ପହଲଗାମକୁ ନେଇ ପସ୍ତେଇବ ପାକିସ୍ତାନ: ସିନ୍ଧୁ ଜଳ ଚୁକ୍ତି ସ୍ଥଗିତ ହେବାରୁ ପାଣି ପାଇଁ ହେବ ଛଟପଟ, ଭାରତ ହଜାର ହଜାର ମେଗାୱାଟ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଉତ୍ପାଦନରେ ବ୍ୟସ୍ତ

ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ଜମ୍ମୁ ଓ କାଶ୍ମୀରର ପହଲଗାମରେ ଘଟିଥିବା ଆତଙ୍କବାଦୀ ଆକ୍ରମଣ ପରେ ଭାରତ ସରକାର ପାକିସ୍ତାନ ବିରୁଦ୍ଧରେ କଡ଼ା ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରିଛନ୍ତି। ଏହି ଆକ୍ରମଣର ତାର ପାକିସ୍ତାନ ସହ ଯୋଡ଼ି ହେବା ପରେ ଭାରତ ଐତିହାସିକ ୧୯୬୦ ସିନ୍ଧୁ ଜଳ ଚୁକ୍ତି (Indus Waters Treaty) କୁ ସ୍ଥଗିତ କରିଛି। ଏହି ନିଷ୍ପତ୍ତି ପାକିସ୍ତାନରେ ଜଳ ସଙ୍କଟ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ସହ ଦେଶର ୮୦% କୃଷି ଓ ୨୪ କୋଟି ଜନସଂଖ୍ୟାକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିବ। ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ, ଭାରତ ଏହି ଚୁକ୍ତି ସ୍ଥଗିତକୁ ସୁଯୋଗ ଭାବେ ବ୍ୟବହାର କରି ଜମ୍ମୁ-କାଶ୍ମୀରରେ ହଜାର ହଜାର ମେଗାୱାଟ ବିଜୁଳି ଉତ୍ପାଦନ ପାଇଁ ଯୋଜନା ଆରମ୍ଭ କରିଛି।

ସିନ୍ଧୁ ଜଳ ଚୁକ୍ତି ସ୍ଥଗିତ: ପାକିସ୍ତାନରେ ଜଳ ସଙ୍କଟ
୧୯୬୦ରେ ଭାରତର ତତ୍କାଳୀନ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଜବାହରଲାଲ ନେହୁରୁ ଓ ପାକିସ୍ତାନର ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଆୟୁବ ଖାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସ୍ୱାକ୍ଷରିତ ସିନ୍ଧୁ ଜଳ ଚୁକ୍ତି ଅନୁସାରେ, ସିନ୍ଧୁ ନଦୀ ଏବଂ ଏହାର ସହାୟକ ନଦୀଗୁଡ଼ିକର ଜଳ ବଣ୍ଟନ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରାଯାଉଥିଲା। ଏହି ଚୁକ୍ତି ଅନୁଯାୟୀ, ସିନ୍ଧୁ, ଝେଲମ ଓ ଚିନାବ ନଦୀର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପାକିସ୍ତାନକୁ ଦିଆଯାଇଥିବା ବେଳେ ବିଆସ, ରାଭୀ ଓ ସତଲେଜ ନଦୀର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଭାରତ ପାଖରେ ରହିଛି।

କିନ୍ତୁ, ପହଲଗାମ ଆକ୍ରମଣ ପରେ ଏପ୍ରିଲ ୨୩, ୨୦୨୫ରେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦୀଙ୍କ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତାରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ସୁରକ୍ଷା ମାମଲା ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ କ୍ୟାବିନେଟ କମିଟି (CCS) ବୈଠକରେ ଚୁକ୍ତିକୁ ସ୍ଥଗିତ କରାଯାଇଛି। ଏହା ପାକିସ୍ତାନର ୮୦% କୃଷି ଜମି (୧୬ ମିଲିୟନ ହେକ୍ଟେୟାର), ଜଳବିଦ୍ୟୁତ ପ୍ରକଳ୍ପ ଓ ୨୪ କୋଟି ଜନସଂଖ୍ୟାକୁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଭାବରେ ପ୍ରଭାବ ପକାଇବ ।

ପାକିସ୍ତାନରେ କ’ଣ ହେବ ପ୍ରଭାବ?
ସିନ୍ଧୁ ଜଳ ଚୁକ୍ତି ସ୍ଥଗିତ ହେବା ଦ୍ୱାରା ପାକିସ୍ତାନରେ ନିମ୍ନଲିଖିତ ସଙ୍କଟ ଦେଖାଦେଇପାରେ:
କୃଷି ସଙ୍କଟ: ପାକିସ୍ତାନର ୯୦% ଜମି (୪.୭ କୋଟି ଏକର) ସିନ୍ଧୁ ନଦୀ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ। ଜଳ ପ୍ରବାହ ହ୍ରାସ ପାଇଲେ ସିନ୍ଧ ଓ ପଞ୍ଜାବ ପ୍ରାନ୍ତରେ ଫସଲ ଉତ୍ପାଦନ ୨୦-୩୦% ହ୍ରାସ ପାଇପାରେ, ଯାହା ଖାଦ୍ୟ ଅସୁରକ୍ଷା ଓ ମୂଲ୍ୟବୃଦ୍ଧିର କାରଣ ହେବ।

