍ତି। ଏହି ଖାଦ୍ୟ ଖାଇବା ପରେ ବୁଦ୍ଧଙ୍କ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ବିଗିଡ଼ିଥିଲା ଓ ସେ ଗୁରୁତର ପେଟ ରୋଗରେ ଆକ୍ରାନ୍ତ ହୋଇଥିଲେ। ତଥାପି, ସେ ଚୁଣ୍ଡଙ୍କୁ ଦୋଷ ନ ଦେବାକୁ କହିଥିଲେ ଓ ତାଙ୍କ ଶିଷ୍ୟ ଆନନ୍ଦଙ୍କୁ ଏହା ସମ୍ପର୍କରେ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ କହିବାକୁ ବାରଣ କରିଥିଲେ।
ଏହା ପରେ ବୁଦ୍ଧ କୁଶୀନଗରର ସାଲବନରେ ଦୁଇଟି ଶାଳ ଗଛ ମଧ୍ୟରେ ଶୋଇ ମହାପରିନିର୍ବାଣ ଲାଭ କରିଥିଲେ। ସେ ତାଙ୍କ ଶିଷ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଶେଷ ଉପଦେଶ ଦେଇ କହିଥିଲେ: “ସବୁ ସଂସ୍କାର ଅନିତ୍ୟ। ନିଜର ମୁକ୍ତି ପାଇଁ ନିଜେ ଚେଷ୍ଟା କର।”
ଶୋଇଥିବା ପ୍ରତିମାର ରହସ୍ୟ
ବୌଦ୍ଧ କଳାରେ ଶୋଇଥିବା ବୁଦ୍ଧ ପ୍ରତିମା (Reclining Buddha) ମହାପରିନିର୍ବାଣର ପ୍ରତୀକ। ଏହି ପ୍ରତିମାରେ ବୁଦ୍ଧଙ୍କୁ ଡାହାଣ ପାର୍ଶ୍ୱରେ ଶୋଇଥିବା ଅବସ୍ଥାରେ ଦେଖାଯାଏ, ଯାହା ତାଙ୍କର ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ ମୃତ୍ୟୁ ଓ ନିର୍ବାଣ ଲାଭର ସଂକେତ ଦିଏ। ଏହି ପ୍ରତିମା ବୌଦ୍ଧମାନଙ୍କୁ ଅନିତ୍ୟତା ଓ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଜାଗରଣର ବାର୍ତ୍ତା ଦେଇଥାଏ। ଏହା ସାଧାରଣତଃ ଥାଇଲାଣ୍ଡ, ଶ୍ରୀଲଙ୍କା, ମିଆଁମାର ଓ ଭାରତର ବୌଦ୍ଧ ମନ୍ଦିରମାନଙ୍କରେ ଦେଖାଯାଏ।
କୁଶୀନଗରର ମହାପରିନିର୍ବାଣ ମନ୍ଦିରରେ ଥିବା ଶୋଇଥିବା ବୁଦ୍ଧ ପ୍ରତିମା ବିଶ୍ୱବ୍ୟାପୀ ଶ୍ରଦ୍ଧାଳୁଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ତୀର୍ଥସ୍ଥାନ। ଏହି ପ୍ରତିମା କେବଳ ବୁଦ୍ଧଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁକୁ ଚିତ୍ରଣ କରେ ନାହିଁ, ବରଂ ଜୀବନର ଅସ୍ଥାୟୀତ୍ୱ ଓ ମୁକ୍ତିର ପଥକୁ ମନେ ପକାଇଥାଏ।