ଦିଲ୍ଲୀରେ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ ଆବର୍ଜନା ସମସ୍ୟା: DPCC ରିପୋର୍ଟ ଅନୁଯାୟୀ କମିବା ବଦଳରେ ବଢ଼ୁଛି ଆବର୍ଜନାର ପାହାଡ଼
ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ, ୧୨ ଜୁନ ୨୦୨୫: ରାଜଧାନୀ ଦିଲ୍ଲୀରେ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ ଆବର୍ଜନା ଏକ ବଡ଼ ସମସ୍ୟା ହେଉଛି, ଯାହା କମିବା ବଦଳରେ ଦିନକୁ ଦିନ ବଢ଼ିବାରେ ଲାଗିଛି। ଦିଲ୍ଲୀ ପ୍ରଦୂଷଣ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କମିଟି (DPCC) ର ସାମ୍ପ୍ରତିକ ରିପୋର୍ଟ ଅନୁଯାୟୀ, ଦିଲ୍ଲୀରେ ପ୍ରତିଦିନ ୧,୧୧୩.୨୫ ଟନ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ ଆବର୍ଜନା ଉତ୍ପନ୍ନ ହେଉଛି, ଯାହା ମଧ୍ୟରୁ କେବଳ ୮୭୧.୨୫ ଟନ (ପ୍ରାୟ ୭୮%) ରିସାଇକ୍ଲିଂ କିମ୍ବା ପରିଚାଳନା କରାଯାଉଛି। ବାକି ୨୪୨ ଟନ (୨୨%) ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ ଆବର୍ଜନା ନାଳୀ, ନଦୀ ଯମୁନା କିମ୍ବା ଲ୍ୟାଣ୍ଡଫିଲରେ ପହଞ୍ଚୁଛି, ଯାହା ପରିବେଶ ଓ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ପାଇଁ ଗୁରୁତର ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି।
ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ ଆବର୍ଜନାର ବଢ଼ୁଥିବା ସମସ୍ୟା
ଦିଲ୍ଲୀରେ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ ଆବର୍ଜନାର ପରିମାଣ ଗତ ପାଞ୍ଚ ବର୍ଷରେ ଚାରିଗୁଣ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି। ନଗରୀକରଣ, ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି, ଏବଂ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ ପ୍ୟାକେଜିଂର ବ୍ୟାପକ ବ୍ୟବହାର ଏହାର ମୁଖ୍ୟ କାରଣ। ସିଙ୍ଗଲ-ୟୁଜ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ (SUP) ଯେପରିକି ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ ବ୍ୟାଗ, ଷ୍ଟ୍ର, କଟଲେରୀ ଓ ପ୍ୟାକେଜିଂ ସାମଗ୍ରୀ ଦିଲ୍ଲୀର ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ ଆବର୍ଜନାର ୪୩% ହିସାବ ରଖୁଛି। ୨୦୨୨ ଜୁଲାଇ ୧ରୁ ଦିଲ୍ଲୀରେ ୧୯ ପ୍ରକାରର ସିଙ୍ଗଲ-ୟୁଜ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ ଉପରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଲଗାଯାଇଥିଲା, କିନ୍ତୁ ଦୁର୍ବଳ ନିୟମ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀତା ଓ ବିକଳ୍ପ ସାମଗ୍ରୀର ଅଭାବ ଯୋଗୁଁ ଏହି ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ ଏବେ ମଧ୍ୟ ବଜାରରେ ସହଜରେ ମିଳୁଛି।
DPCC ରିପୋର୍ଟ: ଚିନ୍ତାଜନକ ଚିତ୍ର
DPCC ର ତଥ୍ୟ ଅନୁଯାୟୀ, ଦିଲ୍ଲୀରେ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ ଆବର୍ଜନା ପରିଚାଳନାରେ ବଡ଼ ଅନ୍ତର ରହିଛି। ପ୍ରତିଦିନ ୨୪୨ ଟନ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ ଆବର୍ଜନା ଅପରିଚାଳିତ ଭାବେ ନାଳୀ, ଯମୁନା ନଦୀ ଓ ଲ୍ୟାଣ୍ଡଫିଲରେ ପଡ଼ୁଛି, ଯାହା ପରିବେଶ ଓ ଜନସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ପାଇଁ ବିପଦଜନକ। ଏହା ସହ ମାଇକ୍ରୋପ୍ଲାଷ୍ଟିକ ଦିଲ୍ଲୀର ୮୩% ଜଳଯୋଗାଣ ନମୁନାରେ ମିଳୁଛି, ଯାହା ଖାଦ୍ୟ ସୁରକ୍ଷା ଓ ମୃତ୍ତିକା ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ପାଇଁ ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି। ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ ଜାଳିବା ଯୋଗୁଁ ଡାଇଅକ୍ସିନ, ଫ୍ୟୁରାନ ଓ PCBs ପରି ବିଷାକ୍ତ ରାସାୟନିକ ପଦାର୍ଥ ବାୟୁରେ ମିଶୁଛି, ଯାହା ଶ୍ୱାସକ୍ରିୟା ରୋଗ, କର୍କଟ ଓ ପ୍ରଜନନ ସମସ୍ୟା ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି।
ସିଙ୍ଗଲ-ୟୁଜ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ ପ୍ରତିବନ୍ଧକରେ ଅସୁବିଧା
୨୦୨୧ରେ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ ଆବର୍ଜନା ପରିଚାଳନା ନିୟମ (Plastic Waste Management Rules) ସଂଶୋଧନ କରାଯାଇ ୨୦୨୨ ଜୁଲାଇ ୧ରୁ ୧୯ ପ୍ରକାରର ସିଙ୍ଗଲ-ୟୁଜ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ ଉପରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଲଗାଯାଇଥିଲା। କିନ୍ତୁ, ଏହାର କାର୍ଯ୍ୟକାରୀତା ଦୁର୍ବଳ ରହିଛି। ବଜାରରେ ଏବେ ମଧ୍ୟ ନିଷିଦ୍ଧ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ ସହଜରେ ମିଳୁଛି। DPCC ଗତ ଦୁଇ ମାସରେ ବାୱାନା ଓ ନରେଲା ଅଞ୍ଚଳରେ ୨୫ଟି ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ ଉତ୍ପାଦନ ଇଉନିଟ ଯାଞ୍ଚ କରି ୧୬ଟିକୁ ବନ୍ଦ କରିଛି ଏବଂ ୧୨.୨୨ ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କାର ପରିବେଶ କ୍ଷତିପୂରଣ ଆଦାୟ କରିଛି। ତଥାପି, ଅନିୟମିତ ଇଉନିଟଗୁଡ଼ିକ ଓ ଅପରିଚାଳିତ ଆବର୍ଜନା ସମସ୍ୟା ଜାରି ରହିଛି।