ଜଳବିଦ୍ୟୁତ ଉତ୍ପାଦନ: ତାରବେଲା ଓ ମଙ୍ଗଲା ବନ୍ଧ ଭଳି ପ୍ରକଳ୍ପ, ଯାହା ପାକିସ୍ତାନର ୩୦% ବିଜୁଳି ଯୋଗାଇଥାଏ, ଜଳ ଅଭାବରେ ବନ୍ଦ ହୋଇପାରେ। ଏହା ଶିଳ୍ପ ଓ ସହରାଞ୍ଚଳରେ ବ୍ଲାକଆଉଟର ଆଶଙ୍କା ସୃଷ୍ଟି କରିଛି।

ପାନୀୟ ଜଳ ଅଭାବ: କରାଚୀ ଓ ଲାହୋର ଭଳି ସହରରେ ପାନୀୟ ଜଳ ସଙ୍କଟ ଗଭୀର ହେବ, ଯାହା ଜନଅସନ୍ତୋଷର କାରଣ ହୋଇପାରେ।

ଅର୍ଥନୀତି ଉପରେ ପ୍ରଭାବ: ପାକିସ୍ତାନର ଜିଡିପିରେ ସିନ୍ଧୁ ନଦୀ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ୨୫% ଯୋଗଦାନ ରହିଛି। ଜଳ ସଙ୍କଟ ଦେଶର ଅର୍ଥନୀତିକୁ ୧୦-୧୫% ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଦୁର୍ବଳ କରିପାରେ।

ବିଶ୍ୱ ବ୍ୟାଙ୍କର ପୂର୍ବ ଅନୁମାନ ଅନୁସାରେ, ୨୦୨୫ ଶେଷ ସୁଦ୍ଧା ୭୪% ପାକିସ୍ତାନୀ ଭୋକ ସଙ୍କଟର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୋଇପାରନ୍ତି, ଯାହା ଜଳ ଅଭାବରେ ଆହୁରି ଗମ୍ଭୀର ହେବ। ପାକିସ୍ତାନୀ ନେତା ବିଲାୱଲ ଭୁଟ୍ଟୋ ଏହାକୁ “ଯୁଦ୍ଧର ଘୋଷଣା” ବୋଲି ଅଭିହିତ କରି ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଆଇନର ଉଲ୍ଲଙ୍ଘନ ବୋଲି ଦାବି କରିଛନ୍ତି।

ଭାରତର ବିଜୁଳି ଉତ୍ପାଦନ ଯୋଜନା
ସିନ୍ଧୁ ଜଳ ଚୁକ୍ତି ସ୍ଥଗିତ ହେବା ପରେ ଭାରତ ଏହାକୁ ଏକ ସୁଯୋଗ ଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରିଛି। ଚୁକ୍ତି ଅନୁସାରେ ପୂର୍ବରୁ କୌଣସି ନୂଆ ପ୍ରକଳ୍ପ ପାଇଁ ପାକିସ୍ତାନକୁ ଛଅ ମାସର ନୋଟିସ ଦେବା ଆବଶ୍ୟକ ଥିଲା, କିନ୍ତୁ ଏବେ ଏହି ବାଧ୍ୟବାଧକତା ହଟିଯାଇଛି। ଭାରତ ଜମ୍ମୁ-କାଶ୍ମୀରରେ ବର୍ସର ଓ ସାୱଲକୋଟ ବନ୍ଧ ପରି ବହୁମୁଖୀ ପ୍ରକଳ୍ପରେ କାର୍ଯ୍ୟ ତ୍ୱରାନ୍ୱିତ କରୁଛି, ଯାହା ୨୦୩୦ ସୁଦ୍ଧା ୪ ମିଲିୟନ ଏକର ଫୁଟ ଜଳ ଭଣ୍ଡାରଣ ଓ ନିଷ୍କାସନ କ୍ଷମତା ସୃଷ୍ଟି କରିବ।

ଏହି ପ୍ରକଳ୍ପଗୁଡ଼ିକ ମାଧ୍ୟମରେ ଜମ୍ମୁ-କାଶ୍ମୀରରୁ ୧୦,୦୦୦ ମେଗାୱାଟ ବିଜୁଳି ଉତ୍ପାଦନର ସମ୍ଭାବନା ରହିଛି। ଏହା ସହ ରାଜସ୍ଥାନ ଓ ଅନ୍ୟ ସମତଳ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକରେ ସିଞ୍ଚନ ଓ ପେୟଜଳ ଯୋଗାଣରେ ଉନ୍ନତି ଆସିବ। ନୂଆ ବନ୍ଧ ନିର୍ମାଣ, ଜଳାଶୟ ସୃଷ୍ଟି ଓ ବର୍ତ୍ତମାନର ବନ୍ଧର କ୍ଷମତା ବୃଦ୍ଧି ମାଧ୍ୟମରେ ଭାରତ ଜଳ ସମ୍ପଦର ସର୍ବୋତ୍ତମ ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ ଯୋଜନା କରୁଛି।