କ’ଣ ବ୍ୟାୟାମ ପରେ ବ୍ଲଡ଼ ଟେଷ୍ଟ କରାଇବା ଉଚିତ କି ? ଜାଣନ୍ତୁ ବିଶେଷଜ୍ଞଙ୍କ ମତ
ଆଜିକାଲି ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ପ୍ରତି ସଚେତନତା ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି, ଏବଂ ଅନେକେ ନିୟମିତ ବ୍ୟାୟାମ କରିବା ସହ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ପରୀକ୍ଷା ମଧ୍ୟ କରୁଛନ୍ତି। କିନ୍ତୁ ଏକ ସାଧାରଣ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠୁଛି – ବ୍ୟାୟାମ ପରେ ରକ୍ତ ପରୀକ୍ଷା (Blood Test) କରାଇବା କେତେ ଦୂର ସଠିକ୍? ବିଶେଷଜ୍ଞମାନେ ଏହା ଉପରେ ନିଜର ମତ ଦେଇ କହିଛନ୍ତି ଯେ ବ୍ୟାୟାମ ପରେ ରକ୍ତ ପରୀକ୍ଷା କରାଇବା ଫଳାଫଳକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିପାରେ, ଯାହା ଭୁଲ ନିର୍ଣ୍ଣୟର କାରଣ ହୋଇପାରେ।
ବ୍ୟାୟାମ ରକ୍ତ ପରୀକ୍ଷାକୁ କିପରି ପ୍ରଭାବିତ କରେ?
ଡାକ୍ତର ଅମିତ ଶର୍ମା, ନୂଆଦିଲ୍ଲୀସ୍ଥିତ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ପାଥୋଲୋଜି ଲ୍ୟାବର ବିଶେଷଜ୍ଞ, କହିଛନ୍ତି, “ବ୍ୟାୟାମ ଶରୀରରେ ଅନେକ ଜୈବ ରାସାୟନିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିଥାଏ, ଯାହା ରକ୍ତ ପରୀକ୍ଷାର ଫଳାଫଳକୁ ଅସ୍ଥାୟୀ ଭାବେ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିପାରେ।” ଏହାର କିଛି ଉଦାହରଣ ହେଲା:
କ୍ରିଏଟିନ କାଇନେଜ (CK) ଲେଭେଲ: ତୀବ୍ର ବ୍ୟାୟାମ ପରେ ମାଂସପେଶୀରେ କ୍ଷତି ହେତୁ CK ଲେଭେଲ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥାଏ, ଯାହା ହୃଦୟ ବା ମାଂସପେଶୀ ସମସ୍ୟା ଥିବା ଭଳି ଭୁଲ ଇଙ୍ଗିତ ଦେଇପାରେ।
ଲିଭର ଏନଜାଇମ (ALT, AST): ବ୍ୟାୟାମ ପରେ ଏହି ଏନଜାଇମର ମାତ୍ରା ବୃଦ୍ଧି ପାଇପାରେ, ଯାହା ଲିଭର ସମସ୍ୟା ଥିବା ଭଳି ଦେଖାଯାଇଥାଏ।
ହିମୋଗ୍ଲୋବିନ ଓ ହେମାଟୋକ୍ରିଟ: ବ୍ୟାୟାମ ପରେ ଡିହାଇଡ୍ରେସନ ହେତୁ ରକ୍ତର ଘନତ୍ୱ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥାଏ, ଯାହା ଏହି ମାପକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରେ।
ଗ୍ଲୁକୋଜ ଓ ଇଲେକ୍ଟ୍ରୋଲାଇଟ: ତୀବ୍ର ବ୍ୟାୟାମ ପରେ ଗ୍ଲୁକୋଜ, ପୋଟାସିୟମ ଓ ସୋଡିୟମ ଲେଭେଲରେ ଅସ୍ଥାୟୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇପାରେ।
ଶ୍ୱେତ ରକ୍ତ କଣିକା (WBC): ବ୍ୟାୟାମ ପରେ WBC ଗଣନା ବୃଦ୍ଧି ପାଇପାରେ, ଯାହା ସଂକ୍ରମଣ ଥିବା ଭଳି ଭୁଲ ଧାରଣା ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ।
ବିଶେଷଜ୍ଞଙ୍କ ପରାମର୍ଶ
ଡାକ୍ତର ଶର୍ମାଙ୍କ ମତରେ, “ଯଦି ଆପଣ ସଠିକ ରକ୍ତ ପରୀକ୍ଷା ଫଳାଫଳ ଚାହୁଁଛନ୍ତି, ତେବେ ବ୍ୟାୟାମ ପରେ ତୁରନ୍ତ ପରୀକ୍ଷା କରାଇବା ଉଚିତ ନୁହେଁ।” ସେ ନିମ୍ନଲିଖିତ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଛନ୍ତି:
ଅପେକ୍ଷା କରନ୍ତୁ: ବ୍ୟାୟାମ ପରେ ଅତିକମରେ ୨୪-୪୮ ଘଣ୍ଟା ଅପେକ୍ଷା କରି ରକ୍ତ ପରୀକ୍ଷା କରାନ୍ତୁ, ଯାହା ଦ୍ୱାରା ଶରୀର ସ୍ୱାଭାବିକ ଅବସ୍ଥାକୁ ଫେରିପାରିବ।
ହାଲୁକା ବ୍ୟାୟାମ: ଯଦି ଆପଣଙ୍କୁ ବ୍ୟାୟାମ କରିବାକୁ ପଡ଼େ, ତେବେ ପରୀକ୍ଷାର ଦିନ ହାଲୁକା ବ୍ୟାୟାମ କରନ୍ତୁ, ଯେପରିକି ଚାଲିବା ବା ଯୋଗାସନ।
ଜଳ ପାନ: ବ୍ୟାୟାମ ପରେ ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ଜଳ ପାନ କରନ୍ତୁ, ଯାହା ଡିହାଇଡ୍ରେସନକୁ ରୋକି ରକ୍ତର ଘନତ୍ୱକୁ ସ୍ୱାଭାବିକ ରଖେ।
ଡାକ୍ତରଙ୍କୁ ଜଣାନ୍ତୁ: ଯଦି ଆପଣ ବ୍ୟାୟାମ ପରେ ପରୀକ୍ଷା କରୁଛନ୍ତି, ତେବେ ଡାକ୍ତର ବା ଲ୍ୟାବ ଟେକ୍ନିସିଆନଙ୍କୁ ଏହା ବିଷୟରେ ଅବଗତ କରାନ୍ତୁ।
ଖାଲି ପେଟରେ ପରୀକ୍ଷା: ଅନେକ ରକ୍ତ ପରୀକ୍ଷା (ଯେପରିକି ଲିପିଡ ପ୍ରୋଫାଇଲ, ଗ୍ଲୁକୋଜ) ପାଇଁ ୮-୧୨ ଘଣ୍ଟା ଖାଲି ପେଟରେ ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ। ବ୍ୟାୟାମ ପରେ ଖାଦ୍ୟ ଖାଇଲେ ଏହା ଫଳାଫଳକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିପାରେ।
କେଉଁ ପରୀକ୍ଷା ଅଧିକ ପ୍ରଭାବିତ ହୁଏ?
ଡାକ୍ତର ରୁଚି ଜୈନ, ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଫିଟନେସ ଓ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ବିଶେଷଜ୍ଞ, କହିଛନ୍ତି, “କିଛି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପରୀକ୍ଷା ବ୍ୟାୟାମ ଦ୍ୱାରା ଅଧିକ ପ୍ରଭାବିତ ହୁଏ।” ଏହା ମଧ୍ୟରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ:
କିଡନୀ ଫଙ୍କସନ ଟେଷ୍ଟ: କ୍ରିଏଟିନିନ ଲେଭେଲ ବ୍ୟାୟାମ ପରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଇପାରେ।
ଥାଇରଏଡ ଟେଷ୍ଟ: TSH ଓ ଅନ୍ୟ ଥାଇରଏଡ ହରମୋନ ଲେଭେଲରେ ଅସ୍ଥାୟୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇପାରେ।
କୋର୍ଟିସୋଲ ଓ DHEA: ବ୍ୟାୟାମ ପରେ ଷ୍ଟ୍ରେସ ହରମୋନର ମାତ୍ରା ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥାଏ।
CBC (Complete Blood Count): ରକ୍ତର ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକରେ ଅସ୍ଥାୟୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇପାରେ।
କେତେବେଳେ ପରୀକ୍ଷା କରାଇବା ଉଚିତ?
ବିଶେଷଜ୍ଞମାନେ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଛନ୍ତି ଯେ ରକ୍ତ ପରୀକ୍ଷା ପାଇଁ ସକାଳର ସମୟ ସବୁଠାରୁ ଉପଯୁକ୍ତ, ଯେତେବେଳେ ଶରୀର ବିଶ୍ରାମ ଅବସ୍ଥାରେ ଥାଏ। ଏହା ସହ:
ପରୀକ୍ଷାର ଦିନ ତୀବ୍ର ବ୍ୟାୟାମ ଏଡ଼ାନ୍ତୁ।
ପୂର୍ବ ଦିନ ସନ୍ଧ୍ୟାରୁ ଖାଲି ପେଟରେ ରହନ୍ତୁ (ଯଦି ଆବଶ୍ୟକ ହୁଏ)।
ପରୀକ୍ଷା ପୂର୍ବରୁ ମାନସିକ ଚାପ ବା ଅତ୍ୟଧିକ ଶାରୀରିକ ଶ୍ରମ ଏଡ଼ାନ୍ତୁ।